Atenco de la 20-a de julio 1944: Malsamoj inter versioj

La '''atenco de la 20-a de julio 1944''' estis provo [[pucxopuĉo|pucxipuĉi]] kontrauxkontraŭ la [[naziismo|naziisma]] registaro de [[Germanio]] kaj mortigi [[Adolf Hitler]]. La planon realigis je la {{dato|20|julio|1944}} oficiroj de la germana [[armeo]] (''Wehrmacht'') kaj aliaj organizajxojorganizaĵoj. Estro de la komploto estis kolonelo [[Claus von Stauffenberg]].

La plano ricevis de la konspiraciuloj la nomon "Operaco Valkirio" (germane: ''Operation Walküre'' [valkire]). Stauffenberg mem efektivigis la atencon al Hitler dum armea staba konferenco en la stabejo ''Wolfsschanze'' cxeĉe [[Rastenburg]] en [[Orienta Prusujo]], tre vasta kaj ege sekurigita [[bunkro|bunkra]] komplekso.

La atenco malsukcesis pro pluraj kialoj. Pro anoncita vizito de [[Benito Mussolini]] la konferenco estis malprokrastita je duona horo, tiel restis malmulte da tempo por eksplod-pretigi la bombon, por kio Stauffenberg, kiu havis nur unu brakon kaj nur du fingrojn, bezonis helpon de sia adjutanto ''Werner von Haeften''. La kolonelo metis tekon kun la tempo-bombo sub la mapo-tablon, super kiu klinigxiskliniĝis Hitler kaj pluraj oficiroj. La tablo estis el tre dika kaj forta kverka ligno. Krome la konferenco okazis ne en solida betona bunkro, sed en surtera barako parte ligna; pro varmo la fenestroj estis malfermitaj. Pro tempomanko Stauffenberg sukcesis eksplod-pretigi nur unu kilogramon da eksplodajxoeksplodaĵo, kvankam li havis du.

Post demeto de la bombo-teko la kolonelo foriris pretekste, ke li devas telefoni al [[Berlino]]. Sed li kaj lia adjutanto preterpasis la telefonejon, iris al atendanta auxtoaŭto kaj per gxiĝi al proksima aerodromo, de kie ili flugis al Berlino. Tie Stauffenberg intencis kunagi en la ribelo kaj transpreni la povon. La eksplodon de la bombo li auxdisaŭdis survoje kaj tial supozis, ke la atenco sukcesis.

Efektive la bombo eksplodis je 12:42, mallonge post la foriro de Stauffenberg, kaj vundis Hitler-on, sed ne grave. Iu cxeestantoĉeestanto estis formetinta la tekon pli profunden sub la tablon, kiu protektis la cxeestantojnĉeestantojn. La barako estis detruita, sed la eksplodo estis tro malforta por mortigi cxiujnĉiujn cxeestantojnĉeestantojn. Kvar vunditoj mortis en hospitalo, sed Hitler estis nur iomete vundita.

En Berlino generalo ''Friedrich Olbricht'', kiu devis lancxilanĉi la transprenon de gvidaj pozicioj, hezitis pro miskompreno kaj necerteco, cxarĉar jam kvin tagojn antauxeantaŭe necesis nuligi la ekigitan operacon. [[Joseph Goebbels]] organizis reziston al la ribeluloj kaj sukcesis defendi sin gxisĝis la vespero, kiam Hitler parolis per radio; tiu pruvo, ke li estis viva, certigis la malsukceson de la pucxopuĉo.

Hitler ordonis al [[Heinrich Himmler]] esplori la kauxzonkaŭzon de la eksplodo. AnkorauxAnkoraŭ samtage la konspiraciuloj estis arestitaj en sia oficejo cxeĉe strato ''Bendlerstraße'' (milit-ministerio) en Berlino; Stauffenberg estis pafita en la sxultronŝultron. Lia armea superulo generalo [[Friedrich Fromm|Fromm]] improvizis armean tribunalon, kiu kondamnis la konspiraciulojn al morto (la ekzisto de tiu tribunalo ne estas certa). La verdikto estis plenumita samnokte. Fusilumitaj estis ne nur Stauffenberg, sed ankauxankaŭ lia frato Berthold kaj aliaj. Kvankam Fromm tiel provis kvietigi suspekton kontrauxkontraŭ li mem, ankauxankaŭ li estis poste kondamnita kaj ekzekutita.

Pliaj komplotintoj estis generalo Ludwig Beck, Carl Goedeler, Alfred Delp, vickolonelo Robert Bernardis, Carl Szokoll, Grafo Hans-Jürgen von Blumenthal, Adam von Trott zu Solz, Gottfried von Bismark kaj princino Marie Vassiltchikov. Dekoj da aliaj, inter ili feldmarsxalofeldmarŝalo Erwin von Witzleben, feldmarsxalofeldmarŝalo [[Erwin Rommel]] kaj generalo Günther von Kluge, poste estis devigitaj mortigi sin mem. Entute estis ekzekutitaj auxaŭ devigitaj sin mortigi cxirkauxĉirkaŭ 200 homoj. Inter ili estis generalo-feldmarsxalofeldmarŝalo [[Erwin von Witzleben]], 19 generaloj, 26 koloneloj, du ambasadoroj, unu ministro, tri vicministroj kaj la estro de la regna kriminala polico.

[[de:Attentat vom 20. Juli 1944]] {{LigoLeginda|de}}