|
'''VikietikoEtiko de Vikipedio''' estasrilatas regularoal dela maniero, kiel afablavikipediistoj sintenokondutu al aliaj kontribuantojhomoj.
==Verki pri homoj==
Homoj laborantaj en Vikipedio havas diversajn karakterojn, opiniojn kaj devenas de diversaj kulturaj regionoj. Tial de tempo al tempo ekestas konfliktoj inter la vikipediistoj. Sube priskribitaj principoj estis notitaj tial, por ke solvado de tiuj ĉi konfliktoj okazadu en facila, rapida kaj kultura maniero. ▼Precipe kiam temas pri vivantaj homoj, vi aparte respektu la privatecon. Ke iu persono havas malbonan konduton ĉe vizitoj, estas dika, ne estas fidela ktp. estas - unue - ne enhavo grava por enciklopedio, estas - due - kutime ne pruvebla, kontraŭas - trie - al ĝenerala respekto de privateco (kiun oni deziras ankaŭ por si mem) kaj - kvare - alportas nenecesan kverelumadon en Vikipedion.
Ekzemple, ke homo balbutas aŭ balbutis ne estas menciinda en biografia artikolo en Vikipedio. Sed se tiu homo iam balbutis sed supervenkis tion kaj nun estas estrarano de asocio pri balbutado, tiam la estrareneco estas menciinda. La iama propra balbutado estas menciinda, se ĝi havas rektan rilaton al la estraraneco kaj se estas evidente ke la persono ne kaŝas ĝin antaŭ la publiko (mem parolis pri tio publike, ekzemple).
==Konduto en diskutoj==
==Bazaj reguloj por deca konduto en Vikipedio==
▲Homoj laborantaj en Vikipedio havas diversajn karakterojn, opiniojn kaj devenas de diversaj kulturaj regionoj. Tial de tempo al tempo ekestas konfliktoj inter la vikipediistoj. Sube priskribitaj principoj estis notitaj tial, por ke solvado de tiuj ĉi konfliktoj okazadu en facila, rapida kaj kulturacivilizita maniero.
1. '''Oni supozu bonan volon de la alia partio''' - homoj estas denature bonaj. La homo kun kiu vi diskutas ankaŭ certe agas en bona kredo. ▼
▲1. '''Oni supozu bonan volon de la alia partio''' : -La plej multaj homoj estasdeziras denaturepozitive bonajkontribui. La homo , kun kiu vi diskutas , ankaŭ certesupozeble agas en bona kredo . Tamen, ankaŭ la alia devas respekti la regulojn.
2. '''Antaŭ ol vi ion prikritikos, eklaŭdu''' - la diskuton ĉiam komencu per ia laŭdo. Se vi tion faros, la kritikata persono ne konsideros la kritikon por persona atako kaj li/ŝi emos reagi renkonte je la kritiko mem.
'''Antaŭ ol vi ion prikritikos, eklaŭdu''': La diskuto komenciĝuu laŭeble per laŭdo de tio, kio estas bona. Tio helpas al la kritikito ĝuste taksi la kritikon (kaj akcepti ĝin).
3. '''Forigu la malnovan kritikon''' - se la kritikata persono akceptis la kritikon kaj li/ŝi pozitive ekreagis, forigu el la diskuto-teksto la vortojn de la iama kritiko, aŭ ĝin resumu al absoluta minimumo. La kritikata persono ofte ne havas la kuraĝon tion fari anstataŭ vi.
'''Evitu ĝeneralaĵojn''': En diskuto kutime ne helpas aserti ke iu "ĉiam" ion faras, ekzemple: "Vi ĉiam havas tiajn stultajn ideojn." Pli bone estas atentigi kaj argumenti rilate al la koncerna kazo. Tamen, eblas ke vi vidas iun ĝeneralan problemon ĉe la alia diskutanto (ĝeneralan agresemon, ekzemple). Sed tion priparolu prefere ne en publika diskutpaĝo, sed sendu personan retmesaĝon, se eblas kaj se vi kredas ke tio povas helpi.
4. '''Diru kiel eble ofte agrablajn vortojn''' - la diskut-paĝoj ne servas ekskluzive por kvereloj. Se vi pensas, ke iu artikolo estas speciale interesa, ne hontu pri tio skribi en la diskuto.
'''Prezentu vian opinion kiel opinion''': Ofte eblas havi pli ol unu opinion pri iu afero. Tial prezentu vian opinion konforme al tio, anstataŭ prezenti ĝin kiel fakton neŝanĝeblan. Tamen, se vere temas pri fakto ("Luther mortis en 1546, ne 1564"), tiam atentigu pri tio indikante al koncerna verko.
5. '''Kritikon esprimu helpe de demandoj''' - anstataŭ tio, ke vi rekte skribu, ke iu persono eraras, estas pli bone demandi lin/ŝin, ĉu li/ŝi estas certa, ke li/ŝi pravas. Ekz.: anstataŭ "La biciklo ne devas esti ĉiam unuspura!" eblas skribi "Ĉu vi scias, ke iuj bicikloj havas tri radojn?"
'''Nepre evitu vulgarismojn''': Se vi nomas la alian diskutanton ekzemple "idioto", tio damaĝos nur al vi mem. Ne rebatu vulgarismon per alia vulgarismo, sed ĝentile postulu, ke la krudulo petu pardonon. Se li ne faras, vi rajtas ignori lin aŭ atentigi administranton pri la kazo.
6. '''Skribu en via nomo''' - memoru, ke dum la kritiko vi esprimas nur vian propran opinion. Tial estas pli bone kritiki helpe de la formulo "Ŝajnas al mi, ke tio ne estas vero", ol "Ĉiuj scias, ke tio estas mensogo."
'''Petu aliajn opiniojn''': Tria opinio aŭ prijuĝo ofte helpas, do demandu al aliaj homoj, kion ili opinias pri la kazo.
7. '''Ne kritiku la aŭtoron, kritiku la opinion''' - la frazoj de la tipo "Jen vi ne pravas, ĉar al la temo vi tute ne komprenas" estas speciale malagrablaj, ĉar la tuŝita persono tion povas konsideri persona atako. Ne riproĉu iun ajn, ke li/ŝi ne konsentas tiun aŭ tiun starpunkton diferencan de la via.
8. '''Ne instruu, ne rekomendu, sed argumentu''' - la formuloj de la tipo "estu tiel afabla kaj trastudu..." estas ankaŭ nekonvenaj. Simple skribu, sur kiuj literaturaj fontoj apogiĝas via starpunkto.
9. '''Ne estu venena''' - ne riproĉu vikipediiston opoziciantan al via starpunkta pro ekzemple la formala formato de lia/ŝia kontribuo, aŭ aliaj malgravaĵoj, se tio ne senpere rilatas al la diskutata temo,
10. '''Montru komprenon de la opoziciantaj argumentoj''' - antaŭ ol vi komencos kritiki, skribu, ke vi komprenas la kialojn de la kritikata persono (eĉ se vi mem kun ili ne konsentas).
11. '''Ne skribu "Ne estas vero, ke...",''' sed "Mi komprenas viajn argumentojn, sed mi ne konsentas kun ili, ĉar..."
12. '''Reagu trankvile''' - se ies diskut-kontribuo, aŭ artikol-redakto "kolerigos", ne provu tuj skribi per la plej bategaj vortoj, kion vi pri tiu ĉi redakto pensas. Post duonhoro vi eble kapablos pli bone formuli viajn kontraŭdirojn kaj pli bone temrilate argumenti.
13. '''Nepre evitu vulgarismojn''' - ne nur en diskutoj kun aliaj uzantoj, kolegoj vikipediistoj, sed entute (ekz. pri la ne funkcianta vikisofto blasfemu nur dece:-); kaj [[Vikipedio:Vikietiko#Citaĵjoj|ne timu]] dece atentigi, ke iu agas vulgare, malĝentile, krude! [[Vikipedio:Vikietiko#Citaĵjoj|Ne kondutu kiel struto]], kiu kaŝas sian kapon sub la sablon! Ne rebatu vulgarismon per alia vulgarismo, sed ĝentile postulu, ke la krudulo petu pardonon.
14. '''Memoru, ke ci-dirado en multaj lingvoj''' estas ankaŭ formo de kruda vulgarismo. Ĉiam uzu la decan [[Vikipedio:Vikietiko#Citaĵjoj|vi-diradon]].
15. '''Direktu tro varmajn diskutojn''' - se vi vidas, ke la diskuto de du homoj danĝere evoluas, envenu la diskuton kiel senpartia moderatoro (parolisto). Resumu por ili en klarajn punktojn la diferencojn kaj la similecojn de iliaj starpunktoj kaj proponu finon de la diskuto, se ĝi turniĝas ĉiam kaj ĉiam en la rondo.
16. '''Ne engaĝu vin tro''' - memoru, tio ĉi estas enciklopedio, ne diskut-forumo. Se la diskuto estas tro varma, provu lasi ĝin, kaj [[Vikipedio:Vikietiko#Citaĵoj|skribu iun alian artikolon]] - fosu vian '''sulkon''' plu diligente, elegante, Esperante :-)
==Citaĵoj==
:''Al la punkto 13'' - '''[[Zamenhof]]''': <font color="violet"><big>'''''"Se vi krudulon iom karesos, li al si ĉion permesos."'''''</big></font>
:''Al la punkto 14'' - '''Zamenhof''' klarigis la ĝenojn, kaŭzitajn de la uzado de ĝentila pronomo kaj konkludis: <font color="blue"><big>''' ''„Por forigi ĉiujn ĉi tiujn embarasojn, ekzistas nur unu rimedo: diri al ĉiu, ĉiuj kaj ĉio nur ´vi´ .“'''''</big></font>
:''Al la punkto 16'' - '''[[Cart]]''': <font color="green"><big>''' ''"Ni fosu nian sulkon!"'''''</big></font>
NOTO: Ĉiuj citaĵoj laŭ [[PIV]].
[[Kategorio:Vikipedio]]
{{stumpo}}
[[ar:ويكيبيديا:قواعد النقاش]]
| 