Vikipedio

Militreĝimo: Malsamoj inter versioj

Browse history interactively
[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
← Iru al antaŭa ŝanĝoIru al sekvanta ŝanĝo →
Enhavo forigita Enhavo aldonita
VidaVikiteksto
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 7:
==[[Latinameriko]]==
[[Image:Pinochet y Videla 2.jpg|250px|thumb|[[Augusto Pinochet]] kaj [[Jorge Videla]], diktadoroj kaj registoj ''de facto'' respektive de Ĉilio kaj Argentino]]
Granda parto de la militaj latinamerikaj diktatorjdiktatoroj estis formitaj en la [[School of the Americas]], institucio kiu en la kunteksto de la [[Malvarma milito]] garantiis la fidelecon de la latinamerikaj armeoj al la ekstera politiko de [[Usono]]. Kaze de [[Latinameriko]] oni uzis ofte la minacon de alvenonta [[komunismo]].
 
La tipa milita diktaturo en [[Latinameriko]] estis direktita de ''junta'' aŭ komitato formita de la estraro de la [[Stabo (armeo)|stabo]] de la militistaro. Tiele okazis en [[Argentino]], inter [[1976]] kaj [[1983]], kiam la ŝtato estis regita de militaj ''juntas'' formitaj de la plej altaj reprezentantoj de la [[Armeo]], la [[Mararmeo]] kaj la [[Aerarmeo]]. Tiukaze, la prezidanto de la junta, unua inter egaluloj, kutime deprenas ofte persone la ŝtatestrecon. Tiele okazis ĉe la Generalo [[Jorge Videla]], kiu deprenis la povon en [[Argentino]] post la puĉo de 1976, kaj en [[Ĉilio]] kun la generalo [[Augusto Pinochet Ugarte]], kiu posedis la povon tie inter [[1973]] kaj [[1990]].
Linio 16:
 
Kutime oni povas konsideri, ke la militistaj diktaturoj estas dekstremaj reĝimoj, sed tio ne ĉiam okazas ekzemple ĉe la diktaturo de [[Juan Velasco Alvarado]] en [[Peruo]].
 
==En [[Eŭropo]]==
En Eŭropo okazis multaj tiuspecaj reĝimoj antaŭ la [[Dua Mondmilito]]. Sed post tiu la politika panoramo klariĝis kaj nur escepte okazis militistaj reĝimoj, kiel ekzemple en [[Hispanio]] ekde [[1939]] ĝis [[1976]], post la [[Hispana Enlanda Milito]] kaj dum la reĝimo de la generalo [[Franco]], aŭ en [[Grekio]] dum la [[Diktaturo de la koloneloj]]. Ankaŭ en tiu kontinento okazis esceptoj, ĉar dum la aliaj militistaj diktaturoj estis dekstremaj reĝimoj, la militista reĝimo kiu sukcesis en [[Portugalio]] post puĉo en [[1974]], nomita [[Revolucio de la Diantoj]], estis sufiĉe maldekstra reĝimo, kiu finigis la koloniisman epokon de Portugalio, klopodis komunisman politikan reformon, permesis la liberan agadon de ĉiuj politikaj tendencoj kaj lasis paŝon al civila demokratio.
 
==Militistaj diktaturoj tutmonde==
[[Image:Colonel Mobutu.jpg|156px|thumb|[[Mobutu Sese Seko]], militista diktatoro de [[Kongo Kinŝasa]].]]
Krom [[Latinameriko]], tiom [[Afriko]] kiom [[Okcidenta Azio]] estis komunaj areoj de disvolvigo de militistaj diktaturoj. <!--UnaUnu deel lasla razonesfundamentaj fundamentaleskialoj esestas, queke lasla fuerzasarmeoj armadasofte ahavas menudopli tienenda máskoheron cohesiónkaj yinstitucian estructurastrukturon institucional queol la mayoríaplej parto de lasla institucionescivilaj civilesinstitucioj de la sociedadsocio enkie latiuj queforprenas tomanla el poderpovon.{{cita requerida}}
 
En tiuj kazoj, la militistaj registaroj plej ofte estas kontrolataj de unusola persono sufiĉe karisma, kaj estas [[Aŭtoritara reĝimo|aŭtoritaraj reĝimoj]] krom militistaj diktaturoj. Kiel estroj de tiaj diktaturoj oni povas mencii na [[Muamar Kadafi]] de [[Libio]], [[Idi Amin]] en [[Ugando]], kaj de [[Nasser]] en [[Egiptio]], kiuj tre ofte disvolvigis favoran [[Kulto al personeco|kulton al personeco]]. Tre diferenca sistemo estis tiu de la reĝimo de [[Saddam Hussein]] en [[Irako]], kiu komencis kiel unupartiisma ŝtato regita de la partio [[Baazo]], sed dum ties evoluado ĝis transformiĝis en militista diktaturo. Alia escepto estas, ke foje la militistaj diktaturoj povas enhavi fortan religian ingrediencon, kiel okazas en kelkaj [[islamo|islamaj]] landoj, kiel [[Maŭritanio]] aŭ [[Sudano]].
En estos casos, los gobiernos militares vienen más a menudo a ser conducidos por una sola persona de gran alcance, y son [[autocracia]]s además de dictaduras militares. Como líderes de tales dictaduras se puede mencionar a [[Muammar al-Gaddafi]] de [[Libia]], [[Idi Amin]] en [[Uganda]], y de [[Gamal Abdel Nasser]] en [[Egipto]], los cuales muy habitualmente desarrollaron un [[culto a la personalidad]]. Un patrón muy diferente fue aplicado por el régimen de [[Saddam Hussein]] en Iraq, que comenzó como estado unipartidista gobernado por el partido de [[Baaz]], pero en el curso de su existencia se transformó en una dictadura militar.{{cita requerida}}
 
==En la actualidadaktualo==
Post la [[1990-aj jaroj]], la militistaj diktaturoj malpliiĝis. Eksistas diversaj kaŭzoj: la militistaj diktaturoj ne havas sufiĉajn internaciajn legitimecon kaj fidindecon; krome, la fino de la [[Malvarma milito]] kaj la disfalo de la [[Sovetunio]] kaŭzis, ke estas pli malfacile al la militistaj diktaturoj uzi la pretekston de la minaco de komunismo kiel justigo de ties agado.
A partir los años 90 del siglo XX, las dictaduras militares se han reducido. Existen diversas causas: las dictaduras militares no tienen una excesiva legitimidad y credibilidad internacionales; además, el final de la [[Guerra Fría]] y el derrumbamiento de la [[Unión Soviética]] hicieron más difícil para las dictaduras militares utilizar el pretexto de la amenaza del comunismo como justificación para sus acciones.
 
== Ŝtatoj aktuale sub militista diktaturo ==
== Naciones actualmente bajo una dictadura militar ==
 
La jena estas listo de la [[ŝtato]]j kies registaroj estas militistaj.
La siguiente es una lista de los [[estado|estados]] cuyos gobiernos son dictaduras militares.
 
 
{| {{tablabonita}}
 
! EstadoŜtato
! LíderEstro
! Komenco
! Fecha de inicio
|-----
| [[BirmaniaBirmo]]
| [[Than Shwe]]
| AgostoAŭgusto de [[1988]]
|-bgcolor="#EFEFEF"
| [[FidjiFiĝioj]]
| [[Frank Bainimarama]]
| [[DiciembreDecembro de [[2006]]
|-----
| [[GuineaEkvatora EcuatorialGvineo]]
| [[Teodoro Obiang NguemaNgema]]
| AgostoAŭgusto de [[1979]]
|-bgcolor="#EFEFEF"
| [[LibiaLibio]]
| [[MuammarMuamar al-GaddafiKadafi]]
| SeptiembreSeptembro de [[1969]]
|-----
| [[MauritaniaMaŭritanio]]
| [[Mohamed Uld Abdelaziz]]
| AgostoAŭgusto de [[2008]]
|-bgcolor="#EFEFEF"
| [[SudánSudano]]
| [[Omar Hasan Ahmad al-Bashir]]
| MayoMajo de [[1989]]
|}
 
== Landoj kiuj havis militistan diktaturon ==
== Países que tuvieron una dictadura militar ==
{| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" width="100%"
! width=25% valign="top" align="left" style="font-weight:normal"|
*[[ArgeliaAlĝerio]] (1965-1994)
*[[ArgentinaArgentino]] (1930-1932; 1943-1946; 1955-1958; 1962-1964; 1966-1973; 1976-1983)
*[[AlemaniaGermanio]] (1933-1945)
*[[AustriaAŭstrio]] (1918-1955)
*[[BangladeshBangladeŝo]] (1975-1979; 1982-1990)
*[[BrasilBrazilo]] (1964-1985)
*[[BoliviaBolivio]] (1930-1952; 1971-1982)
*[[Burkina FasoBurkino]] (1966-1991)
*[[BurundiBurundio]] (1966-1993)
*[[RepúblicaCentr-Afrika CentroafricanaRespubliko]] (1966-1993; 2003-2005)
*[[ChileĈilio]] (1891; 1927-1931; 1973-1990)
*[[ChinaĈinio]] (1916-1927 o 1920-1922)
*[[ColombiaKolombio]] (1953-1957)
*[[CubaKubo]] (1952-1958)
*[[RepúblicaRespubliko del CongoKongo]] (1968-1992)
*[[RepúblicaKongo Democrática del CongoKinŝasa]] (1965-1997)
*[[República DominicanaDomingo]] (1844-1978 conkun algunaskelkaj excepcionesesceptoj)
*[[El SalvadorSalvadoro]] (1931-1979)
*[[GuineaEkvatora EcuatorialGvineo]] (1968-1982)
*[[EcuadorEkvadoro]] (1963-1965;1972-1978)
*[[EspañaHispanio]] (1923-1930; 1939-1975)
*[[EtiopíaEtiopio]] (1974-1991)
*[[FilipinasFilipinoj]] (1972-1981)
*[[FranciaFrancio]] (1799-1814; 1814-1815)
*[[GreciaGrekio]] (1967-1974)
*[[GuatemalaGvatemalo]] (1931-1944; 1954-1986)
*[[GuineaGvineo]] (1984-1991)
*[[HaitíHaitio]] (1957-1990; 1991-1994)
*[[HondurasHonduraso]] (1963-1971; 1972-1982)
*[[IndonesiaIndonezio]] (1967-1998)
! width=25% valign="top" align="left" style="font-weight:normal"|
*[[IraqIrako]] (1958-1968)
*[[ItaliaItalio]] (1922-1943)
*[[JapónJapanio]] (1932-1945)
*[[LiberiaLiberio]] (1980-1990)
*[[MadagascarMadagaskaro]] (1972-1975)
*[[MauritaniaMaŭritanio]] (1978-1992; 2005-2007; 2008-presenteĝis nune)
*[[MéxicoMeksikio]] (1853-1855; 1876-1910)
*[[NicaraguaNikaragvo]] (1934-1979; 1980-1990)
*[[NígerNiĝero]] (1974-1989; 1996-1999)
*[[NigeriaNiĝerio]] (1966-1979; 1983-1999)
*[[PaquistánPakistano]] (1958-1971; 1978-1988; 1999-2007)
*[[PanamáPanamo]] (1968-1989)
*[[ParaguayParagvajo]] (1940-1948; 1949-1989)
*[[PerúPeruo]] (1948-1956; 1968-1980)
*[[PoloniaPolonio]] (1981-1983)
*[[PortugalPortugalio]] (1926-1974)
*[[Sierra LeonaSiera-Leono]] (1992-1996; 1997-1998)
*[[SomaliaSomalio]] (1969-1991; actualmenteaktuale conkun untransira gobierno de transiciónregistaro)
*[[SudánSudano]] (1958-1964; 1969-1986; 1989-1993)
*[[SurinamSurinamo]] (1980-1988)
*[[TailandiaTajlando]] (1938-1992; 2006-2008)
*[[TurquíaTurkio]] (1960-1962; 1971-1973; 1980-1982)
*[[UgandaUgando]] (1962-1986)
*[[UruguayUrugvajo]] (1973-1985)
*[[VenezuelaVenezuelo]] (1908-1914 1922-1929 1931-1935 ; 1952-1958)
|}
 
== VéaseVidu tambiénankaŭ ==
*[[ImperialismoImperiismo]]
*[[AnticomunismoKontraŭkomunismo]]
*[[MilitarismoMilitismo]]
 
-->
[[kategorio:Reĝimoj]]
[[kategorio:Militismo]]
Elŝutita el "https://eo.wikipedia.org/wiki/Militreĝimo"