Rolulo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto |
Kani (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 5:
En multaj lingvoj la vorto ''rolulo'' devenas de la vorto ''persono'', termino de greka deveno, πρόσωπον, kiu signifis aktora masko, aŭ teatra rolulo.
La personoj konvertas en [[lingvaĵo]] la elementojn kiuj ricevas per sensoj, dum ĉe la literatura rolulo la objekto ricevita estas jam lingvaĵo. Laŭ [[Jacques Lacan]], la realo estas tie, sed ĉaim for de onia atingo; la "simbola ordo" estas peranta sistemo bazita sur la lingvo kaj sur la
=== La
[[Cervantes]] "la plej genia de la ingeniuloj", konstruas siajn rolulojn uzante ilin, kiu difiniĝas laŭ tio dirata aŭ farata de ili, aŭ pere de la aliaj roluloj, kiuj elsendas juĝaĵojn kaj opiniojn pri siaj kunuloj, difinante sin ili meme; krome, la rakontisto oferas priskribojn de fizikaj kaj moralaj kvalitoj de tiuj roluloj, kaj rakontas ilian agadon.
"Cervantes ne oferas rolulojn, sed la eblon konstrui vivojn... ĉar li sciis havigi diskursajn materialojn tiajn ke ili petas, ke mi demandu al mi pri la kaŝitaj motivoj de la roluloj, kaj kiuj permesas al mi, aŭ akceptas, aŭ simple devigas ke oni konstruu al ili vivon kiu elstaras el la limoj de la vorta teksto. (Carroll Johnson)
== Roluloj en universala literaturo ==
La kritikistaro de poezio kaj fikctio aludas la "dua memo" kreita de la aŭtoro kaj tra kio la rakonto estas rakontita. La atribuoj kaj sintenoj asociaj kun la rolulo estas komprenataj kiel separataj el la aŭtora intenco, kvankam kopreneble povas fakte esti ia koincido inter ambaŭ. Ekzemple, en la romano de [[Fjodor Dostojevskij]] nome ''[[Leteroj Elsubteraj]]'' (ĝenerale konsiderata kiel la unua [[Ekzistadismo|ekzistadisma]] roamno), la rakontisto ne devus konfuziĝi kun la propra Dostojevskij, spite la fakton, ke Dostojevskij kaj lia rakontisto povas aŭ ne kunhavi multe komune. Tiusence, la rolulo estas ĉefe grava ilo por atingi partikularan [[mondkoncepto]]n. Alia ekzemplo de tiu fenomenono povas troviĝi en la romano de [[Brett Easton Ellis]] nome ''[[American Psycho]]'', la historio de psikopata murdisto loĝanta en [[Novjorko]], kiu estas sukcesa, kvankam iom perdita, dumtaga stabano de [[Wall Street]]. La verko estas socia satiro, kaj kvankam povas esti multo de aŭtora intenco, la rolulo de [[Patrick Bateman]] (La unuapersona rakontisto de la romano) ne devus esti konfuzita kun la aŭtoro.
En ambaŭ ekzemploj, la rolulo estas aktiva partoprenanto en la historio kiun oni rakontas — ĝi estas sia propra historio — sed tio ne estas nepre la kazo. Ĉe alia ekzemplo el la verko de Dostojevskij, la rakontisto de ''[[La fratoj Karamazov]]'' ne estas aktiva partoprenanto en la historio, sed tamen prezentas klaran vidpunkton sur la eventoj. laŭ aliaj vortoj, la nevidebla kaj ĉioscianta rakontisto de la romano de Dostojevskij donas al la leganto la impreson preni difinitan sintenon al la okazaĵoj, kvankam subtila, kaj ĉefe pro la nuancoj de la priskriboj kaj la frazaro.
Fine, la [[20a jarcento]] havigis al oni multajn intermezajn instancojn. Ekzemplo estas la romano de [[William Faulkner]] nome ''[[Dum mi agonias]]'', historio rakontita entere laŭ la [[Monologo#Interna monologo|internaj monologoj]] de dekkvin diversaj unuapersonaj rekontistoj, kaj tio el la sama nombro de diferencaj vidpunktoj. Alai ekzemplo de nedifinita rilato inter rakontisto, ĉefrolulo kaj roluloj -eble la plej elstara ekzemplo de la anglalingva literaturo- povas troviĝi en la romano de [[James Joyce]] nome [[Uliso (romano)|Uliso]]. <!--Here we find instances of direct first person narration, third person narration mixed with first person [[Flukso de konscio]], dozens of pages of [[catechism]]ic question-and-answer, a surrealistic stageplay-like episode with dialogue and stage directions, and finally the famous extended first person stream of consciousness [[soliloquy]] that closes the book. Examples such as these tend to blur or call into question the role of a persona, at the same time as they supply rich fodder for academic analyses of the works themselves.
To sum up, a persona can, broadly-speaking, be understood as the "organizing consciousness" of the narrative. This clearly differentiates it from any characters, even major and well-developed ones, who do not steer the reader's perspective on the proceedings. However, in some very well-defined cases, the question might arise: Why bother positing an organizing consciousness, understood on some level to be separate from that of the author, at all? Different schools of criticism will have differing answers to this question, and some — the [[post-structuralism|post-structuralist]] school, for instance — might take issue with the very notion of a single organizing consciousness. But in general, the practice is adopted as a handy way of understanding the guiding principles of a work without treading too far into disputes about what a particular author was "really like" or "really thought about things" in his or her own personal life.
[[Charles Dickens]] and [[William Blake]], for instance, were widely known to have progressive attitudes regarding the difficulties faced by the working classes in [[Victorian England]] and the effect of England's [[industrial revolution]] on contemporary life, respectively, and their attitudes were clearly reflected in their work. But other cases are not so clear-cut. Very little is known about the life of [[Thomas Pynchon]], but his books, in particular, ''[[Gravity's Rainbow]]'', have achieved iconic status in modern Western literature. Furthermore, if the interpretation of a work is taken to be fundamentally the process of deciphering an author's personal feelings about various subjects — an attempt to understand the ''mens auctoris'' (mind of the author) — then it might be argued that [[literary criticism]] thereby degenerates into a kind of pseudo-[[psychoanalysis]], leaving little room for consideration of the works themselves. Finally, and for similar reasons, the narrator-as-persotation allows for greater interpretive latitude, and thus arguably richer interpretive possibilities, than a more strictly authorially-centered approach might.
==The Persona in psychology==
{{Unreferenced|date=June 2007}}
The '''persona''' is also the mask or appearance one presents to the world. It may appear in [[dream]]s under various guises (see [[Carl Jung]] and his [[Jungian psychology|psychology]]). Importantly, the persona, used in this sense, is not a pose or some other intentional misrepresentation of the self to others. Rather, it is the self as ''self-construed'', and may change according to situation and context.
==The Persona in design==
As used in the design field, the Persona is an artifact that consists of a narrative relating to a desired user or customer's daily behavior patterns, using specific details, not generalities. A very popular artifact is the 'persona poster' that is usually presented in an 18 inch format with photo and text. For more details see [[Personas]].
== The Persona in communication studies==
In the study of communication, persona is a term given to describe the versions of self that all individuals possess. Behaviours are selected according to the desired impression an individual wishes to create when interacting with other people. Therefore, personae presented to other people vary according to the social environment the person is engaged in, in particular the persona presented before others will differ from the persona an individual will present when he/she happens to be alone.-->
== Referencoj ==
*[http://www.h-net.org/~cervantes/csa/artics95/johnson.htm Carroll Johnson, ''La construcción del personaje en Cervantes''. University of California, Los Ángeles.]
Linio 25 ⟶ 46:
[[kategorio:Teatro]]
[[kategorio:Kino| ]]
[[Kategorio:Psikologio]]
== Eksteraj ligoj ==
Linio 31 ⟶ 53:
[[en:Persona]]
[[es:Personaje]]
[[cs:Persona]]
[[da:Persona (psykologi)]]
[[de:Persona]]
[[es:Persona]]
[[fr:Persona (psychologie analytique)]]
[[ko:페르소나 (심리학)]]
[[it:Persona]]
[[pl:Persona]]
[[pt:Persona]]
[[sr:Персона]]
| |||