Orgeno: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e →‎Ĝeneralaĵoj: korektis ligilon ĉe ISBN
Linio 110:
=== Mezepoko ===
[[Dosiero:Meister des Bartholomäus 1501SteCecile.jpg|thumb| [[Portativo]]; detalo el la pentraĵo „La sankta Cecilia ludas sur orgeno“ el la meza tabulo de la „Bartholomäusaltar“ de la [[Majstro de la Bartolomeo-Altaro]] (1501)]]
En la okcident-romia imperio dum la [[elorienteŭropaj popolmigradoj]] (ĉ. 400 p.K.) la uzo de orgenoj ne estas dokumentita. La [[bizanca imperio]] tamen levis la orgenon kiel grava instrumento por la imperiestraj ceremonioj. Per tio ĝi alproksimiĝis ankaŭ en la sferon de ekleziaj ceremonioj. La [[Karolidoj|karolidaj]] kronikoj raportas, ke en la jaroj 757 kaj 811 alvenis po unu senditaro de la bizanca imperiesto al la [[Frankoj|franka]] kortego kaj alportis orgenon por [[Pipino la Plipli Junajuna]] resp. por ties filo kaj posteulo [[Karolo la Granda]]. Laŭ imperia kronikoj la filo de Karolo la Granda, imperiestro [[Ludoviko la Pia]], 826 komisiis sacerdoton nome Georgo devenantan el [[Venecio]] konstrui orgenon por sia [[palaco]] en [[Akeno]], supozeble la unua orgeno, kiun oni produktis ekde pluraj jarcentoj en okcidenta Eŭropo. <ref>''Reichsannalen zum Jahr 826.'' in: ''Quellen zur karolingischen Reichsgeschichte.'' Hrsg. v. R. Rau. Bd 1. Darmstadt 1968, S. 144–147; [[Astronomus]]: ''Vita Hludowici.'' Kap. 40. Rottweil 1982.</ref>
 
Dum la [[9-a jarcento]] la unuaj episkopaj preĝejoj en okcidenta Eŭropo komencis akiri orgenojn, monaĥejaj preĝejoj ja nur post la 11-a jarcento. La preĝeja orgeno unue estis statussimbolo , nur dum la [[gotiko]] ĝi evoluis iom post iom al ĉefmuzikilo por la kristana [[liturgio]]. La fru- kaj altmezepokaj orgenoj estis t.n. ''[[blokorgeno]]'', t.e. oni ankoraŭ ne povis al- aŭ for-ŝalti unuopajn registrojn: Se oni ekigis tonon, aŭtomate eksonis ĉiuj fajfiloj algrupigitaj je tiu ĉi tono. Krome ne ekzistis klavaroj aŭ klavaroj. Oni ekigis tonon tirante tutmane lignolaton kaj malbarante tiel la ventalkondukon al la fajfiloj por ĉi tiu tono.