|
== '''Ĉu trajno, ĉu vagonaro, ĉu vagonkombinaĵo?''' ==
Koncerne la vortojn trajno kaj vagonaro, mi spertas oftan malcertecon ĉe ties uzantoj.
Ĉi tiu paĝo estas por komencantoj, kiuj faras siajn unuajn paŝojn. Ekzistas [[Vikipedio:Kiel redakti paĝon por spertuloj|pli detala paĝo por spertuloj]]. Se vi jam kontribuis al iu alilingva Vikipedio, bonvolu legi [[Vikipedio:Malsamoj inter Esperanto-vikipedio kaj alilingvaj vikipedioj]].
Speciale en artikoloj kaj prelegoj pri nuntempe pli kaj pli fabrikataj kaj trafikantaj
kombinajoj de pluraj (motor)vagonoj, la autoroj pleje uzas netaŭgan terminon.
Pro tio, mi kiel sekretario de Terminara Sekcio, volas klarigi nociodiferencojn kaj
prezenti termindecidojn de nia sekcio.
Por komence iom trankviligi vin: En simplaj diroj, se temas nur pri "veturi
per .", eblas sinonime uzi la vortojn trajno, vagonaro kaj eĉ fervojo. Sed en
fakaj diroj necesas diferencigi, ke trajno esprimas trafikan nocion, rilatas al
veturplano / horaro, sed vagono esprimas teknikan nocion, rilatas al industria produktaĵo.
Klare difini la nocion trajno iom malfacilas. Por Plena Ilustrita Vortaro (PIV) nia sekcio
decidis la difinon:
"Vagonaro kun lokomotivo, motorvagonaro aŭ alia trakveturil(ar)o kun propra trakcio,
entrafikigita sur unu aŭ pluraj fervojlinioj laŭplane aŭ laŭordone."
Por substreki trafikecon de la nocio, ankaŭ eblus renversa difinvortigo:
"Lauplana aŭ laŭordona trafikaranĝo . sur fervojlinioj, realigata per ... trakveturil(ar)o kun propra trakcio." Trajnon oni nomas per kategorio (regiona, rapida, ekspresa,.) kaj numero.
Por ĝi estas fiksataj kurso (de . tra . al .) kaj tempoplano. La "vivodaŭro" de unu trajno
komenciĝas, kiam la kompleto ektroviĝas sur elveturtrako de tiu stacio, en kiu la kurso komenciĝas.
Koncerne pasaĝertrajnon, ek tiu momento pasaĝeroj rajtas envagoniĝi.
Sur la kurso okazas aŭ alterne veturoj kaj haltadoj aŭ seninterrompa veturo.
La "vivodaŭro" finiĝas, kiam la kompleto atingis enveturtrakon de la kursfina stacio kaj estas preta por sekva okazo; do ĉiuj pasaĝeroj elvagoniĝis, kaj oni povas manovrigi, eventuale disigi la kompleton aŭ senmodife pretigi ĝin por sekva trajno.
Vagono laŭ PIV estas surrela veturilo por transporti pasaĝerojn aŭ kargojn.
La jam delonge kutimaj vagonoj havas ambaŭkape tiajn tren- kaj bufro-instalaĵojn, ke eblas
unuopa veturigo en trafiko. Laŭ decido en nia sekcio, ili nomiĝas solovagonoj. Sed pli kaj pli - precipe por pasaĝertrafiko - oni konstruas vagonojn ekipitajn ĉe unu aŭ ambaŭ vagonkapoj per firmkuplilo aŭ vagonkesta artiko tiel, ke en trafiko ili ne estas unuope veturigeblaj.
Tiuj, laŭ nia decido, modulvagonoj nomataj veturiloj povas trafike veturi nur kombinitaj kiel vagonkombinaĵoj.
En la plej multaj vagonkombinaĵoj unu aŭ pluraj vagonoj enhavas propulsmotoro(j)n.
Por tiu lasta - post intensa diskuto - nia sekcio decidis la rilative longan terminon motorvagonkombinajo. Ne eblis trovi taŭgan malpli longan nomon. Tamen, se laŭ kunteksto klaras, pri kia specialaĵo temas, ja sufiĉas poste diri nur "kombinajo".
Ĝuste ĉi tiuloke mi atentigas, ke en prelegoj kaj artikoloj - ankaŭ en IF (internacia
fervojisto) - pri tiaj novaj produktaĵoj oni ofte uzas malĝustan esprimon por tiu klare
teknika nocio, pleje la vorton trajnunuo. Vere temas nek pri trajno (trafika nocio) nek pri
unuo (laŭ PIV abstrakta kvanto rigardata kiel la elementa nombro, kiu servas por formi la
ceterajn). Nun pri vagonaro, kiu estas kompleto konsistanta el ĉiuj vagonoj de trajno:
bedaurinde PIV-redakcio ankoraŭ ne korektis la vorton "unuo" al "kompleto" laŭ nia
postulo. Kompare al vagonkombinaĵoj kiujn oni muntas en fabrikoj au metiejoj, vagonarojn
konsistigas manovristoj laŭ aktuala bezono en trafiko. Do ankaŭ la nocio vagonaro havas rilaton al trafiko.
Vagonaro povas konsisti el:
a) pluraj kunkuplitaj solovagonoj,
b) unu vagonkombinaĵo,
c) plurajkunkuplitaj vagonkombinaĵoj,
d) miksajo el kunkuplitaj solovagono(j) kaj vagonkombinaĵo(j),
e) unu solovagono.
La kazo e) enhavas gramatikan malglataĵon, ĉar solovagono ne estas aro.
Sed uzante la vorton "vagonaro", oni ĝenerale ne scias, kiom da vagonoj troviĝas en ĝi.
La nombro estas indiferenta en la nocio. Se oni escepte scias ke estas nur unu vagono en la trajno, eblas diri "vagono" anstataŭ vagonaro".
Se la trakcio okazas ne per lokomotivo, sed per motorvagono, ĝustas la terminoj motorvagonaro kaj motorvagona trajno. Malĝustas la vorto motortrajno, ĉar ankaŭ elektraj kaj termikaj lokomotivoj enhavas motorojn.
Heinz HOFFMANN, segretario de Terminara Sekcio ĉe IFEF
Por redakti paĝon, simple alklaku ligilon "Redaktu", kiu troviĝas supre de ĉiu paĝo. Tiam vi ricevas novan paĝon, en kiu estas kampo por redakti la tekston (redaktofenestro).
Tajpu viajn aldonojn kaj ŝanĝojn kaj elektu poste "Konservu ŝanĝojn". Por certeco estas bone unue elekti "Antaŭrigardu" por kontroli, kaj nur poste elekti "Konservu ŝanĝojn".
Se vi volas testi kaj lerni, kiel oni redaktas, vi povas fari tion en la [[Vikipedio:Provejo|Provejo]].
==Konsiloj==
Artikolo havu ''minimume'':
*tri kompletajn frazojn,
*du ligilojn al aliaj artikoloj,
* unu kategorion,
*unu intervikian ligilon (se eble)
La unua frazo ĉiam estas kompleta frazo kaj enhavas la plej esenca(j)n informo(j)n por enkonduki en la temon.
Transpreno de informoj el fremdaj tekstoj okazas aŭ kiel citaĵo kun fontindiko aŭ en redono per propraj vortoj. (Ankaŭ en la malofta kazo, ke temas pri originala, nova penso trovebla nur en unu fonto, per citaĵo).
Rekomendinda estas, ke artikolo havas almenaŭ unu
*bildon,
*piednoton kun fontindiko,
*verkon sub "Literaturo",
*eksteran ligilon.
== La plej gravaj kodoj ==
<table border=1>
<tr valign=top><td>Ligilo al la paĝo [[Oftaj Demandoj]].<br>
(Por krei novan paĝon: skribu la nomon de via nova artikolo kun du rektaj krampoj ambaŭflanke, registru per "Antaŭrigardu", kaj poste alklaku la ligilon kiun vi tiel kreis. Por pli da detaloj, vidu la paĝon [[Vikipedio:Kiel krei paĝon|Kiel krei paĝon]], kaj la paĝon [[Nomoj de Titoloj]], por ekscii, kiel oni bone elektas nomon de artikolo.)
</td>
<td><pre><nowiki>Ligilo al la paĝo [[Oftaj Demandoj]].</nowiki></pre></td>
</tr>
<tr valign=top><td>Sama loko, malsama nomo:<br>
Legu [[Oftaj Demandoj|oftajn demandojn]].<br>
Titoloj povas havi nur literojn kaj spacojn!</td>
<td><pre><nowiki>Sama loko, malsama nomo:
Legu [[Oftaj Demandoj|oftajn demandojn]]</nowiki></pre></td>
</tr>
<tr valign=top><td>Por ligilo al aliaj paĝoj,<br>
enmetu la URL-adreson: http://www.nupedia.com.<br>
(Tiam papere presita versio de la paĝo fariĝas pli utila.)</td>
<td><pre><nowiki>Por ligilo al aliaj paĝoj,
enmetu la URL-adreson: http://www.nupedia.com.</nowiki></pre></td>
</tr>
<tr valign=top><td>''emfazete (kutime kursive)'',
'''emfaze (kutime grase)''',
'''''emfazege (kutime kursive kaj grase)'''''.<br>
Uzu tion ankaŭ en formuloj:<br>
'''F''' = ''m'' '''a'''.</td>
<td><pre><nowiki>''emfazete (kutime kursive)'',
'''emfaze (kutime grase)''',
'''''emfazege (kutime kursive kaj grase)'''''.
'''F''' = ''m'' '''a'''.</nowiki></pre></td>
</tr>
<tr valign=top><td>Esperantaj literoj: (vidu [[X-sistemo]]n)<br>
ĉ ĝ ĥ ĵ ŝ ŭ<br>
Ĉ Ĝ Ĥ Ĵ Ŝ Ŭ
Se vi tamen volas x-on post iu el tiuj literoj, tajpu duoblan x-on:
aux
</td>
<td><pre><nowiki>cx gx hx jx sx ux
Cx Gx Hx Jx Sx Ux
auxx
</nowiki></pre></td>
</tr>
</table>
Atentu ke se vi provas redakti la saman artikolon samtempe kiam alia, povas okazi [[Vikipedio:Redaktokonflikto|Redaktokonflikto]] (bonvole legu la klarigojn).
Vi ankaŭ povas legi [[Vikipedio:Kiel krei paĝon|Kiel krei paĝon]] kaj [[Vikipedio:Kiel redakti paĝon por spertuloj|Kiel redakti paĝon por spertuloj]], kaj [[Helpo:Kiel alinomi paĝon|Kiel alinomi paĝon]].
[[Kategorio:Helpo|Kiel redakti paĝon]]
[[af:Wikipedia:Redigeer]]
[[am:Help:Editing]]
[[ang:Wikipedia:How to edit a page]]
[[ar:مساعدة:تحرير]]
[[az:Vikipediya:Məqalələrin redaktə qaydaları]]
[[be:Вікіпэдыя:Як рэдагаваць існуючы артыкул]]
[[bg:Уикипедия:Как се редактират страници]]
[[br:Skoazell:Penaos kemmañ ur bajenn]]
[[ca:Ajuda:Com s'edita una pàgina]]
[[cs:Nápověda:Jak editovat stránku]]
[[de:Hilfe:Seite bearbeiten]]
[[el:Βοήθεια:Πώς να επεξεργαστείτε μια σελίδα]]
[[en:Wikipedia:How to edit a page]]
[[es:Ayuda:Cómo se edita una página]]
[[eu:Laguntza:Artikuluak nola aldatzen diren]]
[[fa:ویکیپدیا:راهنمای ویرایش صفحات]]
[[fi:Ohje:Kuinka sivuja muokataan]]
[[fr:Aide:Comment modifier une page]]
[[ga:Vicipéid:Conas alt a chur in eagar]]
[[he:עזרה:עריכת דף]]
[[hi:विकिपीडिया:लेख को कैसे बदलें]]
[[hu:Wikipédia:Hogyan szerkessz lapokat?]]
[[ia:Wikipedia:Como formatar texto]]
[[id:Wikipedia:Menyunting sebuah halaman]]
[[it:Aiuto:Modifica]]
[[ja:Wikipedia:編集の仕方]]
[[lb:Wikipedia:Regelen]]
[[lt:Pagalba:Kaip redaguoti puslapį]]
[[ms:Wikipedia:Menyunting]]
[[nl:Help:Uitleg]]
[[nn:Hjelp:Endring]]
[[no:Hjelp:Hvordan man redigerer en side]]
[[pt:Ajuda:Guia de edição/Formatação]]
[[ro:Wikipedia:Cum modific o pagină]]
[[ru:Википедия:Как править статьи]]
[[simple:Help:How to edit]]
[[sk:Wikipédia:Prehľad editácie stránok]]
[[sl:Wikipedija:Urejanje strani]]
[[sr:Помоћ:Уређивање]]
[[su:Wikipedia:Cara ngédit kaca]]
[[sv:Wikipedia:Hur man redigerar en sida]]
[[tr:Yardım:Sayfa nasıl yazılır]]
[[ur:صفحہ کس طرح ترميم کريں]]
[[vi:Trợ giúp:Sửa đổi]]
[[yi:הילף:רעדאקטירן]]
[[zh:Wikipedia:如何编辑页面]]
[[zh-min-nan:Help:Pian-chi̍p]]
[[zh-yue:Wikipedia:點樣編輯一頁]]
| 