Mary Wollstonecraft: Malsamoj inter versioj

Priskribo = Portreto farfare de [[John Opie]] (ĉirkaŭ [[1797]]) |

[[Dosiero:OrigStoriesBlake.jpg|thumb|210px|Kovro de la [[1791]]-eldono de la ''[[Originalaj Rakontoj el la Reala Vivo]]'' (desegnita farfare de [[William Blake]])]]

Mary estis frustrita de la malmultaj karieraj perspektivoj por ja respektinda sed malriĉa virino : tiun obstaklon ŝi elokvente detalis en unu ĉapitro de siaj ''Pensoj pri la Edukado de Filinoj'', titolita « ''Malfeliĉa Situacio de Virinoj Laŭmode Edukitaj kaj Forlasitaj Sen Riĉeco'' ». La juna fraŭlino do decidis, post nur unu jaro kiel guvernistino, komenci [[Literaturo|literaturan karieron]]. Tio estis kompreneble drasta elekto, ĉar tre malmultaj virinoj tiam kapablis vivteni sin per skribado. Ŝi skribis en [[1787]] al sia fratino Everina, ke ŝi provis fariĝi « ''la unua el nova genro'' »<small><ref>Wollstonecraft, Mary. ''The Collected Letters of Mary Wollstonecraft''. Ed. Janet Todd. New York: Penguin (2003), 139.</ref></small>. Mary transloĝiĝis al [[Londono]] kaj, danke al la helpo de la [[Liberalismo|liberala]] eldonisto [[Joseph Johnson]], trovis lokon por vivi kaj verki<small><ref>Todd, 123; Tomalin, 91-2.</ref></small>. Ŝi lernis la [[Franca lingvo|francan]] kaj la [[Germana lingvo|germanan lingvojn]], kaj tradukis kelkajn tekstojn<small><ref>Todd, 134-5.</ref></small>, interalie ''Pri la Graveco de Religiaj Opinioj'' de [[Jacques Necker]] aŭ ''Elementoj de Moralo, por Uzo farfare de Infanoj'' de [[Christian Gotthilf Salzmann]]. Ŝi cetere skribis plurajn recenzojn – de [[romano]]j ĉefe – por la periodaĵo ''Analytical Review'' de Johnson<small><ref>Por analizo kaj listo de la recenzoj farfare de Wollstonecraft, vidu Mitzi Myers, ''Sensibility and the 'Walk of Reason': Mary Wollstonecraft's Literary Reviews as Cultural Critique'' ; ''Sensibility in Transformation: Creative Resistance to Sentiment from the Augustans to the Romantics'', Ed. Syndy McMillen Conger Rutherford: Fairleigh Dickinson University Press (1990).</ref></small>. La intelekta universo de Wollstonecraft klare plivastiĝis je tiu periodo de sia vivo, ne nur pro la libroj kiujn ŝi legis por la recenzoj, sed ankaŭ pro siaj konatuloj : ŝi ĉeestis la famajn verspermanĝojn de Johnson, kie ŝi renkontis [[Jarcento de la Lumoj|klerulojn de la Lumoj]] kiel [[Thomas Paine]] aŭ [[William Godwin]].

Dum en Londono, Mary Wollstonecraft spertis amrilaton kun la artisto [[Henry Fuseli]], kvankam tiu ĉi jam estis edziĝita. Ŝi skribis, ke ŝi estis kvazaŭ sorĉita de lia genio, de « ''la nobleco de lia animo, lia rapida komprenpovo, kaj lia adorinda kompato'' »<small><ref>Citita farfare de Todd, 153.</ref></small>. Ŝi aŭdace proponis vivi platone kune kun la geedzoj, sed la edzino de Fuseli skandalis, kaj Henry devis finfine ĉesigi sian rilaton kun Mary<small><ref>Todd, 197-8; Tomalin 151-2.</ref></small>. Kiam ŝi estis reĵetita de Fuseli, Wollstonecraft decidis vojaĝi al [[Francio]] por eskapi tiun humiligan incidenton, sed ankaŭ simbole por partopreni la [[Franca revolucio de 1789|Francan Revolucion]], kiun ŝi ĵus celebris en sia freŝdata ''[[Pravigo de la Rajtoj de Homoj]]'' ([[1790]]). Tion ŝi verkis kiel repliko al la konservativa kritiko de [[Edmund Burke]] en ''Pensoj pri la Revolucio en Francio''. Siajn ideojn ŝi konfirmis nerekte kaj pliposte en ''[[Pravigo de la Rajtoj de Virino]]'' ([[1792]]), sia plej fama kaj influa verko.

Unu jaron poste, la verkistino publikigis alian edukadan tekston, tiufoje porinfanan libron. En ''[[Originalaj Rakontoj el la Reala Vivo]]'' (anglalingve ''Original Stories from Real Life''), du junaj knabinoj, Mary kaj Caroline (nomitaj tiel laŭ du el la filinoj de Sinjorino Kingsborough) estas lernigitaj de S-ino Mason, saĝa, bonkora kaj patrina persono. Tra la rakontoj, Wollstonecraft emfazas la gravecon de racia penso por la edukado de knabinoj<small><ref>Myers, Mitzi. "Impeccable Governesses, Rational Dames, and Moral Mothers: Mary Wollstonecraft and the Female Tradition in Georgian Children's Books." ''Children's Literature'' 14 (1986): 31-59.</ref></small>. Tio fariĝis tipa kaj daŭra temo en ŝiaj postaj verkoj. S-ino Mason kuraĝigas la kompaton de Mary kaj Caroline por bestoj aŭ por la mizeruloj, sed atentigas la knabinojn precipe diligente, ke ili ne devu sole aŭskulti siajn kortuŝojn : nur justa ekvilibro inter racio kaj pasio ebligos ilin fariĝi humanaj virinoj. La libro spertis naŭ eldonojn, antaŭ finfine elĉerpiĝi en [[1818]]<small><ref>National Union Catalogue.</ref></small>. La dua eldono, presita en [[1791]], entenis desegnaĵojn farfare de [[William Blake]].

En [[1790]], [[Edmund Burke]] publikigis siajn ''Pensojn pri la Revolucio en Francio''. Burke, kiu antaŭe apogis la [[Usona Revolucio|Usonan Revolucion]], ŝokis siajn samtempulojn pro sia senindulga kritiko de la [[Franca revolucio de 1789|Franca Revolucio]]. Lia libro iniciatis tion, kio hodiaŭ nomiĝas la « Revolucian Debaton » (''Revolution Controversy'') : la teksto de Burke kaŭzis la redaktadon de multnombraj, kontraŭstaraj pamfletoj<small><ref>Vidu ekzemple Marilyn Butler, ed., ''Burke, Paine, Godwin, and the Revolution Controversy'', (Cambridge: Cambridge University Press, 2002).</ref></small>. La ''[[Pravigo de la Rajtoj de Homoj]]'' (''Vindication of the Rights of Men''), farfare de Mary Wollstonecraft, estis la unua el pluraj verkoj kontraŭ Burke (alia ekzemplo estas la fundamenta ''Rajtoj de Homo'' farfare de [[Thomas Paine]]). Sed per sia verko, Wollstonecraft deziris ne nur repliki al la ''Pensoj'' de Burke : ŝi ankaŭ kaj samtempe respondis al alia verko de Burke, tio estas lia ''Filozofa Enketo pri la Origino de Niaj Ideoj de la Sublimo kaj de la Belo'' ([[1756]]), en kiu li opinias ke la belon oni asocias kun febleco kaj virineco, dum la sublimon oni asocias kun forto kaj vireco. La verkistino ruze uzas la retorikon de Burke kontraŭ li mem : ŝi argumentas ke la tre patosa stilo de Burke — ekzemple la ekstrakto kiu priskribas per bombasta prozo la multajn elprovojn imponitajn al la [[Listo de francaj reĝoj|reĝino]] [[Marie-Antoinette]] — aliformigas lian leganton en feblan virinon, kortuŝitan de malgaja spektaklo<small><ref>Wollstonecraft, Mary. ''The Vindications: The Rights of Men and The Rights of Woman,'' Eds. D.L. Macdonald and Kathleen Scherf. Toronto: Broadview Literary Texts (1997), 45.</ref></small>.

Unu el la plej severaj kritikoj farfare de Wollstonecraft en la teksto temas pri falsa kaj ekscesa kortuŝemo, precipe ĉe virinoj. Kiam virinoj subfalas sub siaj emocioj, argumentas la verkistino, ili estas « ''forportitaj de ĉiu sentimenta blovo'' »: ĉar ili estas « ''la predoj de siaj sentoj'' », ili ne kapablas pensi<small><ref>Wollstonecraft, ''Vindications'', 177.</ref></small>. Fakte, ŝi plu skribas, per tio ili damaĝas ne nur sin mem, sed la tutan civilizacion: tiaj virinoj ne kapablas rafini la civilizacion — kutima [[18-a jarcento|18-a jarcenta]] ideo — sed pli verŝajne detruos ĝin. Wollstonecraft ne opinias, ke racio kaj sento agu sendepende unu de la alia: ŝi pli volonte kredas, ke ili devus informi unu la alian.

''Maria'' ([[1798]]) estas nefinita romano, kaj estas ofte rigardata kiel la plej radikala verko de Mary Wollstonecraft<small><ref>Taylor, Barbara. ''Mary Wollstonecraft and the Feminist Imagination''. Cambridge: Cambridge University Press (2003), Ĉapitro 9.</ref></small>. Ene ŝi priskribas multajn el « ''la malbonaĵoj de virino'' », ne nur individue sed ankaŭ laŭ sistema analizo. La ĉefpersono, Maria, estas enkarcerigita en frenezulejo farfare de sia ekstravaganca edzo, kiu volas ŝteli ŝian monon. Ankaŭ ŝian infanon oni ŝtelas el ŝiaj brakoj. En la frenezulejo, Maria trafas kaj — eble — enamiĝas en viron nomitan Darnford. Sed ĉar la romano estas nefinita, restas necerta ĉu la verkistino deziris konkludi tiun amrilaton feliĉe aŭ ne. Maria cetere amikiĝas kun unu el la flegistinoj, Jemima, kiu samkiel Maria spertis kruelan edziĝon. La atestadon de Jemima uzas la verkistino kiel ekzemplo de la ligoj inter virinoj el malsamaj sociaj klasoj. Tie aperas argumento, kiu pliposte fariĝis fundamenta por la historio de [[feminismo]] : virinoj kun malsamaj sociaj statutoj tamen havas komunajn interesojn, nur pro tio ke ili estas virinoj<small><ref>Kelly, Gary. ''English Fiction of the Romantic Period''. London: Longman (1989), 4.</ref></small>. Profunde kortuŝita de siaj propraj amrilatoj en [[Francio]], Wollstonecraft tiel klare ŝanĝas sian antaŭan opinion koncerne klasojn : la saman tekston ŝi certe ne redaktus ses jarojn antaŭe, kiam ŝi priskribis la mezklasulojn kiel « ''la plej naturan staton'' ».

La ''Leteroj'' verkitaj farfare de Mary Wollstonecraft en [[Svedio]], [[Norvegio]] kaj [[Danio]] ([[Angla lingvo|anglalingve]] ''Letters Written in Sweden, Norway and Denmark'') konsistigas tre personan vojaĝrakonton : la verko entenas ne nur ŝiajn pensojn pri [[Skandinavio]] kaj la skandinavaj popoloj, sed ankaŭ ŝian amrilaton kun [[Gilbert Imlay]], kvankam lia nomo ne aperas en la teksto. Tiu verko — la lasta grava, finita libro de la verkistino — ŝajnas profunde influita de la ''[[Revvagoj de solula promenanto]]'' farfare de [[Jean-Jacques Rousseau]] ([[1782]]), kun pluraj komunaj temoj : « ''la serĉado de la fonto de homa feliĉo, la stoika reĵeto de materiaj bienoj, la ekstaza ĉirkaŭpreno de naturo, kaj la esenca rolo de sento por komprenpovo'' »<small><ref>Favret, Mary. ''Romantic Correspondence: Women, politics and the fiction of letters''. Cambridge: Cambridge University Press (1993), 104.</ref></small>. Sed dum Rousseau finfine reĵetas homan socion, Wollstonecraft kontraŭe celebras hejmajn scenojn kaj industrian progreson en sia verko<small><ref>Favret, 105-6.</ref></small>. La verkistino plie esploras la filozofajn konektojn inter sublimo kaj sentokapablo. Multaj leteroj priskribas la spektindajn pejzaĝojn de Skandinavio, kaj Wollstonecraft videble provas krei emocian konekton kun tiu natura mondo. Tiel, ŝi atribuas al imagpovo pli grandan gravecon ol en siaj antaŭaj tekstoj. Ŝi kontrastigas tiun imageman rilaton al la mondo kun komerca, « dungomona » vivmaniero, kiun ŝi asocias kun Imlay kaj kritikadas tra la tuta teksto<small><ref>Favret, 119ff.</ref></small>.

* '''(en)''' [http://www.gutenberg.org/etext/16199 Memuaroj de la Verkistino de Pravigo de la Rajtoj de Virion], farfare de William Godwin, ĉe la Projekto Gutenberg