Stigmato: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Stimato alinomita al Stigmato
stimato > stigmato + bildo
Linio 1:
[[Dosiero:Carbonero VA.jpg|thumb|right|250px|Stigmatoj de [[Kristo]].]]
{{ĝermo}}
'''StimatoStigmato''' neforigebla marko lasita de vundo, ofte sanganta, sur haŭto de manoj kaj piedoj kaj flanko, (el la greka ''stigma'' = marko), reeĥanta la vundojn kiuj, laŭ la evangeliaj rakontoj, oni kaŭzis en [[Jesuo Kristo]] dum lia pasiono.
Rimarkeblas indiko pri stimatoj elstaras en la Evangelio de [[Johano]] (Joh 20,24) kiam li diras al [[Tomaso]], kiu jam rifuzis kredi ke li rsurektis kaj aperis al la apostoloj: “Metu tie ĉi vian fingron kaj rigardu miajn manojn, etendu vian manon, kaj ĝin metus en mian flankon”. Ankaŭ evangeliaj [[apokrifaĵoj]] foje aludas al tiuj signoj kiel en la evangelio de Petro. Se en la kristana kulturo, skriba kaj liturgia, tre frue alfaciĝis la reĥeko al la stimatoj, pentre ili signaliĝas ne antaŭ la VI jarcento kiel en la baziliko de Sankta Sabina en Romo, kie la tri kondamnitoj estas prezentataj kun la najloj stimatizantaj la manojn, ne pendantaj tamen, sed kun la piedoj terapogitaj foto o illustarazione citata.
La sama vorto estis uzata de [[Paŭlo el Tarso]] en Gal 6,17: “Mi portas la stimatojn (greke ''stigmata'') de Sinjoro Jesuo en mia korpo”, eble laŭ metafora senco indikante la suferojn de la persekutoj kaj la ricevitajn batojn kiuj eble lasis signojn en lia korpo.
 
Rimarkeblas indiko pri stimatojstigmatoj elstaras en la Evangelio de [[Johano]] (Joh 20,24) kiam li diras al [[Tomaso]], kiu jam rifuzis kredi ke li rsurektis kaj aperis al la apostoloj: “Metu tie ĉi vian fingron kaj rigardu miajn manojn, etendu vian manon, kaj ĝin metus en mian flankon”. Ankaŭ evangeliaj [[apokrifaĵoj]] foje aludas al tiuj signoj kiel en la evangelio de Petro. Se en la kristana kulturo, skriba kaj liturgia, tre frue alfaciĝis la reĥeko al la stimatojstigmatoj, pentre ili signaliĝas ne antaŭ la VI jarcento kiel en la baziliko de Sankta Sabina en Romo, kie la tri kondamnitoj estas prezentataj kun la najloj stimatizantajstigmatizantaj la manojn, ne pendantaj tamen, sed kun la piedoj terapogitaj foto o illustarazione citata.
Sed la vorto havus nur filologia altiro se la historio kaj kronikoj ne konus personojn vunditajn samloke kaj sammaniere kvazaŭ identiĝantaj al modelo: stimatizitaj, do, sen konstateblaj fizikaj kaŭzoj. Kaj la fenomeno konstatas jam tra ok jarcentoj, de kiam unue en [[Francisko el Asizo]] (1224) ties kunfratoj rimarkis la karakterizajn signojn.
 
La sama vorto estis uzata de [[Paŭlo el Tarso]] en Gal 6,17: “Mi portas la stimatojnstigmatojn (greke ''stigmata'') de Sinjoro Jesuo en mia korpo”, eble laŭ metafora senco indikante la suferojn de la persekutoj kaj la ricevitajn batojn kiuj eble lasis signojn en lia korpo.
 
Sed la vorto havus nur filologia altiro se la historio kaj kronikoj ne konus personojn vunditajn samloke kaj sammaniere kvazaŭ identiĝantaj al modelo: stimatizitajstigmatizitaj, do, sen konstateblaj fizikaj kaŭzoj. Kaj la fenomeno konstatas jam tra ok jarcentoj, de kiam unue en [[Francisko el Asizo]] (1224) ties kunfratoj rimarkis la karakterizajn signojn.
'''Ĉu naturaj signoj aŭ supernaturaj?''' La eksplikoj de la fenomeno generis, eĉ inter la kristanoj, akrajn debatojn inter tiuj kiuj vidas konatajn aŭ nekonatajn patologiojn kaj tiuj kiuj emas vidi supernaturaĵojn, do inter superstiĉo kaj venerado. La katolika eklezio mem, same kiel en la kazo de la [[Torina Mortotuko]], neniam klare difinis la naturon de la stimatizadostigmatizado, sin limigante esplori, eĉ science, unuope sur uloj ĝin portantaj. Eĉ la kanonizado de la stimatizitostigmatizito ne estas klara kaj eksplicita deklaro pri la supernatura origino de la fenomeno: kanonizado estas prefere deklaro pri manko de subjektiva malhonesteco. Kazoj de evidentigitaj mistifikoj ĉi tie ne interesas.
Laŭ komuna eklezia doktrino, sciencisto (katolika aŭ nekatolika) povas konstati kaj trovi naturajn eksplikojn pri la fenomeno: ekzemple, la forta religia enmergiĝo en la medito pri la pasiono de Jesuo (kio tamen, ne ĉiam okazas) povus favori somatizojn de la imagitaj vundoj; povas ankaŭ konstati nenion patologian en psikismo sana kaj realista kaj ekvilibra; sed eĉ en tiu kazo scienco kaj sciencisto ne rajtas kredi konstati supernaturajn eventojn ĉar tiuj ĉi estas koneblaj per aliaj principoj kaj sci-fontoj.
'''La kazoj plej rimarkindaj inter plurcentoj da tiaj'''
Hodiaŭ tiaj korpaj surfacaĵoj estas ekzaminataj, eĉ de kompetentuloj flande de la Katolika Eklezio, kaj por certiĝi pri la religia sinteno kaj por provi malkovri eventulajn psikajn meĥanismojn kiuj povus generi la fenomenon. La Katolika Eklezio estas aparte interesita ĉar la stimatastigmata fenomeno kreiĝas, laŭ komuna opinio, nur inter ĝiaj fideluloj.
 
'''Patro Pio''' La Katolika Eklezio ĵus sanktodeklaris Patron Pion el Pieltralcina, do ekskludante en li subjektivan trompon kaj inklinigante konsideri supernaturajn liajn stimatojnstigmatojn, kiuj konstantis en lia korpo laŭ plurdekoj da jaroj. Sed ne ĉiuj konsentis antaŭe kaj poste kun tiu pozicio. Fakte, se citi ekzemplon, itala historiverkisto Sergio Luzzatto en ĵusa libra publikaĵo (Padre Pio, 2007) kredis trovi, rilate la stimatojnstigmatojn de Patro Pio, atestojn pri akiro kaj uzado de acido el familio de fenoloj, kiun li interpretis kiel ilo por “helpi” kaj pli daŭrigi la efikon “vundan” de la stimatajstigmataj signoj. Sed al tiu suspekto de S. Luzzatto oni kontraŭrimarkigis ke vere Patro Pio laŭkelke da tempo uzis tian acidon sed kiel kuracilan helpon avantaĝe de siaj novicoj, pri kies edukiĝo li estis ŝarĝita laŭ kelkaj jaroj (Tiun uzon li lernis kiel adepto al sanitara servo dum la unua monda milito); sed la homo estis, pro suspekto kaj pro la tro evidenta ekstraordinareco de la fenomeno, kontrolita kaj pedante observita kaj longatempe senigita de ĉio... sed la stimatojstigmatoj restis en siaj lokoj ĉiam laŭ plurjadekoj. La historiisto memorigas ankaŭ la takson, pri tiu stimatizitostigmatizito, de fransciskano Aŭgusteno ''Gemelli'', jam kreinto de la Katolika Universitato de Milano, kaj multe estimataestigmata ĉe la supera ekleziaj aŭtoritatoj pro lia profesio kiel psikologiisto kaj eseoj pri la mistikaj fenomenoj. A. Gemelli estis invitita de tiuj aŭtoritatuloj kontakte esplori pri la fenomenoj en Patro Pio, kaj fine tiel taksis la homon “psicopata, memdanĝera kaj trompema". Pri la tuta afero, tamen, oni notigas ke A. Gemelli alproksimigis, jes, Patron Pion en la printempo de 1923, sed tiu ĉi, obeaante al la ordonoj de siaj superuloj absolute malpermesantaj ke li monru al kiu ajn la stimatajnstigmatajn signojn, rifuzis kaj pretendis ke A. Gemelli alpaŝu laŭ jerarkia vojo kiun Gemelli ne observis pro manko de enŝarĝanta skribo. Do, Gemelli neniel ekzamenis kaj ne plu rekontis Patron Pion, kaj formulis juĝon tro rapide kaj fontigis konvinkon, ke la rifuzo de la fratulo estis pruvo de lia trompemo Santo impostore. vidu Controstoria di padre Pio (M. Guarino - 2002). Lia “ekzameno”, sena je valoro el si mem, estis krome senigita je tio pro aliaj ekzamenoj fare de aliaj diagnostikuloj kaj super ĉio de la longa kaj detalega kanona proceso.
'''Alia fama stimatizitinostigmatizitino estas Tereza Neumann''', germana kamparanino normale religiema, kiu jam dudeksesjanriĝanta vidis aperi en siaj manoj la signoj de la pasiono de Jesuo. Ek de 1926 ĉiun ĵaŭdon ĝis la dekvina de la sekva venbredo, tiu juna kamparanino konstatis melfermiĝon de tiuj misteraj vundoj kiuj poste tute fermiĝis, kaj tio ĝis la tago de ŝia morto. La afero impresis multe, precipe pro la nekredebla kvanto da sango elfluanta el la vundoj. Evento eĉ pli impresa estis tiu de la sinnutrado ĉar dum 36 jaroj ŝi sin vivtenis, krom per la eŭkaristia korpo, nur per iom da vino kaj pano, kvankam la pena kampara laboro kaj doma kaj eksterdoma mastrumado. Tereza estis kontrolita kaj observita kaj ekzamenita milmaniere, aparte de religiaj aŭtoritatuloj, kaj oni konstatis nur ŝian simplan devotecon kaj nefieron pro ŝiaj stigmatoj.
 
[[Kategorio:Kristanismo]]
 
[[cs:Stigmata]]
[[da:Stigmatisation]]
[[de:Stigmatisation]]
[[en:Stigmata]]
[[es:Estigma (milagro)]]
[[fi:Stigmatisaatio]]
[[fr:Stigmate]]
[[he:סטיגמטה]]
[[hr:Stigma (rana)]]
[[hu:Stigma]]
[[id:Stigma]]
[[it:Stigmate]]
[[ja:聖痕]]
[[ko:성흔]]
[[mk:Стигмата]]
[[no:Stigmata]]
[[pl:Stygmat (religia)]]
[[pt:Estigma (Cristo)]]
[[ru:Стигматы]]
[[simple:Stigmata]]
[[sk:Stigmatizácia]]
[[sl:Stigme]]
[[sq:Stigmata]]
[[sr:Стигма (рана)]]
[[sv:Stigmatisering]]
[[tr:Stigmata]]
[[uk:Стигмати]]
[[zh:聖痕]]