Sumero: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
JAnDbot (diskuto | kontribuoj) e roboto modifo de: da:Sumer |
ortografio, ligilo |
||
Linio 3:
=== Sumeraj Civitoj ===
En la komenco de 3-a jarmilo ĉi tie ekzistis 12 civitoj, t.e. memregantaj urboj: Adab, Akŝak, Bad-tibira, Uruk (Erech - en Biblio), Kiŝ, [[Lagaŝ]], Larak, Larsa, Nippur, Sippar, Umma kaj Ur. Ili sin prezentis kunfandiĝintaj kamparaj komunumoj, dividitaj je kvartaloj. En la centro de ĉiu kvartalo staris templo de loka dio. Ĉirkaŭkuŝantaj vilaĝetoj subordiĝis al tia "centro", kies reganto ("ensi") estis kaj militestro kaj ĉefpastro. Kiam unu civito fortigadis, kaj vastigadis sian potencon sur la najbaraj civitoj, ĝia reganto akceptadis la
La plej gravaj urboj estis '''Ur''' kaj '''Uruk''' en la malsupera Mezopotamio, situanta iom pli norden urbo '''Lagaŝ''', kaj pli norden - semidaj urboj '''Kiŝ''' kaj '''Mari'''. Dekomence prosperiĝis Kiŝ, sed en 27-a
Sumeranoj postlasis multajn fontojn, kiuj estis skribitaj ĝis 2,000 a.K. Ili rakontas pri la sumeraj dioj kaj herooj. La plej konata inter ili estis Gilgameŝ, al kiu estas dediĉita multaj legendoj (Vd. [[Eposo pri Gilgameŝ]]). De la 25-a
Danke al penado de multaj generacioj, valoj de [[Tigriso]] kaj [[Eŭfrato]] fariĝis fruktodona lando, kiu donis al ili grandajn rikoltojn. Sumeranoj ŝanĝadis sian rikolton de cerealoj kontraŭ materialoj, kiujn ili ne havis: ligno, metalo aŭ ŝtono por konstruado. Iliaj ĉaroj kun radoj kaj tabletoj por skribi aŭ kalkuli faciligadis komercon kun aliaj popoloj.
Linio 13:
=== Dua prospero de Lagaŝ ===
[[Akado|Sargonida regno]] falis kun la subteno de sumera urbo Lagaŝ, kiu reviviĝis kaj fariĝis dominanta en la suda Mezopotamio. En la dua duono de 22-a
Por konstruado de grandega templo li uzadis materialojn el najbaraj teroj. Pri la forteco de Gudea atestas la informo, ke al li subordigis loĝantaro kun pli 200 mil samrajtaj civitanoj. Dum la Lagaŝanoj restis fidelaj al gutia regado, aliaj urboj kontraŭstaris al konkerantoj. Post la granda ribelo, kiun gvidis urboj Ur kaj Uruk, en la fino de 22-a
=== La 3-a dinastio de Ur ===
Linio 22:
De la tempoj de la Ur-dinastio restis cent miloj da dokumentoj, kompilitaj de laborantoj en reĝaj kaj templaj oficejoj. Ili koncernis al la listoj de laborantoj, kalkuloj de labortagoj, faritaj taskoj ktp.
La regno de Ur-dinastio estis same vasta, kiel la Sargona, kaj ĝisvivis pli ol unu jarcento. En
=== Historio de Sumero ===
Linio 29:
<tr><td width=100>4-a jarmilo </td><td width=600> Irigacia agrokulturo disvolviĝas en suda Mezopotamio. Kelkaj vilaĝoj transformiĝas al urboj, inter ili la unuaj estis Eridu kaj Uruk. </td></tr>
<tr><td width=100>ĉ. 3500</td><td width=600> Civitoj de suda [[Mezopotamio]]
<tr><td width=100>ĉ. 3100</td><td width=600> Oni komencas uzi [[Kojnoskribo|kojnoskribon]]. </td></tr>
<tr><td width=100>ĉ. 2800</td><td width=600> Etana, la reĝo de Kiŝ, konkeras aliajn urbojn kaj unuiĝas la landon. </td></tr>
Linio 45:
<tr><td width=100>20-a jc </td><td width=600> Multaj militoj inter urboj en Sumero, unue inter Isin kaj Larsa, poste inter Larsa kaj [[Babilono]]. </td></tr>
<tr><td width=100>ĉ. 1900 </td><td width=600> [[Semita]] tribo Amoritoj konkeras Mezopotamion kaj establas sian rezidejon en Babilono. </td></tr>
<tr><td width=100>1790 </td><td width=600> [[
</table>
| |||