|
'''Marcus Porcius Cato Censorius''', nomita ''KatoKatono la pli maljuna'' (n. [[-234|234 antaŭ Kristo]] en ''Tusculum''; m. [[-149|149 antaŭ Kristo]] en [[Romo]]), estis armeestro, historiisto, verkisto kaj politikisto de la [[Romia Respubliko]]. Ĝis hodiaŭ li konsideriĝas modela ekzemplo de romia konservativulo. La noma aldono "la pli maljuna" diferencigu lin de lia pranepo [[Katono la pli juna]], kiu same iĝis fama romia politikisto.
== Vivo ==
[[Dosiero:Marcus Porcius Cato.jpeg|thumb|<center>Marcus Porcius Cato la pli maljuna]]
Marcus Porcius Cato naskiĝis kiel romia civitano en la municipo ''[[Tusculum'']]. Dum la jaro [[-217|217 antaŭ Kristo]] li soldatiĝis, kaj jam tri jarojn poste estis armea [[tribuno]]. Dum la jaro [[-204|204]] li elektiĝis [[kvestoro]]. Dum [[-199|199]] li elektiĝis [[edilo]] kaj unuafoje havis politikan postenon ene de la romia ĉefurbo. Jam unu jaron pli poste, dum [[-198|198]], li iĝis [[pretoro]] kaj provincestro de [[Sardinia|Sardinio]].
Dum [[-195|195]] KatoKatono kaj lia amiko ''Lucius Valerius Flaccus'' elektiĝis [[konsulo]]j. Li sukcese komandis la romian armeon en [[Hispania|Hispanio]] kontraŭ ribelantaj triboj, kaj same sukcese gvidis la armeon dum la jaro 191 kontraŭ la armeo de la [[Seleŭkidoj|seleŭkida reganto]] ''Antioĥos la 3-a''. Dum 184 li kaj Flaccus elektiĝis [[censoro]]j de la Romia Respubliko. Poste li ne plu havis politikan postenon en Romo, sed daŭre restis unu el la plej potencaj [[senatano]]j de la Respubliko.
Li estis dufoje edziĝinta: longe post la morto de unua edzino Licinia li en alta aĝo duafoje edziĝis, al Salonia. Kun ambaŭ edzinoj li havis po unu filon, ''Marcus Porcius Cato Licinianus'' kaj ''Marcus Porcius Cato Salonianus''.
== Citaĵoj ==
Kiel senatano KatoKatono estis decida subtenanto de la [[Tria Punika Milito]]. Laŭdire, ĉiun el siaj paroloj en la senato li finis per la frazo ''Ceterum censeo Carthaginem esse delendam'' (''Krome mi opinias ke [[Kartago]] estas detruenda").
Plia konata citaĵo de li estas: ''Ne discere cessa!'' (''Ne ĉesu lerni!'')
== Verkoj ==
{{Commonscat|Cato Major|Cato der Ältere}}
{{Wikiquote|Marcus Porcius Cato|Marcus Porcius Cato}}
Lia plej konata verko "De agri cultura" (Pri agrikulturo), kiu ekestis proksimume dum laj jaro 150 antaŭ Kristo, estas la plej aĝa komplete konserviĝinta proza verko en la [[latina lingvo]].
| 