|
[[Image:Zigong People's Park Zoo.jpg|right|thumb|240px|[[Civet]] ke fotografis en la «Popolzoologia ĝardeno Zigong», [[Siĉuano]], [[2001]], per la Azia Animala Protektada Reto (AAPN). La AAPN-o skribas ke la animalo detenis malsate por ke vizitantoj povis manĝigi lin vivantaj angiloj de ĉerpilo.<ref>[http://www.aapn.org/sichuan2001.html "Sichuan 2001"], Asian Animal Protection Network.</ref>]]
'''Animalaj rajtoj''' (alinome '''bestaj rajtoj''', '''animala liberigo''', aŭ '''besta liberigo''') estas la ideo ke la bazaj interesoj de nehomaj animaloj (ekz. la intereso en la evitado de doloro) devas donihavi la saman konsideron kiel la bazaj interesoj de homoj.<ref name=EB3>"[http://www.britannica.com/eb/article-9007642/animal-rights Animal Rights]." ''Encyclopædia Britannica''. 2007.</ref> [[Advokato]]j de animalaj rajtoj krediopinias ke nehomajnehomajn animalojanimalojn oni devas ne konsideri kiel posedaĵojposedaĵojn aŭ uzi ilin kiel provizojprovizojn por homaj celoj, sed oni devas alternative konsideri kiel leĝajleĝajn personojpersonojn<ref name=AAMC>[http://www.aamc.org/newsroom/reporter/oct03/animalrights.htm "'Personhood' Redefined: Animal Rights Strategy Gets at the Essence of Being Human"], Association of American Medical Colleges, retrieved July 12, 2006.</ref> kaj membroj de la morala kumunumo.<ref>Taylor, Angus. ''Animals and Ethics: An Overview of the Philosophical Debate'', Broadview Press, May 2003.</ref>
La ideo de bestoj (aŭ "nehomaj animaloj") kiel subjektoj de rajtoj estas stranga al [[jura tradicio]] ĉefe alen landoj kies rajtosistemo estas bazita sur [[romia juro]], ĉar alpor juro, nur homoj havas rajtojn. Eble tiu ideo havas fontojn en [[animismo|animisma]] aŭ [[panteismo|panteisma]] penso, unuflanke, aŭ en [[materialismo]] aliflanke. Laŭ animismo aŭ, eĉ bestoj havas [[animo]]jn, sekve ili estas similaj al homoj, kun sentoj similaj al homaj sentoj, ktp. AlieAliflanke, laŭ materialismo, homoj ne havas [[spirito]]n aŭ animoanimon, sekve, ili estas simple bestoj aŭ "homaj animaloj".
Moderna ideo de rajto de bestoj estas dekstreca kaj moralisma, ĉar ĝi bazigasbaziĝas sur la limitigolimigo de rajtojnrajtoj al homoj kaj egaligo de homoj al bestoj. Ekzemplo estas batalo kontraŭ [[zoofilio]] sur la samaj bazoj de [[pedofilio]], laŭ kelkaj homoj, oni devas malpermesi zoofilion, ĉar bestoj ne havas, kiel infanoj, ebleco poreblecon decidi ĉu ili volas aŭ ne fari seksonseksumi. Vere, oni simple volas malpermesi al homojnhomoj rajton seksumi kun bestoj, sed anstataŭ tradicia jud-kristana nocio de [[peko]] oni metas la ideon de ke animalojbestoj "rajtas" elekti siajn sekskunulojn. AnkaŭKrome oni ofte ne povas disigi la [[diskurso]]nargumentadon de [[vegano]]j disde tiotiu de nedrinkemuloj, se oni anstataŭas la vortojn "[[naturo]]", "[[besto]]", "animala rajto" per "[[Dio]]", "[[kristanismo]]", "[[moralo]]". TiuTio estas klara en la klaŭzulofrazo: la bestoj estas "membroj de la morala kumunumo". T. e. al ili, moralo, moraleco, ktp. estas nediskutinda realo, ne nur kultura [[aspekto]] socie kreita. Foje oni montras filmojn de bestoj aganteagantaj "morale", kaj oni ne demandas sesin ĉu la bestoj estas vere moralemaj aŭ simple la interpreto de agado de bestoj estas homcentra kaj eĉ kulturcentra.
Tre ofte, veganoj kaj [[vegetarano]]j ne nur volas rajtorajton ne manĝi [[viando]]n, sed ŝajne, siailia vera celo estas malpermesi aliajn homojn manĝi ilin. Oni povas demandi ĉu ili deziras vere protekti bestojn aŭ reguligi aliajn homojn. Tiu okazas ankaŭ al anoj de aliaj kulturoj, en [[Eŭropo]], ekzemple, en [[Britio]], "protektantoj" de bestoj rajtas aresti aŭ eĉ mortigi sanktajn bovinojn de [[hinduismo|hinduistaj]] temploj se ili (la protektantoj) kredas, ke tio malpliigos la suferon de bestoj, sed [[hispanoj]] certe rajtas mortigi virbovojn en batalejoj por "kulturaj" kialoj.
==Vidu ankaŭ==
|
