Gamo-radia ekbrilo: Malsamoj inter versioj
[kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Umberto (diskuto | kontribuoj) estasj situita --> situas; "polurinda" |
Maksim (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
{{polurinda}}
[[Dosiero:Gamma ray burst.jpg|thumb|350px|Desegnaĵo de peza [[stelo]] kolapsanta al [[nigra truo]]. Energio liberiĝas kiel ĵetaĵoj laŭ la rotacia akso formante gamo-radian
'''Gamo-radia
Plej granda parto de observitaj
La atmosfero de la Tero ne estas trairebla por la gamo-radioj, do gamo-radiaj
Pro ilia mallonga daŭro, la malalta distingivo de satelitaj teleskopoj en la kampo de gamo-radia astronomio kaj la alta heleco kaj longe ne sciataj respektivaj fontoj de lumo en videbla bendo, adekvataj teorioj de iliaj kaŭzoj longe ne estis.
Apudaj gamo-radiaj
== Specoj de
[[Dosiero:Grb profiles.gif|thumb|right|350px|Lumecaj kurboj de gamo-radiaj
Plejparto de astronomiaj erupcioj havis tre simplan kaj konsekvencan tempan strukturon. Ĉe [[novao]]j kaj [[supernovao]]j, povumo kaj heldensa pligrandiĝas rapide kaj malpligrandiĝas malrapide. Gamo-radiaj
Gamo-radiaj
Estis kelkaj eventoj kies lumaj kurboj havas [[perioda funkcio|periodan]] strukturon.
Gamo-radiaj
== Distanca skalo kaj energioj ==
Linio 28:
=== Galaksia kaj ekstergalaksia modeloj ===
Antaŭ la lanĉi de BATSE, la distanca skalo inter la
[[Molaj gamaj relajsoj]], alte magnetigitaj galaksiaj [[neŭtrona stelo|neŭtronaj steloj]], estas sciataj al periode eligas brilajn ekbrilojn je gamo-radioj kaj la aliaj ondolongoj. Subtenantoj de la galaksia modelo hipotezis ke tie povus esti neobservita loĝantaro de similaj objektoj je pli grandaj distancoj, produktantaj la
La argumento de Bohdan Paczyński pri la distanca skalo estas ke en astronomio nur du izotropaj distribuoj de [[astro]]j tra la ĉielo estas sciataj: tiu de helaj steloj en la proksima apudaĵo suna, kaj tiu de la plej malproksimaj [[galaksio]]j de la [[universo]]. Li argumentis ke estas alte neprobable por
La malkovro de postvarma eligo asociita kun malproksimaj galaksioj konfirmis la ekstergalaksian hipotezon. Ne nur
Diversaj alia modeloj estis forte subtenataj antaŭe. En 1974 Marvin Ruderman de [[Kolumbia Universitato]] prezentis recenzon listantan dekojn da proponitaj modeloj. Per la fino de la 1970-aj jaroj, la kvanto de modeloj estis pli ol 100. Ĉi tiuj modeloj variis per la speco de energio konvertita en
=== Ĵetaĵoj de paraleliĝintaj eligoj===
La dominanta teorio al ekspliki la
Multaj
Trajtoj pensigaj pri de grava nesimetrio havi estas observita en almenaŭ unu apud [[speco Ib kaj Ic supernovaoj|speco Ic supernovao]], kiuj povas havi la samajn antaŭaĵajn steloj kiel
Tio ke
Mallongaj
== Antaŭaĵoj ==
Pro la grandegaj distancoj de plej parto de gamo-radiaj
[[Stela vento]] de alte [[magnet kampo|magnetigita]] nove formita [[neŭtrona stelo]], kolapsoj de pli malnovaj neŭtronaj steloj pro plirgandiĝo de la maso pro enenfluita de ekstere materio, kuniĝoj de duumaj neŭtronaj steloj estis proponitaj kiel alternativaj modeloj. La malsama modeloj ne estas reciproke malinkluzivaj, kaj eblas ke malsamaj specoj de
== Eligaj mekanismoj ==
La maniero per kiu energio konvertiĝas en radiado de gamo-radia
Inversa [[kompton-efiko]] povas kaŭzi gamo-radiajn eligojn kiu estas observitaj post
== Amasaj formortaj eventoj ==
Linio 66:
Sciencistoj serĉis por konsekvencoj sur la Tero de kreco en la apudaĵo (500 lumjaroj).
En 1995 Stephen Thorsett de [[Universitato Princeton]] sugestis ke apuda gamo-radia
En 2005, sciencistoj je NASA kaj la [[Universitato de Kansaso]] faris pli detalan studon kiu sugestas ke la [[Ordovicio-Silurio formorta evento]], kiu okazis proksimume 450 milionojn jarojn antaŭe, povis estas ekita per gamo-radia
Ĉi tiuj reakcioj povis rezulti je la malloka manĝoproviza kolapso, kaj ankaŭ longadaŭrajn ŝanĝojn en klimato kaj atmosfero.
La loĝantaro verŝajne malpligrandiĝos je 10%.
Gamo-radiaj
La damaĝo per gamo-radio
En 2006 esploristoj je la [[Ohia Ŝtata Universitato]] faris komparan studon de galaksioj en kiu
Estas trovite ke la [[stelo de Wolf-Rayet]] [[WR 104]], situanta je 8000 lumjaroj for de Tero, havas turnan akson situantan je 16° de direkto al la [[suna sistemo]], sugestante ke se ĝi produktas krovon, unu el la ĵetaĵoj povas esti direktita al Tero. La ŝanco de tio ke WR 104 produktos gamo-radian
La gamo-radio
== Rimarkindaj
[[Dosiero:Gammarayburst-GRB990123.jpeg|thumb|350px|La optika postvarmo de gamo-radia
Ĉiu
Estas detektitaj miloj de gamo-radiaj
* 670702 - La unua
* 970228 - La unua
* 970508 - La unua
* 980425 - La unua
* 990123 - Por ĉi tiu
* 030329A - ege hela
* 050509B - La unua mallonga
* 050724 - La unua mallonga
* 050904 - La plej malproksima
* 060218 - La lasta
* 060505 kaj 060614 - longaj
* 080319B - ege intensa
* 080913: La plej malproksima
== Historio de malkovro ==
Gamo-radiaj
Sur 2-a de julio 1967, je 14:19 [[UTC]], la satelitoj Vela 3 kaj Vela 4 detektis ekbrilon de gama radiado kiu estis malsimila al ĉiuj sciataj nukleaj armilaj signumoj. Nukleaj bomboj produktis tre lakonajn, intensajn
Vela 5 estis lanĉita sur 23-a de majo 1969. Ĉar la sentkapablo kaj tempa rezolucio sur ĉi tiuj satelitoj estis grave pli preciza ol la iloj sur Vela 4, la teamo en Los Alamos atendis ke ĉi tiuj novaj satelitoj detektas pliajn gamo-radiajn
Kvankam iliaj instrumentoj ne estis pli bonaj ol tiuj de Vela 5, la satelitoj Vela 6 estis lanĉita sur 8-a de aprilo 1970 speciale por difinanta la direkto de kiu la gamaj radioj estis alvenanta. La orbitoj por la Vela 6 satelitoj estis elektita al esti kiel malproksime de Vela 5 kiel eblas, ĝenerale de la ordo de 10000 kilometroj aparta. Ĉi tiu apartigo intencis ke malgraŭ ke gamaj radioj vojaĝanta je la [[lumrapideco]], signalo devus esti detektita je malmulte malsamaj tempoj per malsamaj satelitoj. Per analizo de la tempoj de venoj, Klebesadel kaj lia teamo sukcese difinis direkton al fontoj de
En 1973, Ray Klebesadel, Roy Olson kaj Ian Strong de Scienca Laboratorio Los Alamos de [[Universitato de Kalifornio]] publikigis laboron ''Observadoj de gamo-radiaj
=== Esploraj satelitoj ===
Mallonge post la malkovro de gamo-radiaj
Per la fino de 1978, la unua interplaneda reto havis estas plenumita. Aldone al la satelitoj Vela, la reto enhavis 5 novajn spacajn sondilojns: la rusia [[Prognoz SO-M]] ([[Prognoz 7]]) en orbito ĉirkaŭ Tero, la germana [[Helios probes]] ([[Helios 2]]) en elipsa orbito ĉirkaŭ Suno, kaj [[Pionira Venusa Orbitilo]] de [[NASA]], [[Venera 11]], kaj [[Venera 12]], kiuj ĉiuj orbitis ĉirkaŭ [[Venuso]]. Uzante la datumojn kolektitajn per la reto eblis difini la pozicion de gamo-radiaj
Por ekspliki la ekzisto de gamo-radiaj
Datumoj de BATSE ankaŭ montris ke la
Por jardekoj post la malkovro de la
[[Dosiero:Swift spacecraft.jpg|thumb|left|Satelito Swift]]
En 1980, esplora grupo de Livio Scarsi je la [[Universitato de Romo]] komencis laboron pri ''Satelito por Astronomia X'', ikso-radia astronomia esplora satelito. La projekto estis ellaborita en kunlaboro inter la [[Itala Spaca Agentejo]] kaj [[Nederlanda Agentejo por Aerokosmaj flugadikaj Programoj|Nederlanda Agentejo por Aerokosmaj flugadikaj Programoj]]. Kvankam la satelito estis originale destinita nur por studado de ikso-radioj, Enrico Costa de la [[Istituto di Astrofisica Spaziale]] sugestis ke la kvar protektaj ŝirmoj de la satelito povita facile servi kiel detektiloj de gamo-radiaj
En 1983, teamo de Stan Woosley, Don Lamb, Ed Fenimore, Kevin Hurley kaj George Ricker komencis planojn pri nova satelito por esploro de la
En 27-a de februaro de 1997, malpli ol unu jaro post kiam ĝi estis lanĉita, BeppoSAX detektis gamo-radian
Kiel en 2007, simila rivoluo en
En la 11-a de junio de 2008 estis lanĉita Gamo-radia Granda Area Spaca Teleskopo (GLAST) de NASA, poste renomita al la [[Fermi Gamo-radia Spaca Teleskopo]].
Aliaj gamo-radiaj
== Vidu ankaŭ ==
Linio 158:
== Eksteraj ligiloj ==
{{el}} [http://www.kusastro.kyoto-u.ac.jp/~totani/en/grb_image/index.html Gamo-radio
{{el}} [http://astro.caltech.edu/~ejb/faq.html Gamo-radia
{{el}} [http://swift.sonoma.edu/about_swift/grbs.html Gamo-radia
{{el}} [http://www.pbs.org/wgbh/nova/gamma/ Morta stelo (gamo-radiaj
{{el}} [http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/1998/17/text/
{{el}} [http://imgsrc.hubblesite.org/hu/db/1998/17/videos/b/formats/high_real.ram
{{el}} [http://imgsrc.hubblesite.org/hu/db/1998/17/videos/a/formats/low_quicktime.mov Animacio de gamo-radia
{{el}} [http://astro.berkeley.edu/~jbloom/pr0326.html
{{el}} [http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4679036 Gamo-radiaj fontoj] de ''Scienca Vendredo'', 3 Junio de 2005 (RealAudio)
{{el}} [http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/4237800.stm Plej malproksima kosma ekspoldo] (BBC)
{{el}} [http://www.eso.org/outreach/press-rel/pr-2003/pr-16-03.html Kosmoscienca gamo-radiaj
{{el}} [http://science.nasa.gov/headlines/y2008/21mar_nakedeye.htm
{{el}} [http://www.orionspace.net/08/21-mar-2008-swift.html Nova gamo-radia
{{el}} {{Cito|Titolo=Did a gamma-ray burst initiate the late Ordovician mass extinction? - Ĉu gamo-radiaj
{{el}} [http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?1973ApJ...182L..85K ADS ] Klebesadle, Strong, Olsen, ''Observadoj de Gamo-Radio
{{el}} {{Cito |Titolo=A Gamma-Ray Burst Bibliography, 1973-2001 - Gamo-Radio
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-data_query?bibcode=1993ApJ...413L.101K&db_key=AST&link_type=ABSTRACT&high=4322390bbe25658|Aŭtoro=Kouveliotou, C. kaj aliaj|Jaro=1993|Titolo=Identification of two classes of gamma-ray bursts - Identigo de du klasoj de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|COI=10.1086/306386|Aŭtoro=Mukherjee, S., kaj aliaj|Jaro=1998|Titolo=Three Types of Gamma-Ray Bursts - Tri specoj de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|COI=10.1086/306416|Aŭtoro=Horvath, I.|Jaro=1998|Titolo=A Third Class of Gamma-Ray Bursts? - Tria klaso de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|COI=10.1086/344568|Aŭtoro=Hakkila, J., kaj aliaj|Jaro=2003|Titolo=How Sample Completeness Affects Gamma-Ray Burst Classification - Kiel specimena pleneco afektas gamo-radian
{{el}} {{Cito|COI=10.1051/0004-6361:20041129|Aŭtoro=Horvath, I., kaj aliaj|Jaro=2006|Titolo=A new definition of the intermediate group of gamma-ray bursts - Nova difino de la intera grupo de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|COI= 10.1146/annurev.aa.33.090195.002215|Aŭtoro=Fishman, C. J. and Meegan, C. A.|Jaro=1995|Titolo=Gamma-Ray Bursts - Gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|COI=10.1038/355143a0|Aŭtoro=Meegan, C. A., kaj aliaj|Jaro=1992|Titolo=Spatial distribution of gamma-ray bursts observed by BATSE - Spaca distribuo de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|COI=10.1086/520317|Aŭtoro=Chattopadhyay, T., kaj aliaj|Jaro=2007|Titolo=Statistical Evidence for Three Classes of Gamma-Ray Bursts - Statistika indikaĵo por tri klasoj de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|COI=10.1038/386686a0|Aŭtoro=van Paradijs, J., kaj aliaj|Jaro=1997|Titolo=Transient optical emission from the error box of the gamma-ray burst of 28 February 1997 - Pasema optika eligo de la erara limigo de la gamo-radia
{{el}} [http://www.grbhosts.org GHostS datumbazo] pli pri galaksioj gastigantaj
{{el}} {{Cito|Aŭtoro=Frontera, F. and Piro, L.|Jaro=1998|Titolo=Proceedings of Gamma-Ray Bursts in the Afterglow Era - Paperoj pri gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/abs/2004ApJ...611.1005G|Aŭtoro=Gehrels, N., et al.|Jaro=2004|Titolo=The Swift Gamma-Ray Burst Mission - La gamo-radia
{{el}} {{Cito|Titolo=Official NASA Fermi Website - Oficiala NASA Fermi TTT-ejo|URL=http://fermi.gsfc.nasa.gov/|Alirdato=2008-12-05|}}
{{el}} {{Cito|URL=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/know_l1/grbs_duration.html|Titolo=GRBs: Long or Short Duration? -
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1995PASP..107.1152|Aŭtoro=Lamb, D. Q.|Jaro=1995|Titolo=The Distance Scale to Gamma-Ray Bursts - La distanca skalo al gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1995PASP..107.1167P|Aŭtoro=Paczynski, B.|Jaro=1995|Titolo=How Far Away Are Gamma-Ray Bursters? - Kiel malproksimaj estas gamo-radiaj fontoj?|Gazeto=Publications of the Astronomical Society of the Pacific - Eldonaĵoj de la Astronomia Socio de la Pacifiko|Volumo=107|Paĝoj=1167 | COI = 10.1086/133674 }}
{{el}} {{Cito|URL=http://gcn.gsfc.nasa.gov/gcn3/8225.gcn3|Jaro=2008|Titolo=GCN circular:GRB 080913: VLT/FORS spectrum - GCN:
{{el}} {{Cito |Titolo=Short Gamma-Ray Bursts New Models Shed Light on Enigmatic Explosions |URL=http://www.mpa-garching.mpg.de/mpa/research/current_research/hl2004-9/hl2004-9-en.html |Eldonejo=[[Max Planck Institute for Astrophysics]] - [[Max Planck Instituto por Astrofiziko]] |Alirdato=2008-12-10 |Dato=Septembro 2004 |Aŭtoro=H.-Thomas Janka, M.A. Aloy, E. Müller}}
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1999ApJ...519L..17S&db_key=AST|Aŭtoro=Sari, R., Piran, T., Halpern, J. P.|Jaro=1999|Titolo=Jets in Gamma-Ray Bursts - Ĵetaĵoj en gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2001ApJ...562L..55F&db_key=AST|Aŭtoro=Frail, D.A. kaj aliaj|Jaro=2001|Titolo=Beaming in Gamma-Ray Bursts: Evidence for a Standard Energy Reservoir - Trabado en gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1998Natur.395..670G&db_key=AST|Aŭtoro=Galama, T. J. kaj aliaj|Jaro=1998|Titolo=An unusual supernova in the error box of the gamma-ray burst of 25 April 1998 - Nekutima supernovao en la eraraj limigoj de la gamo-radia
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2004ApJ...607L..17P|Aŭtoro=Podsiadlowski kaj aliaj|Jaro=2004|Titolo=The Rates of Hypernovae and Gamma-Ray Bursts: Implications for Their Progenitors - La kurzoj de hipernovaoj kaj gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2006ApJ...642..989P&db_key=AST&data_type=HTML&format=&high=4322390bbe01196|Aŭtoro=Prochaska kaj aliaj|Jaro=2006|Titolo=The Galaxy Hosts and Large-Scale Environments of Short-Hard Gamma-Ray Bursts - La enhavantaj galaksioj kaj grando-skalaj ĉirkaŭaĵoj de mallongo-pezaj gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=2006A%26A...454L.123W&db_key=AST&data_type=HTML&format=&high=4322390bbe02662|Aŭtoro=Watson, D. kaj aliaj|Jaro=2006|Titolo=Are short γ-ray bursts collimated? GRB 050709, a flare but no break - Ĉu mallongaj γ-radioj de
{{el}} {{Cito|URL=http://lanl.arxiv.org/abs/astro-ph/0603773|Aŭtoro=Grupe, D. kaj aliaj|Jaro=2006|Titolo=Jet Breaks in Short Gamma-Ray Bursts. I: The Uncollimated Afterglow of GRB 050724 - Ĵetaĵaj rompoj en mallongaj gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/508740|Aŭtoro=Burrows, David N. kaj aliaj |Jaro=2006|Titolo=Jet Breaks in Short Gamma-Ray Bursts. II. The Collimated Afterglow of GRB 051221A - Ĵetaĵaj rompoj en mallongaj gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/abs/1999ApJ...524..262M|Aŭtoro=MacFadyen, A. I. and Woosley, S.|Jaro=1999|Titolo=Collapsars: Gamma-Ray Bursts and Explosions in "Failed Supernovae" - Nigraj truoj: gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/abs/2007AIPC..937..521M|Aŭtoro=Metzger, B.|Jaro=2007|Titolo=Proto-Neutron Star Winds, Magnetar Birth, and Gamma-Ray Bursts - Pra-neŭtronaj stelaj ventoj kaj Gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/abs/1998ApJ...507L..45V|Aŭtoro=Vietri, M. and Stella, L.|Jaro=1998|Titolo=A Gamma-Ray Burst Model with Small Baryon Contamination - Gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006AIPC..836...48M|Aŭtoro=MacFadyen, A. I.|Jaro=2006|Titolo=Late flares from GRBs --- Clues about the Central Engine - Malfruaj ekbriloj de
{{el}} {{Cito|Titolo=Exploding Neutron Stars in Close Binaries - Eksplodantaj neŭtronaj steloj en proksimaj duumaj steloj|Aŭtoro=Blinnikov, S., kaj aliaj|Jaro=1984 |URL=http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-data_query?bibcode=1984SvAL...10..177B&db_key=AST&link_type=ABSTRACT&high=4322390bbe18728 |Gazeto=Soviet Astronomy Letters - Sovetaj Astronomiaj Leteroj |Volumo=10 |Paĝoj=177}}
{{el}} {{Cito |URL=http://arxiv.org/abs/0709.0766 |Aŭtoro=LIGO Scientific Collaboration | Titolo=Search for Gravitational Waves Associated with 39 Gamma-Ray Bursts Using Data from the Second, Third, and Fourth LIGO Runs - Serĉo por gravitaj ondoj asociitaj kun 39 gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|Aŭtoro=Stern, Boris E. and Poutanen, Juri|COI=10.1111/j.1365-2966.2004.08163.x |URL=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118762788/abstract|Titolo=Gamma-ray bursts from synchrotron self-Compton emission - Gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://antwrp.gsfc.nasa.gov/diamond_jubilee/papers/fishman.html|Titolo=Gamma-Ray Bursts: An Overview - Gamo-radiaj
{{el}} {{Cito |Aŭtoro=Meszaros, P., Rees, M.~J. |Titolo=Optical and Long-Wavelength Afterglow from Gamma-Ray Bursts - Optika kaj Longa-Ondolongo (Postvarmego, Postardi) de Gamo-radiaj
{{el}} {{Cito |Aŭtoro=Sari, R.; Piran, T.; Narayan, R. |Titolo=Spectra and Light Curves of Gamma-Ray Burst Afterglows - Spektroj kaj lumaj kurboj de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|URL=http://adsabs.harvard.edu/abs/2006ApJ...642..389N|Aŭtoro=Nousek, J. A. kaj aliaj|Jaro=2006|Titolo=Evidence for a Canonical Gamma-Ray Burst Afterglow Light Curve in the Swift XRT Data - Indikaĵo por kanona gamo-radio
{{el}} {{Cito|Titolo=Powerful GeV emission from a γ-ray-burst shock wave scattering stellar photons - Pova GeV eligo de γ-radio-
{{el}} {{Cito|Aŭtoro=Thorsett, S. E.|Titolo=Terrestrial implications of cosmological gamma-ray burst models - Surteraj implikacioj de kosmosciencaj gamo-radiaj
{{el}} {{Cito| URL=http://www.nasa.gov/vision/universe/starsgalaxies/gammaray_extinction.html | Titolo=Explosions in Space May Have Initiated Ancient Extinction on Earth - Eksplodoj en kosmo povis iniciatiti antikvajn formortojn sur Tero|Alirdato=2007-09-15|Dato=4-a de junio, 2005|Eldonejo=nasa.gov}}
{{el}} {{Cito|URL=http://arxiv.org/abs/astro-ph/0604113v4|Titolo=Protecting Life in the Milky Way: Metals Keep the GRBs Away - Protektado de vivo en la lakta vojo: metaloj gardas de la
{{el}} {{Cito|URL=http : / / www.badastronomy.com/bablog/2008/03/03/wr-104-a-nearby-gamma-ray-burst/|Titolo=WR 104: A nearby gamma-ray burst? - WR 104: Apuda gamo-radia
{{el}} {{Cito|Aŭtoro=Strong, Klebesadel, Olson|Dato=15-a de februaro, 1974|Titolo=A Preliminary Catalog of Transient Cosmic Gamma-Ray Sources Observed by the ''Vela'' Satellites - Prepara katalogo de pasemaj kosmaj gamo-radiaj fontoj observitaj per la Satelitoj ''Vela'' | Gazeto=Astrophysical Journal - Astrofizika Ĵurnalo|Eldonejo=American Astronomical Society - Amerika Astronomia Socio | Volumo = 188 | Paĝoj = L1 | COI = 10.1086/181415 }}
{{el}} [http://antwrp.gsfc.nasa.gov/htmltest/jbonnell/www/grbhist.html#firstburst Lakona historio de la malkovro de kosmaj gamo-radiaj
{{el}} [http://apod.nasa.gov/apod/ap000702.html Gamo-
{{el}} {{Cito|Aŭtoro=Esin AA, Blandford R|Titolo=Dust Echoes from Gamma-Ray Bursts - Polvaj eĥoj de gamo-radiaj
{{el}} {{Cito|Aŭtoro=Reichart, Daniel E.|Titolo=The Redshift of GRB 970508 - La ruĝenŝoviĝo de
{{el}} {{Cito | URL=http://science.nasa.gov/newhome/headlines/ast27jan99_1.htm|Eldonejo=nasa.gov|Titolo=GOTCHA! The Big One That Didn't Get Away - GOTCHA! la granda unu kiu ne foriĝas|Dato=27-a de januaro, 1999|Alirdato=2007-10-10}}
{{el}} {{Cito|URL=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4537905.stm | Titolo=Blast hints at black hole birth - Ekbrolo aludas je nigra trua naskiĝo | Eldonejo=bbc.co.uk | Alirdato=2007-10-10|Dato=11-a de majo, 2005}}
{{el}} {{Cito | Nomo=Robert | Familinomo=Garner | Titolo=NASA's Swift Catches Farthest Ever Gamma-Ray Burst - Swift de NASA's kaptis la plej malproksiman iaman gamo-radian
{{el}} {{Cito|URL=http://gcn.gsfc.nasa.gov/other/080319.gcn3|Titolo=Gamma Ray Burst Coordinates Network - Gama radio
|Eldonejo=NASA - NASA|Dato=19-a de marto, 2008|Alirdato=2008-03-20}}
{{el}} {{Cito |URL=http://arxiv.org/abs/0803.3215 |Aŭtoro=Bloom, J. S., kaj aliaj |Jaro=2008 |Titolo=Observations of the Naked-Eye GRB 080319B: Implications of Nature's Brightest Explosion - Observadoj de la nudo-okula
{{el}} [http://www.wissenschaft.de/wissen/news/256536.html]
Katalogoj de
{{el}} [http://grb.sonoma.edu Gamo-radio
{{el}} [http://grad40.as.utexas.edu/grblog.php GRBlog]: Gamo-radio
{{el}} [http://gcn.gsfc.nasa.gov/ Gama radio
{{el}} [http://grbox.net GRBOX], trajto-riĉa surlinia katalogo de gamo-radiaj
{{el}} [http://www.mpe.mpg.de/~jcg/grbgen.html Katalogo de
Satelitoj
|