Hans Pfitzner: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
ArthurBot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: cs:Hans Pfitzner
stilaj modifoj
Linio 3:
 
== Vivo ==
Pfitzner estis filo de orkestro-violonisto kaj jam junaĝe ricevis muzikinstruon de sia patro. La familio transloĝiĝis en 1872 al [[Frankfurto ĉe Majno]]. Jam en la aĝo de dek unu la eta Hans komponis siajn unuajn verkojn, en 1884 ekestis la unuaj postlasitaj lidoj. Ekde 1886 ĝis 1890 Pfitzner studis ĉe la [[konservatorio]] en Frankfurto kompozicion kun ''Iwan Knorr'' kaj pianon kun ''James Kwast''. Li instruis ekde 1892 ĝis 1893 ĉe la [[konservatorio]] de [[Koblenz]] kaj fariĝis en 1894 kapelestroorkestrestro-volontulo ĉe la ŝtata Teatro de [[Majenco]].
 
En 1895 tie la unuaj iom grandaj verkoj de Pfitzner estis praprezentataj, la [[opero]] ''Der arme Heinrich'' kaj la [[teatromuziko]] pri ''Das Fest auf Solhaug'' de [[Henrik Ibsen]]. En 1897 li transsetlis al [[Berlino]] kaj fariĝis instruisto ĉe la [[konservatorio]] ''Stern''. Li geedzidgis en 1898 kun ''Mimi Kwast'', filino de sialia iama pianoinstruisto. En 1903 Pfitzner fariĝis unua [[kapelestroorkestrestro]] ĉe la Berlina Teatro de la Okcidento, naskiĝis lia unua filo ''Paul''.
 
En 1905 [[Gustav Mahler]] direktis la duan operon ''Die Rose vom Liebesgarten'' de Pfitzner ĉe la Viena Ŝtata OperoOperejo. Naskiĝis la dua filo de Pfitzner en 1906, lia filino ''Agnes'' en 1908. Samjare la familio transloĝiĝis al [[Strasburgo]]. Tie Pfitzner estris la Urban Konservatorion kaj la simfonikoncertojn de la Strasburgaj Filharmonianoj. En 1910 li samtempe transprenis la muzikan estradon de la Strasburga OperoOperejo, kie li ankaŭ aktivis kiel [[reĝisoro]]. En 1913 li profesoriĝis.
 
En 1917 [[Bruno Walter]] praprezentis en la Munkena Princregento-Teatro la „Muzikan legendon“ (opero) ''Palestrina'', kiu valoras kiel la plej grava verko de Pfitzner. En la meza centro de la multfaceta dramo staras, transigita en la renesancepokon, la streca rilato inter aŭtonomio de artverko kaj artisto unuflanke kaj la postuloj de la socio aliaflanke. [[Giovanni Pierluigi da Palestrina]] devas komponi meson, por repacigi malamikiĝintajn partiojn de la klerikaro. Ĉar li rifuzas tion, li devas atendi persekuton de la [[inkvizicio]] kaj meditas pri memmortigo. En plena soliĝo li travivas subitan [[inspiro]]n kaj komponas la verkon – ne pro la komisio, sed pro si mem.
 
[[Thomas Mann]] honorigis la operon ''Palestrina'' en mallonga [[eseo]] aperanta oktobre 1917, kiun li poste li ampleksigis kaj enprenis en siajn ''Betrachtungen eines Unpolitischen'' (Konsideroj de malpolitikemulo). Li fondis en 1918 kune kun aliaj artistoj la ''Hans-Pfitzner-Asocion por Gemana Tonarto''. En 1917 aperis traktaĵo de Pfitzner ''Futuristengefahr'', kiu sin direktas kontraŭ la ''Koncepto de nova estetiko de la tonarto'' de [[Ferruccio Busoni]]. Abstraktan nocion de progreso en la muziko (en la senco, ke verko pli progresa laŭ rimedoj esta pli alte taksenda), Pfitzner rifuzis, kaj turnis sin – kiel ankaŭ [[Arnold Schönberg]] kaj [[Paul Hindemith]] en iliaj flankaj rimarkoj pri Busoni – kontraŭ spekuladoj pri tio, kiel komponendas estonta muziko. En 1920 li publikis ''La nova estetiko de la muzika malpotenteco: simptomo de putriĝo?''; en tiu li atakis ''Paul Bekker'', kreinto de la nocio ''[[Nova Muziko]]'', kaj responde disvolvis sian ideo-estetikon (genia ideo kiel elirpunkto kaj kvalitosigno de verko) pensata ekde [[Arthur Schopenhauer]]. Kiel en ĝi, tiel oni trovas preskaŭ en ĉiuj teoriaj traktaĵoj de Pfitzner la konstruivajn, per propra artisma kreado atestitajn momentojn miksitajn per malracia, ŝovinista kaj kontraŭjuda polemiko (nocioj kiel „malgermana“ aŭ „tutmonda judismo“ ĉiam denove aperas). en sia lasta iom granda traktaĵo ''Verko kaj prezentado'' (1929) Pfitzner proponas operreĝion strikte evoluitanevoluigitan el teksto kaj muziko (kontraŭe al la reĝioteatro).
 
Pro la transcedo de [[Alzaco-Lotaringo]] al [[Francio]] post la [[unua mondmilito]] forpelita el Strasburgo, Pfitzner translokiĝis en 1919 al [[Schondorf am Ammersee|Unterschondorf]] ĉe [[Ammersee]]. En 1919/1920 li estis provizore dirigento de la Munkenaj Filharmonianoj. En 1920 li estris majstran klason pri [[kompozicio]] ĉe la [[Prusa Akademio de Artoj]]. Lia [[Romantikismo|romantisma]] [[kantato]] ''Von deutscher Seele'' (de germana animo; 1921) laŭ poemoj de [[Joseph von Eichendorff]] kaj liaj plej gravaj instrumentaj komponaĵoj, la pianokonĉerto E<sub>b</sub>-maĵora (1922), la violonkonĉerto b-minora (1923) samkiel la arĉkvarteto c<sub>#</sub>-minora (1925), kiun la komponisto tranaranĝis en 1932 kiel [[simfonio]], estas verkoj, kiu atingas en sia intensigita esprimvolo la limojn de la tradicia harmoniaro. Tio validas ankaŭ por la ĥorfantazio ''Das dunkle Reich'' (La obskura regno),verkita post la morto de lia edzino Mimi (1926), funebra muziko laŭ poemoj de [[Michelangelo]], [[Goethe]], [[Conrad Ferdinand Meyer]] kaj [[Richard Dehmel]].
Linio 120:
*''Von deutscher Seele. Eine romantische Kantate'' (op.&nbsp;28; 1921) por solovoĉoj, ĥoro, orkestro kaj orgeno (''Dediĉita al la memoro de mia kara bofratino Eva [[James Kwast|Kwast]]''). Tekstoj: [[Joseph von Eichendorff]]. Praprezentado 27-an de januaro 1922 Berlino (Dirigento: [[Selmar Meyrowitz]])
*''Das dunkle Reich'' (op.&nbsp;38; 1929/30). Ĥorfantazio kun orkestro, orgeno, sopran- kaj baritonsolooj. Tekstoj: [[Michelangelo]], [[Johann Wolfgang von Goethe]], [[Conrad Ferdinand Meyer]], [[Richard Dehmel]]. Praprezentado 21-an de oktobro 1930 Kolonjo
*''Der Weckruf'' (op.&nbsp;40,6): vd. sub ''OrkestigitajOrkestrigitaj pianolidoj''
*''Fons salutifer'' (op.&nbsp;48; 1941) por ĥoro, orkesroorkestro kaj orgeno. Teksto: [[Erwin Guido Kolbenheyer]], ''Fons Carolinus'' (aus: ''Kämpfender Quell'', 1929). Praprezentado 30-an de aprilo 1942 [[Karlovy Vary|Karlsbad]]
*''Du virĥoraxjoj'' (op.&nbsp;49; 1941) kun fluto, korno kaj sopransoloo (dediĉita al la Kolonja Viro-Kanto-Asocio]]). Tekstoj: [[Hans Franck]], [[Ludwig Uhland]]. Praprezentado 26d26-an de aprilo 1942 Kolonjo
:1.&nbsp;''Wir gehn dahin'' (Franck) – 2.&nbsp;''Das Schifflein'' (Uhland)
*''Tri kantaĵoj'' (op.&nbsp;53; 1944) por virĥoro kaj malgranda orkestro. Tekstoj: Werner Hundertmark (el: ''Und als durch Korn und Mohn die Sense strich. Gedichte''. Hamburgo [Hans Dulk] 1943). Praprezentado 1944 Vieno
:1.&nbsp;''Seliger Sommer'' – 2.&nbsp;''Wandlung'' – 3.&nbsp;''Soldatenlied''
*''Urworte. Orphisch'' (op.&nbsp;57; 1948/49). Kantato por solovoĉoj, ĥoro, orkestro kaj orgeno (fragmento, kompetigita de [[Robert Rehan]]; unua elsdono 1952). Tekstoj: [[Johann Wolfgang von Goethe]]. Praprezentado 17.&nbsp;Juli 1952 Munkeno (Kongresejo de la [[Deutsches Museum (Munkeno)|Deutsches Museum]]; Clara Ebers [soprano], Gertrude Pitzinger [aldo], Walter Ludwig [tenoro], [[Hans Hotter]] [baso]; ĥoro kaj orkstroorkestro de la eldendostacio Bayerischer Rundfunk, dirigento: [[Eugen Jochum]])
 
=== Orkestroverkoj ===
Linio 135:
*''Simfonio c<sub>#</sub>-minora'' (op.&nbsp;36a; 1932; aranĝaĵo de la c<sub>#</sub>-minora op.&nbsp;36). Praprezentado 23-an de marto 1933 Munkeno (Tonhalo; Munkena Filharmonianoj, dirigento: Hans Pfitzner)
*'' Violonkonĉerto G-maĵora '' (op.&nbsp;42; 1935; dediĉita al [[Gaspar Cassadó]]). Praprezentado 27-an de septembro 1942 Frankfurto ĉe Majno
*''Duo opor violono, violonĉelo kaj malgranda okestroorkestro'' (op.&nbsp;43; 1937; dediĉita al [[Max Strub]] kaj [[Ludwig Hoelscher]]). Praprezentado 3-an de decembro 1937 Frankfurto ĉe Majno
*''Malgranda simfonio G-maĵora'' (op.&nbsp;44; 1939). Praprezentado 17-an de novembro 1939 Berlino
*''Elegio kaj rondodanco'' (op.&nbsp;45; 1940). Praprezentado 29-an de aprilo 1941 Salzburg
Linio 154:
*'' Arĉkvarteto no 3 c-minora'' (op.&nbsp;50; 1942; dediĉita al [[Max Strub]]). Praprezentado 5-an de junio1942 Berlin
*''Malortodoksa fugato'' (1943) fpor arĉkvarteto
*''Seksteto g-minora'' (op.&nbsp;55; 1945) fporpor klarinetoklarneto, violono, vjolo, violonĉelo, kontrabaso kaj piano. Praprezentado 19-an de aprilo 1946 Berlin
 
=== Pianomuziko ===
Linio 160:
*''Kivn pecoj por piano'' (op.&nbsp;47; 1941; dediĉita al [[Walter Gieseking]]). Praprezentado 1941 Berlino
:1.&nbsp;''Letztes Aufbäumen'' – 2.&nbsp;''Ausgelassenheit'' – 3.&nbsp;''Hieroglyphe'' – 4.&nbsp;''Zerrissenheit'' – 5.&nbsp;''Melodie''
*''Ses studoj por piano'' (op.&nbsp;51; 1943; dediĉita al [[Friedrich Wührer]]). Praprezentado 10-an de marto 1943, Vieno
 
== Lernintoj de Hans Pfitzner ==
Linio 172:
*[[Ilse Fromm-Michaels]] (1888–1986)
*[[Heinrich Jacoby]] (1889–1964)
*[[Heinrich Boell]] (1890–1947;<br> estro de la [[Bach-Asocio Kolonjo]])
*[[Czesław Marek]] (1891–1985)
*[[Charles Münch]] (1891–1968)