|
[[Image:Amish vs modern transportation.jpg|thumb|right|220px|Amiŝa kaj moderna veturado en kontrasto; PA, U.S.A. <small> ''Foto: Nils Fretwurst''</small>]]
:
'''Amiŝo''' estas ano de religia grupo [[Anabaptismo|anabaptista]] kaj [[menonitismoMenonitismo|menonitdevena]].
== Fruaj amiŝaj kutimoj ==
Ambaŭ laKaj amiŝoj kaj la Menonitoj[[Menonitismo|menonitoj]] estas [[pacismo|pacistoj]]. Amiŝoj frue diferencigis sindiferenciĝis el la menonitoj en tio, ke '''la amiŝoj malpermesis la portadon de vestaĵoj kun butonoj''', dum la menonitoj permesis ilian portadon. Por la amiŝo, la butono estis simbolo de la armeo, ĉar tiuepoke estis la armeanoj, kiuj unue portis butonojn. Ankoraŭ hodiaŭ, la amiŝoj ne portas eksterajn jaketojnjakojn kun butonoj.
Alia frua kutimo, kiu sendependigisapartigis la amiŝojamiŝojn el la [[Menonitismo|menonitoj]] (kaj la unua kialo por la dividodisiĝo de 1693) estis la insisto de la amiŝoj por aserti la eviton (izoladon) de membroj, kiuj elektuselektis forlasi la sekton. La '''amiŝoj favoris striktan praktikonpraktikadon de la evitadoevito''' de ĉi tiuj eks-membroj. La [[Menonitismo|menonitoj]], tamen, ne strikte devigidevigis al ĉi tiun praktikonpraktiko.
== Historieto ==
La amiŝoj estas la idoj de anabaptistoj svisaj [[Anabaptismo|anabaptistoj]], kies origino datasdatiĝas de [[1525]], unu jaron post ke la komenco de la[[ribelo de germanaj kamparanoj germanaj]] ekkomencis. Tio estis kamparanribelo, en kiu [[Marteno Lutero]] subtenis la noblulojnnobelulojn kontraŭ la kamparanoj. Rezulte, la societosocio estis preta por "dua reformacio". La [[anabaptismo]] unue vidis la tagonnaskiĝis en [[Zuriko]], [[Svislando]], kaj poste ĝi disvastiĝis ĝis [[Nederlando]]. Kontraŭe al kelkaj [[Anabaptismo|anabaptistaj]] grupoj pli nordenordaj (ekzemple tiuj en [[Münster|Munstero]]), la svisaj anabaptistoj estis ek deekde la komenco pacifistaj (vidu la [[Schleitheima konfesio|konfesion de Schleitheim]]). Pro siaj kredoj je malviolentecosenperforto kaj rebaptado, la svisaj [[Anabaptismo|anabaptistoj]] svisajtreege suferis multege ĉe la manojpersekutojn de la aŭtoritatajlokaj svisajaŭtoritatoj. La persekutado venis egalesame el la [[Protestantismo|protestantoj]], olkiel el la [[Romkatolika Eklezio|katolikoj]].
Fine de la [[17-a jarcento]], la anabaptistoj, kiuj dume nomiĝatisnomis sin ''[[Menonitismo|Menonitoj]]'' laŭ la nederlanda [[Anabaptismo|anabaptista]] gvidanto [[Menno Simons]], komencis fuĝi el Svisio[[Svislando]] ''amase''. Ili trovis rifuĝejon en la [[Palatinato]] kaj en [[Alzaco]]. Estas ĉi tie en Alzaco, kie la amiŝoj sin dividisdisiĝis de la [[Menonitismo|menonitoj]].
La amiŝa divido estis gvidatagvidita de [[Jakob Ammann]]. La amiŝoj sendependiĝisapartiĝis el la [[menonitismo|menonitoj]] en [[1693]] en Alzaco. Le dividodisiĝo vidis Jakob Ammann prediki novan reiron al pli rigora kaj ''ne-mondema'' vivstilo. La plejmulto el la [[Menonitismo|menonitoj]], kiuj elektis sekvi [[Jakob Ammann]], estis svisaj [[Menonitismo|menonitaj]] rifuĝintoj en [[Alzaco]]. Kelkaj [[Menonitismo|menonitoj]] en [[Svislando]] kaj en la [[Palatinato]] elektis ankaŭ sekvi Jakob Ammann, sed ĉi tie ili reprezentis minoritaton el la [[Menonitismo|menonitoj]].
Dum en [[Alzaco]] kaj en [[Palatinato]] ekzistis pli da tolero por la svisaj [[Anabaptismo|anabaptistoj]] ol en ilia hejmlando [[Svislando]], ĉi tiuj teritorioj estis jam ne pacaj. Fakte, la [[Alzaco]] kaj la [[Palatinato]], kun ĝiailia poziciosituo en la koro de [[Eŭropo]] estiĝis la bastiono por multaj el la militoj de la [[17-a jarcento]]. Post jardekoj de milito la amiŝoj, la [[menonitismo|menonitoj]] kaj iliaj najbaroj estis pretaj forlasi la teritorion kaj sin turni al [[Ameriko]]. Ĉar dum la jaroj de milito la rikoltoj estis bruligitaj kaj la malsatego kaŭzis eĉ la [[kanibalismoKanibalismo|kanibalismon]] inter la kamparanoj.
<gallery>
Dosiero:DSCN4624 holmescountyamishbuggy e.jpg|<!-- thumb|left|180px|he:זוג מכת האיימיש נוהג בכרכרה בעיירה הולמס קאונטי שב[[אוהיו]]. he->eo:_זוג_ _מכת_ _האיימיש_ _נוהג_ _בכרכרה_ _בעיירה_ _הולמס_ _קאונטי_ _שב_[[Ohio]]. en:Amish couple in a horse-drawn buggy in rural [[Holmes County, Ohio|Holmes County]], [[Ohio]], the site of one of the largest concentrations of Amish in the United States en->eo:(Amiŝismo, Amananoj) (duopo, kupli, paro, kluĉi) (in, en) (a, _) ĉevalo-_drawn_ _buggy_ (in, en) _rural_ [[_Holmes_ (Kantono, Grafujo, Graflando), Ohio|_Holmes_ (Kantono, Grafujo, Graflando)]], [[Ohio]], la situo (da, de) (unu, oni) (da, de) la _largest_ _concentrations_ (da, de) (Amiŝismo, Amananoj) (in, en) la Usono es:Pareja amish en un coche tirado por caballos en la zona rural de [[Holmes County]], en [[Ohio]], lugar de una de las mayores concentraciones de amish en los Estados Unidos es->eo:_Pareja_ amiŝismo _en_ _un_ _coche_ _tirado_ _por_ _caballos_ _en_ _la_ _zona_ _rural_ _de_ [[_Holmes_ _County_]], _en_ [[Ohio]], _lugar_ _de_ _una_ _de_ _las_ _mayores_ _concentraciones_ _de_ amiŝismo _en_ _los_ Usono sv:'''Amish'''par i en hästdragen vagn sv->eo:'''(Amiŝismo, Amananoj)'''_par_ i _en_ _hästdragen_ _vagn_ -->
|
