Hematito: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto aldono de: mk:Хематит |
ampleksigo |
||
Linio 1:
[[Dosiero:Haematit - Mineralogisches Museum Bonn (7269).jpg|thumb|200px]]
'''Hematito''' (de la greka αιματoεις, "sanga"), fererco, estas en la [[trigonala kristalsistemo|trigonala]] kristalsistemo kristaliĝanta [[oksid]]-[[mineralo]], kemie kunmetita jene Fe<sub>2</sub>O<sub>3</sub>. Ĝia [[malmoleco]] estas inter 5 kaj 6, ĝia koloro estas ruĝbruna, ŝtalgriza aŭ nigra. La [[Pulvorofrota koloro]] plej ofte estas karakterize sangoruĝa - de tio venas la nomo. La mineralo povas enhavi etan kvanton da [[magnezio]], [[mangano]] kaj [[titano (elemento)|titano]].▼
'''Hematito''' (de la greka ''αιματoεις'', "sanga") estas ruĝbruna [[fero|fer]]-erco, kiu kristaliĝas laŭ [[trigona kristalsistemo|trigona]] [[kristalsistemo]].
▲
[[Dosiero:Leonardo self.jpg|thumb|200px|Uzado de hematito por pentrado: [[Leonardo da Vinci]], memportreto per [[ruĝa kreto]] ]]
Oni akiras hematiton per [[minado]] de [[sangino]]<!-- de:Rötel fr:Sanguine--> (miksaĵo de hematito kaj argilo). Sanginminado estis tre frua minada aktivado de la homo, oni trovis la mineralan pulvoron jam ĉe la [[homoj de Pinnacle-Point]] (en [[Sudafriko]], datado: -164000).
;Uzado:
* Hematito estas la plej grava [[erco]] de [[fero]].
* Hematito estas vaste uzata [[pigmento]] (eĉ ne [[venena]]). Ĝi estis uzata por pentrado jam en la [[prahomaj pentraĵoj|kavopentraĵoj]] ([[kavo de Lascaux|Lascaux]] ...), poste en klasika pentrado (ekz-e pentraĵo de [[Leonardo da Vinci|Leonardo]]. Krome ĝi ankaŭ uzatas por korpopentrado (hodiaŭ [[himboj]] en [[Namibio]] aplikas ĝin kiel [[kosmetiko|kosmetikaĵon]]).
* Hematito estas ŝatata gemo kun forta metaleca brilo post polurado. Sed ĝi estas facile atakebla per varmo, [[salo]]j kaj [[acido]]j.
==Literaturo==
*Edition Dörfler: ''Mineralien Enzyklopädie''. Nebel Verlag, ISBN 3-89555-076-0
==Eksteraj ligiloj==
{{Commons|Category:Hematite|Hematito}}
* [http://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Red_chalk_drawings Ruĝkretaj pentraĵoj] sur Vikimedia Komunejo
*[[Mineralienatlas:Hämatit]] kaj [[Mineralienatlas:Mineralienportrait/Hämatit]] (germane)
*[http://www.eisenstrasse.de/eisenerz.htm Pri hematitminado en Suhl (Germanio)] (germane)
*[http://webmineral.com/data/Hematite.shtml Webmineral - Hematite] (angle)
*[http://www.mindat.org/min-1856.html MinDat - Hematite] (engl.)
[[Kategorio:Gemoj]]
| |||