Tokipono: Malsamoj inter versioj

| <center>''la lingvo de bono''<br />

''la simpla vojo de la vivo''<br />

'''Tokipono''' (tokipone: ''toki pona'') estas [[planlingvo]] konstruita de [[Sonja Elen Kisa]] kaj unue publikigita en la [[interreto]] en [[2001]]. Ĝi ne estas [[internacia helplingvo]], sed filozofia aŭ luda lingvo. La vortoj estas elektitaj laŭ la pensoj de [[Tao|taoismo]]: vivi simple sen la komplikoj de la moderna vivo. Ankaŭ la gramatiko estas farita por esti kiel eble plej simpla, parte laŭ modelo de [[piĝino]]j: ekzemple, ne ekzistas subjunkcioj aŭ pasiva voĉo. Oni kiu parolas tokiponon estas nomata "jan sona", kiu signifas esperante la vortojn ''[[lingvisto]]'' aŭ ''[[saĝulo]]''.

Estas en Tokipono nur 14 [[fonemo]]j, 9 konsonantoj kaj 5 vokaloj. La silabo-formoj de Tokipono similas al tiuj de la [[Japana lingvo|japana]], t.e. eblas V(n) aŭ KV(n) je komenco de vorto, poste nur KV(n). Ekzemple: "o" (ho), "ala" (ne, mal-), "ken" (povi), "kule" (koloro). Jen ĉiuj eblaj silaboj:

[[ImageDosiero:Tokipona_vortdeveno.PNG|thumb|right|300px|Origino de ĉiu el 118 bazaj vortoj de tokipono, laŭ datenoj el [http://www.tokipona.org/etym.html la oficiala tokipona etimologio] (klaku sur la bildo por klarigoj).]]

Tipologie, Tokipono estas izola lingvo (po unu [[morfemo]] en unu vorto). Ĝia fiksa vortordo estas [[Subjekto Verbo Objekto|subjekto-verbo-objekto]]. La rolojn de diversaj vortoj en frazo oni distingas per la frazoparto-dividiloj "la" (kiu finas adverban komplementon), "li" (dividas subjekto de verbo), kaj "e" (akuzativa prepozicio). Modifiloj (adverboj kaj adjektivoj) sekvas la modifatan vorton, krom adverbaj subfrazoj, kiuj antaŭas la modifatan ĉeffrazon, dividita de ĝi per "la".

Plej multaj vortoj uziĝas plur-role, kiel [[verbo]], [[substantivo]], [[adjektivo]]. Eĉ la [[prepozicio]]j havas ankaŭ verbajn kaj/aŭ substantivajn uzojn, ekz. "tawa" = "al" aŭ "iri".

La bazaj ununombraj pronomoj estas "mi, sina, ona, ni" = "mi, vi, li/ŝi/ĝi, tiu/tio". Aliajn pronomojn oni formas per almeto de "mute" (= pluraj, multaj), do "mi mute" = "ni", ktp. La vorto "jan" (= homo, ulo) ankaŭ povas roli kiel nedifina pronomo kia la esperanta "oni", kaj "ijo" (aĵo) kiel la esperanta "io".

La lingvo distingas radikvorte nur 5 kolorojn: blanka, nigra, ruĝa, blua, flava. Aliajn kolorojn oni povas esprimi per kunmetaj sintagmoj (ne ekzistas kunmetaj vortoj), ekz. "laso jelo" = flavblua, verda.

La vortoj ĝenerale devenas de la [[Angla lingvo|angla]], [[Tokpisino]], la [[finna lingvo|finna]], la [[Kartvela lingvo|kartvela]], la [[Nederlanda lingvo|nederlanda]], la [[Akadia franca lingvo|akadia franca]], [[Esperanto]], la [[Kroata lingvo|kroata]], la [[Ĉina lingvo|ĉina]] (la [[Normĉina lingvo|normĉina]] kaj la [[Kantona lingvo|kantona]]). Estas nur 118 vortoj, escepte de certaj arĥaismoj.

Propraj nomoj kaj aliaj alilingvaj pruntaĵoj estas ĉiam adjektivoj, ne memstaraj vortoj. Ekz. "jan Sonja": laŭvorte, "homo Sonja", "ulo Sonja".

[[ImageDosiero:TokiPonaElopa.jpg|400px|thumb|Nomoj de [[Eŭropo|eŭropaj]] landoj en tokipono.]]

[[ImageDosiero:BodyTokiPona.jpg|thumb|left|Nomoj de korpopartoj konsistigas grandan parton de la tokipona vortaro, sed ili samtempe ofte uziĝas ankaŭ metafore.]]

Jam de pluraj jaroj ekzistas komunumo de parolantoj (pli precize, ĉefe legantoj kaj skribantoj) en IRC-babilejo kaj retpoŝta listo ĉe Yahoo Groups. Estas dekoj da homoj kiuj povas legi kaj skribi tokipone, sed ne estas certe, kiom el ili povas flue paroli ĝin.

''mama pi mi mute o,''<br />

''sina lon sewi kon.''<br />

''nimi sina o sewi en pona.''<br />

''ma sina o kama.''<br />

''jan o pali e wile sina en lon sewi kon en lon ma.''<br />

''sina o pana lon tenpo suno ni e moku tawa mi.''<br />

''o weka e pali ike mi, sama la mi weka e pali ike pi jan ante.''<br />

''o pana ala e wile ike tawa mi.''<br />

''o awen e mi weka tan ike.''<br />

''ni li nasin.''<br />