Rimo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
reverkis kaj plivastigis la artikolon. Kialoj parte troveblas en la diskutpaĝo.
Bab (diskuto | kontribuoj)
poluretis
Linio 2:
----
 
'''Rimo''' estas ia ''samsoneco'' inter du aŭ pluraj [[vorto]]j. Kio rimas kun kio ĉefe dependas de [[fonologio]], sed ankaŭ [[tradicio]] ludas rolon. Ekzemple, pro konvencio de la [[Esperantlingva literaturo]], [[William AULD]] povis en poemo sia poemo ''Memoro'' rimigi la vortojn "fola" kun "memora", kvankam [l] kaj [r] estas malsamaj [[fonemo]]j en [[Esperanto]].
 
Inter rimoj oni povas ĉefe distingi inter '''komenca rimo''' kaj '''fina rimo'''.
 
La '''[[komenca rimo]]''' evoluiĝis en lingvoj kiuj nature lokigas la [[akcento]]n al la unua silabo de vorto, ekzemple la lingvoj [[ĝermana lingvaro|ĝermanaj]] kaj [[finnugra lingvaro|finnugraj]]. Ofte sufiĉas ke la akcentitaj silaboj komenciĝas per la sama fonemo por ekhavi komencan rimon: ''<b>v</b>ivu la <b>v</b>erda <b>v</b>enko''.
Pro la lingva naturo de Esperanto (la akcento ĉiam falas sur la antaŭlastan silabon), konscia uzo de komencaj rimoj maloftas en nia poezio, krom en tradukoj. Jen ekzemplo deel la traduko de la Finna ''[[Kalevala]]'':
 
''"<b>K</b>a-ra fra-to, <b>k</b>o-ra-mi-ko, <b>k</b>a-ma-ra-do <b>k</b>un-kres-<b>k</b>in-ta..."''
 
La '''fina rimo''' evoluiĝis en lingvoj kiuj nature lokigas la akcenton al la lasta aŭ antaŭlasta silabo de vorto, ekzemple la mezepoka [[Okcitana lingvo|Okcitana]], kaj de tiuj lingvoj post (kaj iomete dum) [[Mezepoko]] disvastiĝis ankaŭ al lingvoj havantaj fonologiojn nature pli favorajn al komencaj rimoj aŭ senrima verkado. Ĝi estas la tipa rimo de Esperanto, kaj povas esti dividata en diversaj subkategorioj:
 
'''PlenPlena rimo''' - samsoneco de la akcenta vokalo kaj de ĉiuj ĝin sekvantaj sonelementoj ĉe du aŭ pluraj vortoj (muro - turo, vidas - sidas, elemento - firmamento). Kelkaj poetoj taksas plenaj rimoj eĉ paroj kiel: roso - kaozo, fola - memora, kvankam - dankan.
 
'''Aborta rimo''' aŭ '''radikrimo''' estas rimantaj radikoj kun diversaj finaĵoj (mordas - pordon, anĝelo - peli, grandaj - lando).