|
HAGGER???
{{Taksonomio
| color = pink
| name = Tiranosaŭroideoj
| fossil_range = [[Ĵurasio]] – [[kretaceo]]
| image =
| image_width = 250px
| image_caption = Modelo de ''[[Dilong paradoxus]]'' ĉe <br>[[Amerika Muzeo de Naturhistorio]] ([[Novjorko]])
| regnum = [[Animalo]]j ''Animalia''
| phylum = [[Ĥordulo]]j ''Chordata''
| classis = [[Reptilioj]] ''Sauropsida''
| superordo = [[Dinosaŭro]]j ''Dinosauria''
| ordo = [[Saŭriskioj]] ''Saurischia''
| subordo = [[Teropodoj]] ''Theropoda''
| unranked_familia = [[Celurosaŭroj]] ''Coelurosauria''
| superfamilia = '''Tiranosaŭroideoj''' ''Tyrannosauroidea''
| superfamilia_authority = [[Henry Fairfield Osborn|Osborn]], 1905
| subdivision_ranks = Familioj
| subdivision =
* ''Dryptosauridae'' - [[Driptosaŭredoj]]
* ''Tyrannosauridae'' - [[Tiranosaŭredoj]]
}}
'''Tiranosaŭroideoj''' (''Tyrannosauroidea'' = "tirano-lacert-similaj") estis membroj de superfamilio de karnovoraj [[dinosaŭro]]j. En ĉi tiu grupo estis la familio de [[tiranosaŭredoj]], en kiu siavice estis la bone konata [[tiranosaŭro]]. Ĉi tiu artikolo pritraktos la pli bazajn ("primitivajn") membrojn de la tiranosaŭroidea superfamilio.
==Klasado kaj difino==
La superfamilion ''Tyrannosauroidea'' unue nomis [[Henry Fairfield Osborn]] en [[1905]].
En moderna paleontologia esplorado oni malofte uzas taksonojn de ĉi tiu rango. Precizan [[kladistiko|kladistikan]] difinon de tiranosaŭroideoj unue donis [[Paul Sereno]] en 1998: ''Tyrannosaurus rex'' kaj ĉiuj specioj pli proksimaj al ''Tyrannosaurus'' ol al [[birdo|modernaj birdoj]]. En la jaro [[2004]] Thomas Holtz proponis potenciale pli limigan difinon: ''Tyrannosaurus rex'' kaj tiuj specioj pli proksimaj al [[tiranosaŭro]] ol al [[deinoniko]], [[ornitomimo]], aŭ [[alosaŭro]] [http://www.taxonsearch.org/dev/taxon_edit.php?Action=View&tax_id=350].
==Priskribo==
Tiranosaŭroideoj karakteriziĝas ĉefe laŭ komunaj skeletaj strukturoj, precipe laŭ la frapa strukturo de iliaj koksostoj kaj la kunfandiĝo de nazostoj. Al fruaj tiranosaŭrideoj mankis la tipaj larĝaj, masivaj kranioj kaj reduktitaj brakoj de iliaj pli evoluintaj posteuloj. Ĉi tiuj fruaj specioj kutime havis mez- ĝis malgrandajn kraniojn kompare kun ilia korpograndeco, pli malpezan, gracilan korpostrukturon, kaj longajn, tri-fingrajn brakojn. Al la plimulto mankis la frapaj bananoformaj (D-formaj en kversekco) dentoj de la [[tiranosaŭredoj]]. Almenaŭ supraĵe ili aspektis pli similaj al la [[celuredoj]] ol al postaj tiranosaŭroideoj. Iuj esploristoj sugestas ke iuj aŭ ĉiuj el la ĝis nun konataj celuredoj eble estas fruaj tiranosaŭroideoj, kvankam oni ankoraŭ faris rigoran esploradon kiu povus pruvi aŭ malpruvi ĉi tiun hipotezon [http://dml.cmnh.org/2006Feb/msg00272.html].
* '''Pezo:''' ĝis 6,4 [[tuno]]j
* '''Longeco:''' ĝis 14 [[metro]]j
* '''Loko trovata:''' Okcidenta [[Eŭropo]], [[Nordameriko]], Centra kaj Orienta [[Azio]] (dependas de la specio)
* '''Epoko:''' ? Meza [[ĵurasio]] ĝis malfrua [[kretaceo]] (la plej malnova dinosaŭro certe tiranosaŭroideo vivis dum la frua parto de la malfrua ĵurasio, sed [[iliosuĥo]] (''Iliosuchus''), eble frua tiranosaŭroideo, vivis dum la [[batonio]]).
Notu: La supra difino estas vera por ĉiuj tiranosaŭoideoj, inkluzive la [[tiranosaŭredoj]]n. La fruaj tiranosaŭroideoj ĝenerale estis malgrandaj kaj vivis inter la mezo de la malfrua ĵurasio kaj la frua kretaceo, kvankam iuj primitivaj tiranosaŭroideoj (kiel [[driptosaŭro]]) travivis ĝis la malfrua kretaceo.
===Plumoj===
La solaj konataj haŭtpremaĵoj de frua tiranosaŭroideo venas de fosilio de ''[[Dilong paradoxus]]''. La haŭtpremaĵo montras plenan kovraĵon de simplaj plumoj kun du-branĉa strukturo simila al tiu ĉe la plumoj de moderna [[kivio]] kaj la parenca dinosaŭro [[sinosaŭropterigo]] (''Sinosauropteryx''). Kvankam neniuj aliaj haŭtpremaĵoj de aliaj primitivaj membroj de ĉi tiuj superfamilio estas konataj, estas verŝajne ke almenaŭ la pli malgrandaj specioj ĉiuj havis similan plumokovraĵon.
===Krestoj===
Almenaŭ unu specio de frua tiranosaŭroideo, [[guanlongo]] (''Guanlong''), portis delikatan ostecan kreston surkape. Iuj teropodoj kiel [[proceratosaŭro]] kaj [[monolofosaŭro]] havis similan kapornamaĵon.
== Listo de specioj ==
*'''[[Celurosaŭroj]] ''Coelurosauria'''''
**'''SUPERFAMILIO TIRANOSAŬROIDEOJ'''
***''[[Aviatyrannis]]''
***''[[Dilong paradoxus|Dilong]]''
***''Eotyrannus'' [[Eotirano]]
***''[[Guanlong]]''
***''[[Iliosuchus]]''
***''[[Labocania]]''
***''Stokesosaurus'' [[Stokesosaŭro]]
***'''Familio [[Driptosaŭredoj]] ''Dryptosauridae'''''
****''Alectrosaurus'' [[Alektrosaŭro]]''
****''Dryptosaurus'' [[Driptosaŭro]]
***'''Familio [[Tiranosaŭredoj]] ''Tyrannosauridae'''''
****''[[Appalachiosaurus]]''
****''Albertosaurus'' [[Albertosaŭro]]
****''Alioramus'' [[Alioramo]]
****''Aublysodon'' [[Aublisodonto]]
****''[[Bagaraatan]]''
****''Daspletosaurus'' [[Daspletosaŭro]]
****''Deinodon'' [[Deinodonto]]
****''Gorgosaurus'' [[Gorgosaŭro]]
****''Nanotyrannus'' [[Nanotirano]]
****''Tarbosaurus'' [[Tarbosaŭro]]
****''Tyrannosaurus'' [[Tiranosaŭro]]
****''[[Xinjiangovenator]]''
[[Kategorio:Tiranosaŭroj| ]]
[[Kategorio:Plumhavaj dinosaŭroj]]
{{LigoLeginda|zh}}
[[cs:Tyrannosauroidea]]
[[de:Tyrannosauroidea]]
[[en:Tyrannosauroidea]]
[[es:Tyrannosauroidea]]
[[hu:Tyrannosauroidea]]
[[it:Tyrannosauroidea]]
[[nl:Tyrannosauroidea]]
[[pl:Tyranozauroidy]]
[[pt:Tyrannosauroidea]]
[[ru:Тираннозавриды]]
[[sk:Tyrannosauroidea]]
[[sv:Tyrannosauroider]]
[[uk:Тиранозавроїди]]
[[zh:暴龍超科]]
| 