Murdo de Neda Aga-Soltan: Malsamoj inter versioj

La '''murdo de Neda Aga-Soltan''' ({{lang-fa|ندا آقا سلطان}} - ''Nedā Āġā Soltān''; 1982 &ndash; la 20-an de junio 2009) okazis sur la avenuo Karegar en [[Tehrano]] ({{coord|35|43|8.57|N|51|23|30.60|O|}}) dum la [[Protestado en Irano (2009)|protestado de opozicio]]. La 27-jaraĝa<ref name="jpost.com">[http://www.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1245184921949&pagename=JPost%2FJPArticle%2FShowFull Analysis: Hell hath no fury] {{en}}</ref> junulino estis mortigita per la pafo en la koro, verŝajne, fare de ano de [[Basiĝi]]. Tiu evento plifortigis la protestadon kaj elvokis la grandan tutmondan resonon.

:"Hodiaŭ estis la grandega tago. Hodiaŭ mi pereis... Hieraŭ en ttt-jo "Balatrin" mi skribis la mesaĝon sub la titolo "Morgaŭ estos grandega tago. Povas esti mi pereos". Mi alvenis por diru: mi estas viva. Sed fratino mia pereis... Mi alvenis por diru: mia fratino pereis sur brakoj de patro... Mi alvenis por diru: la fratino havis granegajngrandegajn revojn... Mi alvenis por diru: mia fratino pereis, sed ŝi estis la digna. Ŝi amis kiel mi. Ŝi plaĉis, kiam vento ludis kun ŝiaj haroj. Ŝi, kiel mi, legis la versojn de Forug. Ŝi volis vivi je libero kaj egalrajteco. Ŝi volis levu kapon kaj diru fiere: "Mi estas irananino!"<ref>[http://hanaa54.blogfa.com/post-1.aspx La blogo de Hanna] [[farsi]]</ref>

La {{daton|20|junio}} Neda trafis trafikŝtopiĝon kune kun sia muzikinstruisto ''Hamid Panahi''. Estis varmega vetero kaj Neda eliris el aŭto por vidi manifestacion. "Ni simple rigardis, ne ĵetis ŝtonojn aŭ iujnion ajinajn aliajnalian, kaj ili mortpafis ŝin. — diris poste ''Panahi''. — Mi ekaŭdis iun krakon kaj ekvidis, ke Neda falis sur teron. Tio estis nur unu kuglo. Poste mi ekkonis, ke en ŝi pafis policanojpolicano, pli ĝuste kunlaboranto de "Basiĝi". Mi rigardis kiel la sango verŝiĝis el ŝia brusto, kaj poste ekfluis el la nazo kaj buŝo". Baldaŭ ''Kaspian Makan'', la fianĉo de la junulino, en intervjuo de [[BBC]] Persian konfirmis, ke Neda okazisestis sur strato hazarde.<ref name="neda">[http://kontury.info/news/2009-06-23-1104 Неда Солтани: лицо иранского протеста (ВИДЕО)] {{ru}}</ref> Tamen li estis asertitaasertinta ke basiĝano pafis en ŝin intence.

Samtage en [[Facebook]] kaj [[YouTube]] estis disvastigita la filmeto, kiu kaptis la murdon. Pli ĝuste tio estis tri filmetoj, filmitaj per diversaj poŝtelefonoj. Unua filmeto montris Neda ankoraŭ vivan kaj staritanstaran inter amaso da homoj. En la dua filmantofilmeto alproksimiĝadis grupon da homoj, kiuj kolektiĝis apud parkita aŭto. Kiam li aliris pli proksime, iĝas videble kiel Neda falas sur trotuaron, ĉe ŝiaj piedoj ekas la granda sanga makulo. Du viroj provas haltu la sangadon, sed post kelkajnkelkaj sekundojnsekundoj ŝi svenas. Tria filmeto montris samon, sed el alia punkto de filmado.

:''"En 19:05 la 20-an de junio sur la avenuo Karegar, ĉe la angulo de stratoj Hosravi kaj Salehi, basiĝano, kaŝiĝita sur plafono de loĝata domo, mortigis la junan virinon, staritanstaran sur strato kun sia patro.<ref>La bloganto eraras — tio estis la muzikinstruisto de Neda.</ref> Ili observis la protestadon. Basiĝano celis la junulinon kaj ne povis maltrafi. Li celis ĝuste la koron. Mi mem estas la kuracisto, mi alkuris por savu ŝin. Tamen la pafo estis tiom da forta, ke la kuglo kreviĝis en la brusto de la junulino, ŝi mortis enepost du minutojnminutoj. La marŝo de la protestado iris sur ĉefa strato je 1 km de la loko de la mortigo. Iuj protestintoj forkuradis de larmiga gaso, diŝprucigita direkte al la strato Salehi. La filmeto estis farita de mia amiko, kiu staris rekte malantaŭ mi. Bonvolu, rakontu pri tio al tuta mondo".''

La registaraj amaskomunikiloj unue silentis pri tio, la publika enterigo estis malpermesita kaj nur post kelktagojkelkaj tagoj la kadavro estis enterigita en la tombejo Beheŝt-e-Zahra, en sudo de Tehrano.<ref name="neda"/> La {{daton|24|junio}} okazis vica manifestacio memore de Neda. Tiu tage la irana televido elmontris tri serieroj de la filmo "Majstro de l’ringoj", kvankam kutime la okcidentajn filmojn elmontras pli malofte; tamen stratoj estis plenaj de homoj. Sur la ŝildoj de la avenuo Amirabad iu skribis per aerosolo: "La avenuo de Neda".

Poste oficialuloj agnoskis la mortigon de la junulino, sed ekprovis prinigrigi ŝian. Aperis la aludoj al malkonvenan konduton de Neda, interalie oni atentigis pri tio, ke la junulino troviĝis en aŭto kune kun la viro, kiu ne estis ŝia patro aŭ parenco. Oni publikis la foton, reprezentanta Neda sen tuko surkape kaj kun juvelaĵo surkole, memoriganta krucon. La {{daton|21|junio}} unu irana oficialulo deklaris dum la televida elsendo, ke la mortigomortigon povis aranĝi la ĵurnalisto de BBC John Leyne, kiu estis interesigita pri "varmega reportaĵo" el Irano. Samtage la ĵurnalisto estis deklarita la persono''persona non grata'' kaj devigita forlasu la landon enepost 24 horoj. La ambasadoro de Irano en [[Meksiko]] ''Mohamad Hasan Gadiri'' aludis al [[CNN]], ke malantaŭ la murdo staras [[Usono]]. "Tio estas metodoj, kiuj aplikas teroristoj, [[CIA]] kaj spionaj agentejoj", li diris. La ambasadoro asertis, ke la kuglo, eltirita kadavron de Neda, estas "ne tiu tipo, kiukiun oni uzas en Irano".<ref>[http://www.7kanal.com/news.php3?id=264395 Иран обвиняет ЦРУ в убийстве Неды Ага-Солтан (видео)] {{ru}}</ref> Similaj versioj disvastigis kaj iuj eksterlandaj amaskomunikiloj — unu skribis, ke la murdo estis speciale reĝisiritareĝisorita, aliaj — ke tiu tute ne estis.<ref>[http://nstarikov.ru/blog/1377 Иран: пляска на крови] {{ru}}</ref>

La {{daton|24|junio}} la registara novaĵagentejo [[IRNA]] publikis la novan version de la pereo de Neda. Laŭ ĝi snajpero misrekonis ŝin kiel la fratino de la aktivulo de la organizaĵo "Moĝahedin-e-ĥalk", kiu estis ekzekutita antaŭ iu tempo en la provinco [[Mazandarano]].<ref>[http://www.newsru.co.il/mideast/24jun2009/neda501.html Новая "официальная версия" убийства Неды Ага-Солтан: ее приняли за сестру террориста] {{ru}}</ref> Per tio la potencoj fakte agnoskis, ke Neda estis mortpafita de la registara pafisto. Rezulte la prezidanto [[Mahmud Ahmadineĵad]] ordonis la [[ajatolo]]n ''[[Mahmud Haŝemi-Ŝahrudi]]'', la gvidanto de la juĝa administracio de la lando, enketi tiu eventon por ke "malkovru elementojn", starantaj malantaŭ la mortigo de la junulino. Li skribis, ke Neda estis mortigita ĉe sufiĉe "suspektindaj" okazintaĵoj kaj "malamikoj" uzas tion por nigrigi "selenan bildon" de Irano.<ref>[http://www.svobodanews.ru/archive/ru_news_zone/20090629/17/17.html?id=1765226 Президент Ирана распорядился расследовать гибель участницы акции протеста] {{ru}}</ref>

Neda en [[farsi]] signifas "voĉo" aŭ "alvoko". Tiu evento eĥis tutmonde.<ref>[http://www.ipernity.com/blog/reza.torabi/161369 Ŝia nomo estis NEDA...] {{eo}}</ref> Al la fino de la 20-an de junio la diskutado pri la mortigo de Neda kun la uzado de la ŝlosilvorto #neda''Neda'' iĝis unu el ĉefaj temoj en [[Twitter]].<ref>[http://edition.cnn.com/2009/WORLD/meast/06/21/iran.woman.twitter/ 'Neda' becomes rallying cry for Iranian protests] {{en}}</ref> Post kaj pro tio la eks-konsilisto de la prezidanto de Usono ''Mark Pfeifle'' proponis kandidatigi Twitter al la [[Nobel-premio pri paco]].<ref>[http://www.gorod.lv/novosti/92265/twitter_predlagayut_vyidvinut_na_nobelevskuyu_premiyu Twitter предлагают выдвинуть на Нобелевскую премию] {{ru}}</ref> La {{daton|23|junio}} serĉilo [[Google]] kalkulis 63 milojmilojn da la serŝantajserĉantaj informmendoj "Neda Soltan".<ref>[http://pda.inopressa.ru/article/24Jun2009/spiegel/neda2.html Пропагандистская битва вокруг героини нового Ирана] {{ru}}</ref>