Urino: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Almabot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: eu:Gernu |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: zh-yue:尿液; cosmetic changes |
||
Linio 1:
'''Urino''' estas likva sekreciaĵo sekreciata per [[reno]]j kaj amasiĝinta en [[urinveziko]] elkorpigita per procedo nomata [[urinado]]. La eliminado de urino servas precipe al forigado de superfluaj [[molekulo]]j, filtritaj el [[sango]] per la renoj, kaj por retenado de [[homeostazo]] de korpaj likvoj. Multe da specioj uzas la urinon ankaŭ por flarspura komunikado.
== Konsisto ==
La urino estas travidebla [[solvaĵo]] kun koloro de hele flava ĝis sukcena. Tio estas apuda produkto aŭ ekskrementa likvo sekreciata per [[reno]]j, transportita per [[urindukto]]j ĝis [[urinveziko]], kie ĝi amasiĝas kaj poste ĝis estas forkondukita per [[uretro]]. La urino konsistas el akva solvaĵo de metabolaj forfalaĵoj (ekz. [[ureo]] – CH<sub>4</sub>N<sub>2</sub>O), solvitaj [[salo]]j kaj organikaj materioj. La fluidaĵoj kaj la materialoj filtritaj per la renoj kaj destinitaj por fariĝi urino devenas el sango aŭ interstica fluidaĵo. La konsisto de urino estas reguligita per procedo de reabsorbado, se esencaj molekuloj, kiel ekz. [[glukozo]], estas necese por la korpo reabsorbitaj per transportantaj molekuloj reen en sangocirkuladon. Restanta fluidaĵo enhavas altajn koncentraĵojn de ureo kaj aliaj superfluaj aŭ potenciale toksaj substancoj, kiuj estos forkondukitaj el la korpo per urinado. La urino fluas tra sekvaj strukturoj: [[reno]], [[urindukto]], [[urinveziko]] kaj fine [[uretro]]. La urino estas produktata per procedo de filtrado, reabsorbo kaj tubulara sekreciaĵo.
La urino enhavas grandan kvanton de [[ureo]], bonega fonto de [[natrio]] por kreskaĵoj kaj ĝi estas utila plirapidigilo de [[kompoŝto]]. La ureo estas 10.000 oble malpli toksa ol [[amoniako]] kaj ĝi estas apuda produkto de deamino (2 molekuloj de NH<sub>3</sub>) kaj ĉelaj produktoj de respiro – spirado (1 molekulo de CO<sub>2</sub>) en komuna [[kombino]]. Pluaj komponentoj estas diversaj anorganikaj saloj.
== Funkcio ==
La urino estas per [[primara]] metodo de sekreciado de senbezonaj kemiaĵoj kaj [[tokso]]j el la [[korpo]]. Tiuj ĉi [[kemio|kemiaĵoj]] povas esti detekitaj kaj analizitaj helpe de analizo de urino (urinanalizo).
Linio 15:
La urino povas indiki, kiel bone estas la korpo provizita per akvo. Sufiĉa rezervo de la akvo en la korpo kutime montriĝas per la klara, al la akvo simila urino, dum dehidrigita homo sekrecias malhele flavan preskaŭ brunan urinon. Tiu estas iam videbla ekz. matene post pli granda konsumo de [[alkoholaĵo]]. Por forigi alkoholaĵon el la [[organismo]] estas bezone multe da akvo.
== Alia uzo ==
En [[Romio|malnovepoka Romo]] estis la urino de homoj kaj de bestoj uzata kiel blankiga surfaca efikaĵo por purigi vestojn.
Linio 23:
(''anglalingve'').
== Historio ==
La ora [[koloro]] de urino kondukis en pasinteco al konkludo, ke ĝi estas kaŭzita pro enhavo de [[oro]]. Alkemiistoj dediĉis multe da tempo al eksperimentoj ekstrakti oron el la urino. Tion ili ja ne sukcesis, sed tio kondukis al kelkaj interesaj malkovroj. Ekz. [[blanka fosforo]] estis malkovrita per germana alkemiisto [[Hennig Brand]] en la jaro [[1669]] dum destilado per fermentita urino. En la jaro [[1773]] franca kemiisto [[Hilaire Rouelle]] akiris per kuirado de urino organikan substancon ureon.
Linio 94:
[[yi:יורינע]]
[[zh:尿]]
[[zh-yue:尿液]]
| |||