Suna vento: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 1:
[[Dosiero:Solar wind.jpg|300px|thumb|Kiel la suna vento "''forblovas''" la teran magnetan kampon (artista vido)]]
la '''suna vento''' estas fluo da [[plasmo]] ĉefe konsista el [[jono]]j kaj [[elektrono]]j, elĵetitaj el la alta atmosfero de [[Suno]]. Tiu fluo varias en temperaturo kaj rapideco laŭ la suna aktiveco dum la
[[suna ciklo]]. Koncerne al aliaj [[stelo]]j, oni parolas ĝenerale pri '''stela vento'''.
 
La komponiĝo de la suna plasmo estas sama kiel tiu, de la suna [[korono]], 73 % da [[hidrogeno]] kaj 25 % da [[heliumo]]. Suno eljetas ĉirkaŭ 10<sup>9</sup> [[kilogramo]]jn ĉiu sekundo. En la korono, je temperaturo de 1 000 000 [[Kelvino|K]], la hidrogenaj atomoj estas [[jono|jonigitaj]], kaj elĵetitaj kun rapideco de 400 ĝis 800 [[metro en sekundo|km/sec]].
 
La suna plasmo suferas la influon de [[Kampo (magneto)|magneta kampo]]: la fluo estas pli rapida en la ''koronaj truoj'' (ĉe la sunaj polusoj, tie, kie la kampaj linioj estas perpendikularaj al la suna surfaco). Male, la suna vento estas malpli rapida ĉe la suna [[ekvatoro]].
 
[[Dosiero:Heliospheric-current-sheet.gif|250px|left|thumb|Arta reprezentacio de la spiralo de [[Eugene Parker|Parker]]]]
La suna vento ankaŭ influas la formon de la suna magneta kampo. Pro la kombino de ĝia eljetaelĵeta movo kun la suna [[rotacio]], la linioj de la magneta kampo sekvas [[spiralo]]n, tiel nomata ''spiralo de Parker'', laŭ [[Eugene Parker]], [[Usono|usona]] [[Astrofiziko|astrofzikisto]] kiu teoriis pri la suna vento en la [[1950-aj jaroj]].
 
==Efikoj==
La partikloj de la suna vento, kaptitaj de la tera [[Kampo (magneto)|magneta kampo]] kumuliĝas en la [[Zonoj de Van Allen]] kaj estigas la [[Norda brilo|nordajn brilojn]]. Sama okazas ĉe aliaj planedoj ([[Jupitero]], [[Saturno]], [[Neptuno]], [[Urano]]).
 
La suna vento ankaŭ estigas la rektan voston de [[kometo]]j. Tiu vosto, farita el plasmo, direktiĝas ĉiam al la mala direko de tiu de Suno. (La dua vosto, kurba, konsistigaskonsistiĝas el polvo repuŝata de la [[premo de radiado]]).
 
La suna vento blovas « ''bobelon'' » da plasmo en la interstela medio, tiu bobelo estas tiel nomata [[heliosfero]] kaj ĝia ekstera limo estas tie, kie la puŝo de la suna vento ne plu povas forpeli la interstelan medion (interstela gaso, ''stela vento'' de proksimaj steloj...). Tiu limo, tiel nomata ''Heliopaŭzo'' markas la limon de la [[Sunsistemo]]. Tiu limo (kies grando estas malbone konata) ne estas sfera, sed disformata pro la movo de Suno