Kiel registrite je 03:12, 3 okt. 2009 redakti Xqbot (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 151 716 redaktoj e roboto aldono de: li:Lidwoord ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 05:57, 17 okt. 2009 redakti malfari Helga Schneider (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 2 792 redaktoj Komplete reverkis, +infoj + ekst. lig. +lit. ŝovis artikolo (juro) al propra artikolo Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: :''~~Eble~~Tiu viĉi ~~serĉis~~artikolo ~~artikolon~~temas pri artikolo en gramatiko. SePor ~~jes,~~aliaj ~~bonvolu~~signifoj ~~klaki~~vd. [[artikolo (ĵurnalo)~~\|ĉi~~]] ~~tien~~kaj [[artikolo (juro)]].'' ---- ~~En [[gramatiko]],~~ '''~~artikolo~~Artikolo''' en [[gramatiko]] estas partikulo indikanta [[difiniteco]]n, uzata en [[substantivo\|substantiva subfrazo]]. En Esperanto ekzistas nur la difina artikolo ''la''. En iuj lingvoj estas ankaŭ '''ne-difina artikolo''' (ekzemple en la [[angla lingvo\|angla]], la [[germana lingvo\|germana]] ktp.) kaj eĉ '''partitiva artikolo''', kiel en la [[franca lingvo\|franca]] (''de la'', ''du'' signifanta pli-malpli "iom da"). ==Artikolo en diversaj lingvoj== Multaj lingvoj, kiel la [[japana lingvo\|japana]], la [[ĉina lingvo\|ĉina]] kaj la plimulto el la slavaj lingvoj ne havas ajnan artikolon. La uzo de la artikoloj varias multe inter diversaj lingvoj, sed ĝenerale ĝi indikas difinitecon aŭ nedifinitecon. En la [[greka lingvo\|greka]] difina artikolo estas uzata eĉ antaŭ propraj nomoj, dum en la plimulto de aliaj eŭropaj lingvoj kun artikoloj la nomoj estas komprenataj kiel difinitaj en si mem, sen bezono de artikolo. Linio 12 ⟶ 13: Jen la angla uzas la nudan substantivon ''man'' por indiki la ĝeneralan aron aŭ kategorion de homoj, sed postulas nedifinan artikolon ''a'' ĉe la predikata subfrazo, dum Esperanto uzas ''la'' por indiki tutan kategorion kaj ne uzas nedifinan artikolon. Esperanto, la franca, la greka kaj pluraj aliaj lingvoj foje uzas artikolon por fari substantivon el [[adjektivo]]; ekzemple la esperanta uzo de "la angla [lingvo]", "la greka [lingvo]" ktp. por lingvoj. == ~~La artikolo ''la''~~Artikolo en Esperanto == ===Difina artikolo === Regulo 1 de la [[Fundamenta Gramatiko]] diras en kompara esperanta traduko: : Artikolo nedifinita ne ekzistas; ekzistas nur artikolo difinita "la", egala por ĉiuj genroj, kazoj kaj nombroj.<ref>[[Fundamento de Esperanto]], 10-a eld. Pizo: Edistudio 1991, p. 295. Temas pri kompara traduko surbaze de la [http://www.akademio-de-esperanto.org/fundamento/gramatiko.html oficiala teksto en kvin lingvoj] (franca, angla, germana, rusa, pola). </ref> Nur en la franca kaj rusa tekstoj de regulo 1 krome troviĝas jena noto (kompara traduko): ~~La Fundamento ne orientas pri ĝia uzo, dirante nur, ke:~~ :La uzado de la artikolo estas tia sama, kiel en la ~~Germana~~germana, ~~Franca~~franca kaj aliaj lingvoj. La personoj, por kiuj la uzado de la artikolo prezentas malfacilaĵon, povas [en la unua tempo] tute ĝin ne uzi.<ref>Fundamento, 10-a eld. p. 295. "kaj aliaj lingvoj" nur en la rusa teksto, mankas en la franca. La enmeto "en la unua tempo" tiel en la [[Fundamenta Krestomatio]].</ref>▼ ▲:La uzado de la artikolo estas tia sama, kiel en la Germana, Franca kaj aliaj lingvoj. La personoj, por kiuj la uzado de la artikolo prezentas malfacilaĵon, povas tute ĝin ne uzi. Sed post nelonga tempo la parolantaro de Esperanto iel interkonsentis pri la uzo de la artikolo. La artikolon oni devas uzi: :l1. se temas pri io jam konata, difinita, jam priparolita; :2. se temas pri io kiel reprezentanto de sia klaso, kategorio; :3. se temas pri io ununura, sola en sia speco. Linio 29 ⟶ 32: Do la artikolo propre anstataŭas la vortojn: tiu, tiu certa, ĉiu, sola, unu-nura; kaj ĝi estas kaj devas esti uzata nur, se anstataŭ ĝi prove estas meteblaj tiuj ĉi vortoj sen la aliigo de la senco. ===Nedifina artikolo=== ~~Pli vastan pritrakton pri la uzo de la artikolo oni trovas en: Fruictier-Grenkamp: ''Kompleta Gramatiko kaj Vortfarado'', 1930; Kalocsay: ''Lingvo, Stilo, Formo'': 1931.~~ Artikolo nedifina ne ekzistas en Esperanto. Tamen oni renkontas la vorton '''unu''' uzatan tiasence. Tio estas, se ne eraro, almenaŭ nekorekteco de stilo; en ĝia uzo oni estas gvidata de nacilingvaj kutimoj. En okazo de efektiva neceso oni povas uzi '''iu''' (se temas pri io apartigita el certa grupo), aŭ ia (se temas pri io tute nedifinita). Ekzemple: "Mi vidis iun serviston" (iun el certa nombro de servistoj). "Mi vidis ian serviston" (ian ajn, neniel difinitan). Kelkaj en la ~~jaroj~~1930-aj ~~1930aj~~jaroj pretendis la uzon de '''unu''', kiel nedifina artikolo. Sed tiu novigo ne vaste kutimiĝis. ==Literaturo== ~~: ''Tiu ĉi artikolo estas bazita je artiklo el la [[Enciklopedio de Esperanto - A\|Enciklopedio de Esperanto]]'' de [[Kálmán Kalocsay]].''~~ * '''1980''': Kalocsay, K[álmán]; Waringhien, G[aston]: [[Plena Analiza Gramatiko]] de Esperanto. 4-a eld. Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 1980 * '''1931''': [[Kalocsay]]: ''Lingvo, Stilo, Formo'', 1931. 3-a eld. [[Osako\|Oosaka]]: Pirato, 1970 ~~== Leĝaro ==~~ * '''1930''': [[Paul Fruictier\|Fruictier]]-[[Grenkamp]]: ''Kompleta Gramatiko kaj Vortfarado'', 1930. ~~La Plena Ilustrita Vortaro ( SAT 2002 ) difinas artikolon ankaŭ kiel "Ĉiu el la apartaj sekcioj, je kiuj estas dividita leĝo, traktato, statuo kaj simile."~~ == Vidu ankaŭ == * [[Gramatiko de Esperanto]] [[Substantivo]] [[Difiniteco]] [[Sintakso]] ==Notoj== <references/> ==Eksteraj ligiloj== [http://bertilow.com/pmeg/gramatiko/difiniloj/la/index.html Pri la artikolo] en [[Plena Manlibro de Esperanta Gramatiko]] (PMEG) de [[Bertil Wennergren]]. {{EdE\|A}} [[Kategorio:Gramatiko]]

Artikolo (gramatiko): Malsamoj inter versioj