Meksiko: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto aldono de: bm:Meksik Dugu Kelenyalen |
eNeniu resumo de redakto |
||
Linio 2:
| nomoenlokalingvo = Estados Unidos Mexicanos
| eonomo = Unuiĝintaj Meksikaj Ŝtatoj
| flago = [[Dosiero:Flag of Mexico.svg|
| blazono = [[Dosiero:Coat of arms of Mexico.svg|
| nacia himno = [[Himno Nacional Mexicano]] <br /> Nacia Himno de Meksiko
| nacia devizo =
Linio 34:
| MEP pokapa = $ 12.775
}}
'''Meksiko''' ([[Hispane]]: '''Estados Unidos Mexicanos''') estas federala konstitucia respubliko en [[Nordameriko]] kiu konsistas el 31 subŝtatoj kaj federala distrikto. Norde ĝi limas al [[Usono]]; sude kaj okcidente al la [[Pacifika oceano]]; sudoriente al [[Gvatemalo]], [[Belizo]], kaj la [[Kariba Maro]]; kaj oriente al la [[Golfo de Meksiko]].
La surfaco meksikanino okupas proksiman amplekson al la 2 milionoj da km², kiu gin metas en la dekkvara pozicio inter la landoj de la ordigitaj mondo por areo, en ci tiu teritorio logas pli ol 107 milionoj da homoj, por kiu traktas de la nacio
== Bazaj informoj ==
* '''Oficiala nomo''': ''Estados Unidos Mexicanos''
* '''Komuna nomo''': México (''
* '''Situo''': ĉ. 23º No, 102º Ok
* '''Limoj''': 3.118 km norde kun [[Usono]], 960 km sude kun [[Gvatemalo]] kaj 176 km kun [[Belizo]].
Linio 48:
* '''Sendependiĝo:'''(de [[Hispanio]]) ekis je la 16-an de septembro [[1810]], sukcesis je la 21-a de semptembro de [[1821]]
* '''Internaciaj organizaĵoj:''' [[UNO]] ([[1945]]), [[OAŜ]]
== Historio ==
:''Ankau legu: [[Historio de Meksiko]]''
Dum milers d'jaroj, kiu hodiau estas conegut kiel Meksiko estis oni tero de caçadors-recolectores. Cirkau antau 9.000 jaroj, la amerikanoj dresis la [[maizo]] kaj l'malnova komencis agrarajn revolucion, stirante al la formado de multaj kompleksaj civilizacioj. Ci tiu civilizacioj giris konturon de la urboj kun l'[[skribo]], l'monumenta arkitekturo, la [[astronomio]]j studoj, la [[matematiko]]j, kaj la [[soldato]]j. Post 4.000 jaroj, ci tiu civilizacioj estis detruitaj kun l'alvenita de la hispanoj en 1519. Dum tri [[jarcento]]j, Meksiko estis colonizado por [[Hispanio]], dum kiuj la plimulto da lia losantaro estingita indigeno. La formala memstareco d'Hispanio estis reconeguda en [[1821]]. Milito kun la Usono finis kun Meksiko al perdi preskau la duono de lia teritorio en [[1848]]. [[Francio]] invadis Meksikio en [[1861]] kaj gi regis brevemente gis [[1867]]. La [[Meksika revolucio]] pli malfrue donus lokon al la mortita de 10% de la losantaro de la nacio. Ekde semoj, Meksiko kiel stato-nacio luktis kun la conciliació de lia heredajo indigeno uisfunde arrelades kun la postuloj de la modelo de la moderna kulturo occidental trudita en [[1519]]. La nomo de la nacio derivas de la cefurbo azteca ol gi diras [[Tenoĉtitlano]]. Hodiau, Meksiko estas la hejmo de la plej granda nombro de parlants d'hispana en la mondo, kaj gi ankau havas la plej grandan nombron d'amerikanoj natius ol ili parolas la lingvon-en la Amerikaj (la plimulto da parolo [[Naŭatla]]).
== Demografio ==
Linio 66 ⟶ 70:
* '''alfabeta:''' 89,6% (91,6% viroj, 87,6% virinoj) (1995 takso)
==
Meksiko dividiĝas en 31 federaciaj ŝtatoj (en Esperanto oni foje uzas la vortojn ''subŝtato'' au ''provinco'') kaj la [[Meksikurbo|Federacia Distrikto]] ĉirkaŭ la ĉefurbo:
Linio 243 ⟶ 247:
| align="right" | 8 670 000
| align="right" |1 484
| --- <!--
|}</div>
| |||