Racio: Malsamoj inter versioj
aldono
(aldono) |
|||
'''Racio''' estas en la [[filozofio]] la kapablo krei [[nocio]]jn kaj kunligi ilin formante [[juĝo]]jn. La nunatempa uzon de la nocio racio estas grave influita de [[Immanuel Kant]], kiu ofte diferencige kontraŭmetis racion kaj rezonon, kaj ankaŭ distingis la racion dis de percepto kaj [[sperto]] (aŭ [[empirio]]).
<!--▼
==Difinprovoj==
[[Immanuel Kant]] skizas la regnon de la racio jene:<br>
''La racio estas la kapablo je unueco de la fenomenoj pere de reguloj.''“(En ''Kritik der reinen Vernunft''). Kaj en alia loko: ''La racio limigas la sensan sperton, sen tial pliampleksigi sian propran teritorion Verstand begrenzt die Sinnlichkeit.''
▲<!--
Umfassend ist die Definition von [[Rudolf Eisler]], der in seinem ''Wörterbuch der philosophischen Begriffe'' (2. Auflage 1904) schrieb:
:„''Der gesunde Verstand ist das, was in der Welt am besten verteilt ist; denn jedermann meint damit so gut versehen zu sein, dass selbst Personen, die in allen anderen Dingen schwer zu befriedigen sind, doch an Verstand nicht mehr, als sie haben, sich zu wünschen pflegen.''“
==Literatur==
* [[Gottfried Wilhelm Leibniz]], Neue Abhandlungen über den menschlichen Verstand
* [[Immanuel Kant]], Kritik der reinen Vernunft, Kritik der praktischen Vernunft, Kritik der Urteilskraft
-->
==Etimologio kaj parencaj nocioj==
La vorto '''racio''', devenas el la latina ''ratio'' (= racieco), siavice la hindo-eŭropa radiko ''re-'' kun la senco kalkuli, nombri, signifas la kapablon pensi kun la ordigo de la aferoj tiamaniere, ke ili fariĝas pli klaraj. El la sama radiko devenas [[rezono]]. Ankaŭ racio rilatas al ordigo, sed ne tiel precize. Malsame [[penso]] rilatas ĉiujn mensajn operaciojn.
Oni rimarku, ke en Esperanto "racia" estas adjektiva radiko. ▼
[[Penso]] kaj racio, [[koncepto]] kaj [[ideo]], [[juĝo]] kaj [[rezono]] rilatas la menson kiel aktivecon, foje kiel precizajn specojn de operacio. Koncepti, idei, juĝi, rezoni ĉiuokaze estas la samo kiel pensi; efektive, penso estas genro rilate la menciitajn operaciojn.
==Komparu kun:==
[[Raciismo]] ~
[[Kategorio:Filozofio]]
|