Fato: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
RG72 (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Neniu resumo de redakto
Linio 3:
La diaĵo Fato bildigita senvida servis por indiki la Destinnon, filon de [[Kaoso]] kaj de la Nokto.
 
Skribis [[Cicerono]] en [[De Fato]], XXI: “Se la aferoj aranĝiĝas laŭ la difinoj supre uzitaj, ĉio kio okazas, okazas per per kaŭzoj antaŭagintaj; se tio veras, sekvas ke ĉio okazas per decidoj de la fato; tial, ĉio kio okazas, okazas per la volo de fato)
(''Quod si ita est, omnia, quae fiunt, causis fiunt antegressis; id si ita est, fato omnia fiunt; efficitur igitur fato fieri, quaecumque fiant'').
 
La koncepto pri fato interplektiĝis kun tiu de naturo kaj de dieco: por la naturo tio okazis precipe en la [[astrologio]]; rilate la diojn, la fato iom post iom, en la klasikaj kulturoj, perdis la kontraŭstarantan rigidecon, kaj la subordigon de la dioj modifiĝis ĝis igi la du povojn, tiujn de la fato kaj tiun de la dioj, kooperantaj. Tio eble videblas jam en [[Eneido]], VI 376, kiam la sibilo, adresiĝante al [[Palinuro]], atribuas la Fata (fatojn = la nerevokeblajn destinojn) al la dioj, eble pro tio ke ili estas la plenumantoj de la fataj dekretoj,
''«Desine fata deum flecti sperare precando»:'' "Rezignu esperi ŝanĝi la diajn dekretojn per la preĝo"
 
Al tiu konceptaro pri Fato apudas ankaŭ tiu greka de ''ananko'': blinda neceso obeita ankaŭ de kontraŭvoluloj.
 
==Fato kaj [[Providenco]]==
 
Kun la ensceneiĝoensceniĝo de la monoteismaj religioj la Fato ekmalaperis. Aparte la kristanaj teologioj ekde komence ne akceptis la paganan koncepton pri Fato ĉar ĝi estus forto-povo aŭ io sendevena kaj neobeanta al Dio Kreinto kiel kreinto de ĉio. Laŭ [[kristanismo]], neniu estaĵo povas ekzisti kune kun Dio, se ne la kreitaĵoj kreitaj de li mem. Ĉio kio okazas, okazas pro tio ke li tiel destinas povante ĉiumomente destini alimaniere; kaj tion Dio faras respektante la liberon volon de la inteligenta persono. La Dia agado, kondukanta la kreaĵon al la destino de li dekretita nomumiĝas Providenco.
 
Plurestis tamen (en iu speca kolektiva nekonscio) iu pli/malpli vaga nocio pri destino kiu, krom filozofiaj spekulativaĵoj, puŝadis al konscia akceptado de iu fataleco naturisme perceptata.