Guillermo Valencia: Malsamoj inter versioj

Malgeraŭ sia intensa politika aktivado, sia famo kuŝas, antaŭ ĉio, en sia literatura laboro. Siaj poezioj valoris al li aperi en elstara loko inter la reprezentantoj de la [[modernismo]] kolombia. Kvankam en siaj verkoj aperas formojn uzatajn de la [[dekadentismo]], sia stilo povas kvalifikiĝi pli bone kiel [[parnasa]], ĉar la verkisto, per sia akuta imagopovo, fantasia kreivo kaj plena regado de la lingvo, presentiĝas kiel bardo de la formo, se ke tio implicu ke sia laboro estu manka de enkavo. Aliflanke, malgraŭ ke li lasis sin influi de la francaj [[simbolistoj]], sia humanisma formiĝo kaj sia ŝato al la klasikuloj restigis lin savita de la fermeco kaj la mallumo de la koncepto kaj permesis al li sin defini kiel versfaranto inteligenta ,eĉ populara, ene de la plej pura literatura tradicio hispanlingva. Li gajnis famon en la hispanamerika literatura mondo per siaj unuaj poeziaj kompiloj «seriozaj»: ''Poesías (Poezioj)'' ([[1898]]), ''Ritos (Ritoj)'' ([[1914]]) kaj ''Poemas (Poemoj)'' ([[1917]]). Inter siaj plej konataj verkoj povas citiĝi ''En el circo (en la cirko)'', ''Los camellos (La kameloj)'' kaj ''San Antonio y el centauro (San Antonio kaj la centaŭro)'', potencaj verkoj, de la vira poezio, plena de plastikeco. Sia simbola poezio, heredita de sia latina spirito restas reflektata en ''Las cigüeñas blancas (La blankaj cikonioj)'' kaj sia socia penso en ''Anarkos''. Li preparis ankaŭ bonegan tradukon de ĉinaj poemoj: ''Catay'' ([[1929]]). Sia plej populara verko estas, eble, la kadenca kaj eŭritma ''Canto a Popayán (Kanto al Popajano)''. Kiam mortis tiu notinda bardo, unu el la plej elstaraj de la kolombia Parnaso, sia lando konservis tritagan funebron kaj levis monumenton por eternigi sian memoron.