Tuko de Edessa: Malsamoj inter versioj

Mandylion estis konservita dekomence en Edessa en Mezopotamio (hodiaŭ Urfa, en Turkio); sekve en Konstantinopolo. Pri ĝi perdiĝis la spuroj en 1204 dum la [[kvara krucmilito]] kiam la urbo estis disrabadita. Diversaj fakuloj opinias, ke la Mandylion estas la sama tolaĵo nun venerata en Torino sub la nomo [[Mortotuko de MortorukoTorino|Mortotuko]]. Ĝia origino estis rakontita legendmaniere de [[Eŭsebo el Cezarea]]: en sia Eklezia historio (325 ĉirkaŭ 325), Eŭsebo diras ke [[Abgar V Ukama]] (= la Nigra), reĝo de Edessa (4 aK. ĝis la 7 pK. kaj de la 23 ĝis 50 pK.) kuŝis malsana. KoninteEksciinte pri la mirakla agado de Jesuo, li sendis sian aferŝarĝiton al li por lin inviti veni al la Edessa kortego. Jesuo ne iris, sed permesis ke la reĝa ŝarĝito revenu kun letero (aliloke estas dirate je Jesuo koncedis ke li pentru liajn vizaĝajn trajtojn).

Detaloj, tamen, iomete, aŭ eble substance, ŝanĝiĝis en posta rakonto en la refaraĵo pri la ''Doktrino de Addai'' (unu el la sepdekdusepdek du disĉiploj), titolita [[Agoj de Tadeo]] (apostolo): la ŝarĝito Anania volis atente observi la jesuajn vizaĝajn trajtojn por ilin reprodukti pentre, sed estus Jesuo mem kiu produkisproduktis sian bildon ĝin stampante sur bantuko poste nomita ''ràkos tetràdiplon'', nome kvarfoje duoble refaldita. Eble la pia legendo provis ekspliki la nepentritecon de la bildo, kiu ne montris farbaĵojn kaj kiu pro tio esti difnitadifinita akeropita (farita ne de homa mano). Aldonindas plue, ke la surtolaĵa bildo estis transdonita al la reĝa kortego kaj ke la reĝo saniĝis kaj fiksigis la bildon sur tablo orumita.

Reĝo Abgar aperas en diptiko, datita je la 10-a jarcento, kie li estas pentrita kun la tuko enmane. Alia parto de la diptiko prezentas apostolon TadeonTadeo. La diptiko verŝajne estis triptiko kaj tiu tria parto verŝajne estis Mandylion.

[[Johano el Damasko]] (forpasinta en 749) mencias tiun bildon por defendi la ikonkulton memorigante la tradicion, laŭ kiu [[Jesuo]] mem, pripetitepetite, mirakle stampis sian imagon sur tolaĵo ''oblonga'', ne do ''kvadrata'' laŭ aliaj referaĵoj. Eble li ĝin vidis integre disvolvita. Aliaj, limiĝante al la fronta vido, prisktibaspriskribas ĝin kvadrata.

Egeria [http://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89g%C3%A9rie], pilgrimulino al Edessa en 384 referas pri la loka episkopo priskribanta al ŝi la urban pordegon, tra kiu iam pasis Anania (aŭ Hanna) portanta la leteron de Jesuo, sed ŝi ne parolas pri la bildo, pro kiu Edessa famiĝis.

La unua informo, taksata fidinda, pri la ĉeesto de Mandylion en Edessa datasdatiĝas je la duono de la 6-a jarcento. En 544 la urbo estis sieĝita de Sasanidoj gvidataj de [[Corsoes la 1-a]]: laŭ [[Evagrio Skolastiko]] (594), la urbo estis liberigita el sieĝo, laŭ popola onidiro, helpe de la sankta bildo. Ankaŭ samtempa siria himno pensigas, ke la ĉeesto de la surtolaĵa bildo estis jam konita kaj priparolita.

Estas rakontite, ke la sankta bildo estis retrovita en alta anfrakto de la muregoj: eble ĉar kaŝita pro grava inondoinundo aŭ malamika invado. Fakte okazis tiutempe grava inundo (525): pri ĝi mencias [[Procopio el Cezarea]].

Kiam Edessa estis milite okupita de islamanajislamanoj, Mandylion restis tie laŭkelkeiom da tempo. Tamen, oni ektimis pri ĝia sorto: tiam en 944 la bizanca generalo [[Johano Kurkuas]] [http://it.wikipedia.org/wiki/Giovanni_Curcuas] ĝin rekuperis kompensante la okupantajn islamanojn per la liberigo de 200 prizonuloj kaj ĝin kunportis al Konstantinopolo. Ĝia procesia enirigo en urbon estis akompanata de granda popola entuziasmo kaj lokita en la preĝejo de la Virgulino (Teotoko) ĉe la Pharos (faro), poste ĝi estis translokita ĉe Blacherne najbare de la rezidejo de la imperiestro kiu por la sankta akeropita bildo nutris grandan devotecon. Poste tiu enurbiĝo de Mandylion oni memorigis per jara liturgia festo la 16-an de aŭgusto.