Kartago: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e Karthago al Kartago
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: bo:ཁྰར་ཐྰ་གེ; cosmetic changes
Linio 1:
[[ImageDosiero:Carthage location.png|frame|right|Situo de Kartago estas indikita per la ruĝa rondeto]]
'''Kartago''' estas [[Tunizio|Tunizia]] [[urbo]] (Fenice: קרת חדשת, Qart-hadaŝt = Nova Urbo, Greklingve: Καρχηδών, Arablingve: قرطاج kaj قرطاجة, Latinlingve: Carthago aŭ Karthago), kiu en antikva epoko estis komplete detruita de [[romianoj]] rezulte de longaj militoj inter kartaganoj kaj romianoj.
[[ImageDosiero:Karthago.JPG|thumb|250px|Kartago]]
Ĝi situas ĉe la bordo de Mediteranea maro, apud la [[ĉefurbo]] [[Tunizo]], kaj enhavas multajn historiajn ruinojn kaj la palacon, kie loĝas la Prezidento de Tunizia Respubliko.
 
Linio 12:
Kartago iom post iom vastigis sian influon kaj potencon en okcidenta [[Mediteraneo]], interalie por uzi la minejojn en Hispanio riĉajn je pluraj metaloj, sed ankaŭ sur parto de [[Sardinio]] kaj [[Sicilio]].
 
[[Romo]] laŭ la tradicio fondita en la 8a jc a.Kr., iom post iom ekregis super tuta Italio, kie en la sudo estiĝis tensioj inter tie loĝantaj Grekoj kaj Kartaganoj. Tio estigis la Unuan Punikan Militon ([[Punikoj|puniko]] estas la Latina indiko por Fenico aŭ Kartagano - Latine Poenus aŭ Punicus); en 241 a.Kr. Romo venkis, kaj faris el Sicilio sian unuan [[provinco|provincon]]n. La Dua Punika Milito (218-201) komenciĝis dank' al [[Hanibalo]]: el Hispanio, tra Sud-Francion, trans Alpojn (kun elefantoj!) li atakis armeojn de Romo en Italio, plurfoje venkobatis ilin, mortigis [[konsulo|konsulojn]]jn, preskaŭ konkeris Romon mem - sed fine, parte pro daŭra hezitema sinteno de Kartago (ĉu subteni lin finance, ĉu subteni per sendado de trupoj aŭ ĉu, anstataŭ helpi al li, prefere favori politikajn rivalojn de Hanibalo en Kartago mem...) finfine Romo venkis. Hanibalo unue fuĝis al reĝo [[Antioĥo]], fine al la eta regno [[Bitinio]], kie malinde li sinmortigis en 183. Je Roma flanko tiumilite famiĝis i.a. Fabio la Granda ([[Fabio la Hezitema]]) kaj [[Publio Kornelio Skipiono]].
 
Senatoro [[Marcus Porcius Cato Censorius]] dum jardekoj, ĝis sia morto en 149 a.Kr., pledis por la detruo de Kartago. Laŭdire, ĉiun el siaj paroloj en la senato li finis per la frazo ''Ceterum censeo Carthaginem esse delendam'' (''Krome mi opinias ke [[Kartago]] estas detruenda").
Linio 27:
 
La [[akto]] pri la ''Martiroj de [[Skilio]]'', kiujn oni mortigis en 180 p.Kr. en Kartago, estas la plej unua konservita ''kristana'' Latina teksto.
El la sama medio, sed de iom pli poste, restas al ni la famegaj ''Aktoj de [[Perpetua kaj Feliĉita]]'', du kristaninoj, el kies propramane verkita "taglibro" en la karcero oni ekhavas tre personan impreson pri ilia fido je Dio.
 
Gravaj ekleziaj aŭtoroj kiel [[Tertuliano]] kaj [[Cipriano]] laboris en Kartago, kaj profunde influis la estiĝantan kristanan Latinan literaturon. Samtempe plioftiĝis la [[persekutado]] de kristanismo, kaj Cipriano mortis [[martiro|martire]] en 258. Fine de la 4a jc [[Aŭgusteno de Hipono|Aŭgusteno]], kiu poste fariĝis la fama episkopo de [[Hipono]] studis en Kartago.
 
== Vidu ankaŭ ==
 
En Esperanto oni vidu en la unuaj du volumoj de [[Antologio_latina|Antologio Latina]].
[[Kategorio:Romia imperio]]
[[Kategorio:Historio de Tunizio]]
 
En Esperanto oni vidu en la unuaj du volumoj de [[Antologio_latinaAntologio latina|Antologio Latina]].
== Proverbo ==
Ekzistas [[proverbo]] pri Kartago en la [[Proverbaro Esperanta]] de [[L. L. Zamenhof]]<ref>[http://eo.lernu.net/biblioteko/proverboj/listo.php Lernu]</ref>:
Linio 51 ⟶ 48:
 
{{LigoElstara|nl}}
 
[[Kategorio:Romia imperio]]
[[Kategorio:Historio de Tunizio]]
 
[[ang:Cartaina]]
Linio 59:
[[bg:Картаген]]
[[bm:Kartaje]]
[[bo:ཁྰར་ཐྰ་གེ]]
[[br:Kartago]]
[[bs:Kartago]]