Norma modelo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
DragonBot (diskuto | kontribuoj)
+ 4 ligoj + 3 ligoj "vd ank" + 5 kategorioj, Standarda -> Norma
Linio 1:
'''StandardaNorma modelo''' estas [[teorio]] en [[partikla fiziko]], kiu priskribas [[elektromagneta forto|elektromagnetan]], [[malforta nuklea forto|malfortan]] kaj [[forta nuklea forto|fortan]] interagojn inter bazaj [[partiklo]]j. El [[fundamenta forto|fundamentaj fortoj]] standardanorma modelo ne priskribas [[gravito]]n.
 
[[Dosiero:Partikloj_laŭ_Standarda_Modelo.svg|thumb|right|300px|Fundamentaj partikloj, konsiderataj en StandardaNorma Modelo]]
Postuloj de standardanorma modelo estas:
*Ĉiu [[substanco]] konsistas de 12 fundamentaj partikloj ([[fermiono]]j): 6 [[leptono]]j ([[elektrono]], [[muono]], [[tau-leptono]] kaj 3 specoj de [[neŭtrino]]j) kaj 6 [[kvarko]]j (''u'', ''d'', ''s'', ''c'', ''b'', ''t''). Ili unuiĝas je tri generacioj de fermionoj.
*Kvarkoj (kaj kvarkaroj) partoprenas en ĉiuj tri interagoj de standardanorma modelo; [[ŝargo|ŝargitaj]] leptonoj - nur en malfortaj kaj elektromagnetaj; neutrinoj - nur en malfortaj.
*Ĉiuj tri interagoj aperas kadre de postulo ke [[materio|materia]] mondo estas simetria relative al tri specoj de kalibraj konvertoj (t.n. [[teorio de supersimetrio]]). La partikloj, kiuj tenas la fundamentaj fortoj estas:
**8 [[gluono]]j por fortaj interagoj ([[grupa teorio|simetria grupo]] ''SU(3)'');
**3 multepezaj [[kalibra bosono|kalibraj bosonoj]] W<sup>+</sup>, W<sup>-</sup> kaj Z<sup>0</sup> (simetria [[grupo (algebro)|grupo]] ''SU(2)'');
**Unu [[fotono]] por elektromagnetaj interagoj (simetria grupo ''U(1)'').
*Difere de elektromagnetaj kaj fortaj, malfortaj interagoj povas inkluzivi fermionojn de diferaj generacioj. Pro tio multaj partikloj iĝas nestabilaj kaj aperas diferaj ekzotikaj efektoj.
 
Ĝis nun preskaŭ ĉiuj prediktoj de standardanorma modelo estis pruvitaj per [[eksperimento]], ofte kun nekredeble malgrandaj [[ekarto]]j. Nur antaŭnelonge aperis rezultoj kiuj ne tute kongruas kun standardanorma modelo. Ĉar standardanorma modelo estas komplika, enhavas tro multon de postuloj kaj ne priskribas [[gravito]]n, oni kredas ke ĝi ne estas fina teorio de partikla [[fiziko]]. Nun multaj sciencistoj strebas trovi faktojn nekongruajn kun ĝi por krei novajn teoriojn. Oni esperas ke dum eksperimentoj en [[koliziilo]] [[LHC]] eblos trovi rezultojn, nepriskribeblajn per la standardanorma modelo.
 
{{ĝermo-fiziko}}
== Vidu ankaŭ ==
 
* [[Elementa partiklo]]
* [[Bosono]]
* [[Kolorŝargo]]
 
{{ĝermoĜermo-fiziko}}
 
[[Kategorio:Fundamentaj fizikaj konceptoj]]
[[Kategorio:Partikla fiziko]]
[[Kategorio:Norma modelo]]
[[Kategorio:Kvantuma kampa teorio]]
[[Kategorio:Modeloj]]
 
[[ar:نظرية النموذج العياري]]