Aspiracio: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Melancholie (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: ar:زفر (صوتيات)
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto modifo de: cs:Přídech; cosmetic changes
Linio 7:
 
[[Vocado|Senvoĉaj]] konsonantoj estas produktataj kun la [[voĉkordo]]j malfermaj. (Voĉado engaĝas interproksimigon de la voĉkordoj.) Senvoĉa aspiracio okazas kiam la voĉkordoj restas malfermaj post kiam eklasiĝas konsonanto. Tio facile mezureblas per notado de la [[ekvoĉa tempo]] de konsonanto, ĉar la voĉado de sekvanta [[vokalo]] ne povas komenciĝi ĝis kiam fermiĝos la voĉkordoj. Tamen, aspiraciaj konsonantoj ne ĉiam estas sekvataj de vokaloj aŭ aliaj voĉaj sonoj; ja, en la Orient-[[Armena lingvo|armena]], aspiracio kontrastivas eĉ vortfine:
<br /><center>
{| class="wikitable"
!colspan=2|Fina aspiracio en la Orient-Armena
Linio 16:
|-
|{{IFA|bart͡sʰ}}||''alta''
|}</center><br />
 
En la '''[[Angla lingvo|Angla]]''' [[senvoĉa]]j [[halto]]j estas aspiraciaj por la plejo da [[Denaska parolanto|denaskaj parolantoj]] kiam ili estas vort-inicaj (vort-komencaj) aŭ komencas [[akcenta silabo|akcentan silabon]], kiel en ''pen'' ("plumo"), ''ten'' ("dek"), ''Ken'' (nomo). Ili estas senaspiraciaj por por preskaŭ ĉiuj parolantoj kiam la halto tuje sekvas vort-inican ''s'', kiel en ''spun'' ("girita"), ''stun'' ("batŝoki"), ''skunk'' ("mefito"). Aldone, post ''s'', ili estas ankaŭ aliloke en vorto normale senaspiraciaj, krom kiam la [[konsonanta aglomero|aglomero]] estas heteromorfema (dividiĝas inter du [[radiko]]j aŭ [[morfemo]]j) kaj la halto apartenas al [[libera morfemo]]; komparu ''dis[t]end'' ("streĉi") kontraŭ ''dis[tʰ]aste'' ("mal-ŝato"). Vort-finaj senvoĉaj haltoj opcie (libervole) povas aspiraciiĝi.
Linio 30:
Aspiracio ankaŭ varias laŭ [[loko de artikulacio]]. La Hispanaj /p t k/, ekzemple, havas ekvocajn tempojn (en:"VOT"-oj) je ĉirkaŭ 5, 10, kaj 30 [[milisekundo]]jn longaj, dumke la Angla /p t k/ havas je ĉirkaŭ 60, 70, kaj 80 ms. La Korea estas mezurita je 20, 25, kaj 50 ms por {{IFA|/p t k/}} kaj 90, 95, kaj 125 por {{IFA|/pʰ tʰ kʰ/}}.
 
La vorto 'aspiracio' kaj la aspiracia simbolo estas fojfoje uzataj kun voĉaj haltoj, kia {{IFA|[dʰ]}}. Tamen, tia "voĉa aspiracio", nomata per [[spira voĉo|''spira voĉo'' aŭ ''murmuro'']], estas malpli ambigue transskribebla per dediĉita diakrito, aŭ {{IFA|[d̤]}} aŭ {{IFA|[dʱ]}}. (Iuj lingvistoj limigas la [[subskripto|subskriptan]] diakriton {{IFA|[&nbsp;&nbsp;̤]}} al [[sonoranto]]j, kiaj [[vokalo]]j kaj [[naza konsonanto|nazalonazaloj]]j, kiuj estas murmurataj tute tra sia daŭro, kaj uzas la superskripton {{IFA|[ʱ]}} por la murmurata eklaso de obstruantoj.) Kiam tiu estas includita kiel aspiracio, la senvoĉa aspiracio estas nomata ĝuste tion por eviti ambiguon.
 
== Referencoj ==
* Taehong Cho kaj Peter Ladefoged, "Variations and universals in VOT". En ''Fieldwork Studies of Targeted Languages V: UCLA Working Papers in phonetics'' vol. 95. 1997.
 
== Vidu ankaŭ ==
* [[Ekvoĉa tempo]]
* [[Listo de fonetikaj temoj]]
* [[Fonacio]]
* [[Preaspiracio]]
* [[Spiritus asper]]
* [[Spiritus lenis]]
 
[[Kategorio:Fonetiko]]
Linio 47:
[[ar:زفر (صوتيات)]]
[[br:C'hwezhadur (yezhoniezh)]]
[[cs:Aspirace (fonetika)Přídech]]
[[da:Aspiration (sang)]]
[[de:Aspiration (Phonetik)]]