Kiel registrite je 12:00, 14 jan. 2010 redakti Thijs!bot (diskuto \| kontribuoj) 101 900 redaktoj e roboto aldono de: ml:ചയാപചയം ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 23:21, 17 jan. 2010 redakti malfari Xqbot (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 151 748 redaktoj e roboto aldono de: br:Metabolegezh; cosmetic changes Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: '''Metabolo''' estas la tuto de ĉiuj reakcioj kiuj okazas en vivaj ĉeloj. La plejparto de tiaj reakcioj estas enzime katalizitaj. Metabolo estas la kombino de du procezoj, '''[[~~katabolo\|~~katabolo]]''' kaj '''[[~~anabolo\|~~anabolo]]''', kiuj ambaŭ konsistas el multaj kemiaj reakcioj. La procezoj de katabolo kaj anabolo estas identaj en la plejparto de la vivantaĵoj. Ambaŭ procezoj ilustras la principon de maksimuma ekonomio, kiu estas komuna en vivantaj organismoj. La rapido de katabolo estas ĝenerale regata, ne per la haveblo de brulaĵo, sed anstataŭe per la momenta bezono de ATF. Tiel do, brulaĵoj estas oksidigitaj en ĉeloj precize tiom rapide kiel necese por la energi-provizado. Simile, la biosintezo (anabolo) de ĉelaj komponantoj okazas precize tiom rapide kiel necese por la momentaj ĉelaj bezonoj. Ekzemple, aminoacidoj sinteziĝas en kreskantaj ĉeloj je rapido kiu egalas la rapidon je kiu ili enkorpiĝas en novajn proteinojn. Neniuj superfluoj de aminoacidoj amasiĝas. === Oksidiĝa Energia Produktiĝo === '''1a Ŝtupo:''' * [[Sakarido~~\|Sakaridoj~~]]j -> [[Glukozo]] kaj aliaj [[Sukero~~\|Sukeroj~~]]j * [[Graso~~\|Grasoj~~]]j -> [[Grasacido~~\|Grasacidoj~~]]j kaj [[Glicerolo]] * [[Proteino~~\|Proteinoj~~]]j -> [[Aminoacido~~\|Aminoacidoj~~]]j vd. [[~~Glikolizo\|~~Glikolizo]] Tiuj eroj donas [[Acetila Koenzimo A\|Acetilan Koenzimon A]] Linio 27: '''2a Ŝtupo:''' * [[Acetila Koenzimo A]] -> CO<sub>2</sub> [[karbona dioksido]], NADH Linio 40: Do, ĉi tiuj tri reliefe malsamaj brulaĵoj estas reduktitaj al ia "komuna divizoro". En la dua ŝtupo, la '''[[ciklo de Krebs]]''' (citr-acida ciklo), alia aro da [[enzimo~~\|enzimoj~~]]j oksidigas [[karbono~~\|karbonon~~]]n en [[karbona dioksido\|karbonan dioksidon]], kun la ellaso de hidrogeno al molekuloj-portantoj. Tiam la hidrogeno estas transdonita al la tria ŝtupo, la '''[[elektron-transporta ĉeno]]'''. En la elektron-transporta ĉeno, mult-enzima sinsekvo igas [[hidrogeno~~\|hidrogenon~~]]n kombiniĝi kun [[oksigeno]], formante akvon, la duan produkton de biologia oksidiĝo. La energio ellasita dum oksidiĝo estas stokata en la kemiaj ligoj de Linio 49: La reakcioj de la ciklo de Krebs kaj la elektron-transporta ĉeno okazas proksime unu al la alia en ĉelaj strukturoj nomataj [[mitokondrio~~\|mitokondrioj~~]]j, aŭ mitoĥondrioj. Mitokondrioj estas la ĉefaj centroj por ATF-sintezo en la ĉelo. Pro tio, oni ofte nomas ilin ĉelaj ''centraloj''. Depende de funkcio, tipa ĉelo povas enhavi 50 ĝis 50.000 mitokondriojn. === Sakarida Metabolo === Sakarida metabolo treege gravas. Ĝi servas kiel fonto de energio, kaj ĝi disponigas karbonajn ĉenojn kiuj bezoniĝas por la sintezo de aliaj molekuloj. Ekzemple, diversaj metabolaj reakcioj ŝanĝas glukozon en glikogenon, Linio 65: La monosakaridoj glukozo, fruktozo, kaj galaktozo estas la finproduktoj de sakarida digestiĝo. Ĉi tiuj simplaj sukeroj estas sorbitaj en la sangon kaj portitaj al la hepato. En la hepato, fruktozo kaj galaktozo estas aŭ ŝanĝitaj en glukozon aŭ metabole transformitaj per reakcioj similaj al tiuj en kiuj glukozo partoprenas. Tial, ''sakarida metabolo estas esence la metabolo de glukozo''. La ĝusta funkciado de la korpo estas tre dependa de la koncentreco de glukozo en la sango. Ĉi tiu sukero ĉiam ĉeestas en la sango, kaj kiam ĝia nivelo falas sub la normalan fastan nivelon (70 - 90 mg je 100 ml), la glikogeno stokita en la hepato estas ŝanĝita al glukozo-1-fosfato, kiu estas hidrolizita al glukozo kaj fosfato. Glukozo tiel formita transiras el la hepato en la sangon. Dum pena ekzercado, per kiu sanga glukozo eluziĝas pli rapide ol ĝi povas esti reprovizata el hepata glikogeno, sangoglukozaj niveloj povas efemere fali sub la normalan fastan nivelon - [[~~hipoglikemio\|~~hipoglikemio]]. Male, alta nivelo de sangosukero, nomata [[hiperglikemio]], povas efemere estiĝi post riĉa kaj peza manĝo de sakaridoj. Linio 95: la glukozo, kiu produktas energion, per stokiĝo de glukozo kiel glikogeno, per ŝanĝo de glukozo en grason, aŭ per ekskrecio tra la renoj. [[Kategorio:Biokemio]]▼ <gallery> Dosiero:SantoriosMeal.jpg\|<!-- thumb\|left\|180px\|[[_Santorio_ _Santorio_]] (1561-1636) en lia _steelyard_ (bilanco, balancilo, bilanci), de ''_Ars_ _de_ _statica_ _medecina_,'' unua (publikigita, publikigis) 1614 --> Linio 107 ⟶ 105: * [[Oligoelemento]] ▲[[Kategorio:Biokemio]] {{LigoElstara\|ca}}▼ {{LigoElstara\|en}} {{LigoElstara\|es}} {{LigoElstara\|he}} {{LigoElstara\|pt}} {{LigoElstara\|zh}} ▲{{LigoElstara\|ca}} [[an:Metabolismo]] Linio 122 ⟶ 118: [[ast:Metabolismu]] [[bg:Метаболизъм]] [[br:Metabolegezh]] [[bs:Metabolizam]] [[ca:Metabolisme]]

Metabolo: Malsamoj inter versioj