Haitia kreola lingvo: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto aldono de: mr:हैतीयन क्रियोल |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: nn:Haitisk språk; cosmetic changes |
||
Linio 5:
|Denaske= 7,8 milionoj
|Fremdlingve=?
|Klasifiko=[[Kreola lingvo]]<br />
|Koloro=Kreola
|Oficiala lingvo=[[Haitio]]
Linio 26:
La '''Haitia kreola lingvo''' (''Kreyòl ayisyen'') estas [[kreola lingvo]] bazata sur la [[franca lingvo]]. Ĉirkaŭ 7,5 milionoj parolas ĝin en [[Haitio]], kiuj estas preskaŭ la tuta loĝantaro. Pro elmigrado, kelkaj cent mil parolantoj loĝas en aliaj landoj, inkluzive de [[Kanado]], [[Usono]] kaj [[Francio]], ankaŭ en multaj [[Kariba Maro|Karibmaraj]] landoj, ĉefe [[Domingo]] kaj [[Bahamoj]].
Lingve, ĝi havas kelkajn okcidentajn [[Afriko|afrikajn]] influojn, kiel la [[Volofa lingvo|volofa]], kaj aliaj [[gbea lingvaro|gbeaj]] lingvoj, ekzemple la [[Fona lingvo|fona]], kaj [[Evea lingvo|evea]]/[[Anla lingvo|anlo-evea]]. Ĝi havas du [[dialekto
Ekde [[1961]] oni agnoskis haitian kreolon kiel oficiala lingvo. Ĝia uzo en [[literaturo]] estas malgranda sed kreskanta. Multaj parolantoj estas dulingvaj, parolante kaj haitian kreolon kaj [[Franca lingvo|francan]]. Tamen, la kreola havas pli malgrandan socialan rangon ol la franca, laŭ opinio de iuj. Multaj instruistoj, verkistoj kaj aktivuloj emfazas fierecon pro la lingvo ekde la jaroj 1980-aj. Ekzistas jam ĵurnaloj, radio- kaj televid-programoj en tiu lingvo.
== Kelkaj simplaj frazoj ==
(Texto en ortaj krampoj '''[ ]''' estas [[IFA]] notacio.)
* Saluton{{md}}Salu [salu]{{md}}(Fr. ''salut'' [saly])
* Bonan matenon{{md}}Bonjou [
* Bonan vesperon{{md}}Bonswa [bõswa]{{md}}(Fr. ''bon soir'') [bõswar]
* Adiaŭ{{md}}Na we [nawe], (aŭ Nap we) [napwe]
* Bonvolu{{md}}Silvouple [silvuple] / Souple [suple]{{md}}(Fr. ''s'il vous
* Dankon (multe){{md}}Mèsi (ampil) [
* Kiel vi fartas?{{md}}Kijan ou ye? [
* Kio estas via nomo?{{md}}Kijan ou rele? [
* Mia nomo estas...{{md}}M'rele... [
* Kiu estas via Paĉjo?{{md}}Kiyès ki Papa'w? [
* Mi amas vin{{md}}M renmen w [
* Donu dolaron al mi{{md}}Ba'm youn dola [
* Kiom/Kiom da{{md}}Kombyen? [
* Kiel?{{md}}Kijan? [
* Kiu (homo)?{{md}}Ki moun? [kimun]{{md}}(Fr. ''qui'' [ki])
* Kiu? (aĵo){{md}}Ki lès?
* Kie?{{md}}(Ki) Kote? [kikote] / Ki bo? [
* Kiam?{{md}}Ki lè? [
* Kial?{{md}}Pouki(sa)? [puki(sa)]{{md}}(Fr. ''pourquoi (ça)'' [purkwa(sa)])
== Specimeno de la vortprofizo ==
Se la franca font-vorto ne estas sama kiel la franca traduko, la fonto notiĝas en krampoj. Plejparte, la malsamo estas pro tio ke, la haitia lingvo reanalizis la francan [[Difina artikolo|difinan artikolon]] (en esperanta gramatiko, la vorto ''la'') kiel parto de la nomvorto.
Linio 61:
* zwazo [zwazo]{{md}}oiseau (<(les) oiseaŭ) [(lez)wazo]{{md}}''birdo''
* Ozetazini [etazini]{{md}}
* vwazen [
* nimewo [nimewo]{{md}}
* lalin [lalin]{{md}}(la) lune [(la)lyn]{{md}}''luno''
*
* zye [zje]{{md}}oeil (<(les) yeŭ [(lez)jø]){{md}}''okulo''
* Bondye [bõdje]{{md}}Dieu (<(Bon) Dieu [bõdjø]){{md}}''Dio''
Linio 86:
{{el}} http://www.kreyol.com/dictionary <!-- _Haitian_ Kreola vortaro -->
{{el}} http://www.unhchr.ch/udhr/lang/hat1.htm <!-- _UN_ (Deklaro, Deklaracio) de Homaj Rajtoj en _Haitian_ Kreolo -->
{{el}} http://www.rfi.fr/fichiers/Langues/creole/rfi_creole_main.asp <!-- _RFI_
{{el}} http://www.travelinghaiti.com/haitian_kreyol.asp <!-- Komunaj Kreolaj Vortoj kaj Frazoj -->
<br />
<!-- interwiki -->▼
[[Kategorio:Lingvoj laŭ alfabeto]]
[[Kategorio:Lingvoj de Haitio]]
[[Kategorio:Kreolaj lingvoj]]
▲<!-- interwiki -->
[[bg:Хаитянски креолски език]]
Linio 117 ⟶ 118:
[[mr:हैतीयन क्रियोल]]
[[nl:Kreyòl]]
[[nn:Haitisk språk]]
[[no:Haitisk]]
[[pap:Kreyol]]
| |||