Vermo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Luckas-bot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: ar:دودة
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto modifo de: ru:Черви; cosmetic changes
Linio 1:
[[ImageDosiero:Nerr0328.jpg|thumb|right|200px|Vermo de [[Anelido]]j, genro ''Glycera''.]]
[[ImageDosiero:Paragordius_tricuspidatus.jpeg|thumb|right|200px|''Paragodius tricuspidatus'', mara [[Nematomorpha|nematomorfo]]]]
[[ImageDosiero:CossusCossusLarva.jpg|thumb|right|200px|[[Raŭpo]] de ''Cossus cossus'']]
[[ImageDosiero:Gusanos.jpg|thumb|300px|Manĝotaj vermoj en Polanco, [[Meksikio]].]]
 
La vorto '''vermo''' utilas popole por aludi diversajn animalojn: [[anelido]]j, [[platelminto]]j, [[nematodo]]j, [[raŭpo]]j, [[larvo]]j, ktp., kiuj koincidas je la fakto esti malgrandaj, molaj, longaj kaj kun apenaŭ elstaraj movigaj membroj aŭ tute ne ekzistantaj. Inter la plej konataj estas la [[tervermo]]j aŭ [[lumbriko]] (ĉirkaŭ 5,500 specioj), apartenantaj al la [[Oligochaeta]] de la [[anelido]]j, la [[askarido]]j aŭ [[intesta vermo|intestaj vermoj]], membroj de la [[nematodo]]j, la [[tenio]]j ([[Platyhelminthes]]), kaj ankaŭ multaj [[larvo]]j de [[insekto]]j, kiel la vermoj de la fruktoj, kiuj estas preskaŭ ĉiam raŭpoj (larvoj de [[diptero]]j aŭ de [[papilio]]j), aŭ la vermoj kiuj voras la kadavraĵojn, ĝenerale larvoj de [[muŝo]]j).
 
== Vortoj ==
La sama koncepto estas esprimata de du kulturaj terminoj (speciale ĉe [[zoologio]]). '''Verme''', derivata de la latina ''vermis'', uzeblas ĉefe en la kunmetaĵo '''vermoforma''', per kio oni priskribas ĉion ajn kiu havas formon de vermo. '''Helminto''', derivita de la greka ἕλμινθος, uzeblas ĉefe rilate la parazitaj vermoj, kiel en vortoj kiel [[kontraŭhelminta]], kio utilas por kontraŭstari aŭ ataki tiujn parazitajn vermojn, [[helmintiazo]], parazita malsano kaŭzata de vermoj aŭ [[helmintologio]], branĉo de la medicina kaj veterinara zoologioj kiu pristudas la parazitajn vermojn.
 
== Tipoj de animaloj konsiderataj «vermoj» ==
[[ImageDosiero:Madige-Apfel-Frucht.jpg|right|250px|thumb|Enfrukta "surprizo"]]
 
Pli ol 15 [[filo]]j de animaloj, komponitaj kelkaj el nur vermoj kaj kelkaj aliaj kiuj enhavas ankaŭ diversajn vermoformajn speciojn, ekzemple:
Linio 27:
* aliaj [[Askelminto]]j
 
== Vermoj kaj homoj ==
Entute temas pri ĉirkaŭ '''miliono da specioj''', nur inter la konataj. Ili povas troviĝi tutmonde kaj en ĉiaspeca medio. Kelkaj estas profitaj por la homo ĉar plibonigas la [[grundo]]n rilate la [[terkulturado]]n kaj bonstaton de la vegetaloj. Aliaj estas danĝeraj por la homoj aŭ aliaj [[besto]]j, ĉar povas esti [[parazito]]j. Ĉiukaze multaj el ili estas gravaj por la [[manĝoĉeno]] kaj la vivo de aliaj animalaj specoj kaj specioj en siaj respektivaj [[ekosistemo]]j.
 
Multaj el tiuj specioj jam estas [[formortintaj specioj|formortintaj]], pro tio ili estas speciale interesaj al la [[Paleozoologio]].
== Lamarko ==
[[Lamarko]] konsideris la vermojn kiel '''kvara klaso''' de organizo de animaloj el la plej simplaj ([[infuzorio]]j, [[polipo]]j kaj [[radiulo]]j) al la plej perfekta (la [[homo]]). Li difinis ilin kiel molaj longformaj korpoj, kun jam kompletan intestan kanalon, male al antaŭaj klasoj (paĝo 121).
== Referencoj ==
Lamarko ([[Lamarck]]), ''Filozofio zoologia'', 1809. SAT-Broŝurservo, 1987. Tradukis Valo.
 
Linio 79:
[[qu:Kuru]]
[[ro:Vierme]]
[[ru:Черви (животные)]]
[[scn:Càmula (tignola)]]
[[simple:Worm]]