Traktato de Urga: Malsamoj inter versioj

La '''traktato de amikeco kaj alianco inter la registaro de Mongolio kaj Tibeto''' aŭ '''traktato de Urga''' estas traktato subskribita la [[2-an de februaro]] [[1913]]<ref>Udo B. Barkmann, ''Geschichte der Mongolei'' (historio de Mongolio), [[Bonn]] [[1999]], p.119-122,380f</ref> en Urga (la nuna [[Ulan-Batoro]]), [[Mongolio]].

 

Tamen estis duboj pri la [[aŭtoritato]] de la [[tibeto|tibetanaj]] subskribintoj trakti tian [[traktato]]n, kaj do pri la valideco de la [[kontrakto]].<ref>Smith, Warren, "Tibetan Nation" (tibeta nacio), p186: "''The validity is often questioned, mainly on grounds of the authority of Dorjiev to negotiate on behalf of Tibet...the fact that Dorjief was a Russian citizen while ethnically Tibetan somewhat compromises his role; the treaty had some advantages to Russia in that it could be interpreted as extending Russia's protectorate over Mongolia to encompass Tibet.''"</ref>.

 

Post la falo de la [[dinastio Qing]] en [[1911]], ambaŭ [[Tibeto]] kaj [[Mongolio]] deklaris sian formalan sendependecon sub [[tibeta budhismo|lamaaj]] ŝtatgvidantoj. Ambaŭ ne sukcesis gajni oficialan agnoskon de la [[respubliko de Ĉinio]]. En la traktato Mongolio kaj Tibeto deklaris agnoskon kaj subtenon unu al la alia. La mongolaj reprezentantoj estis la ministro pri eksteraj aferoj Da Lama Ravdan kaj la generalo [[Manlaibaatar Damdinsüren]].

La tibetaj reprezentantoj, kiuj subskribis la dokumenton estis [[Agvan Dorĵiev]] (burjato, t.e. civitano de [[Rusio]]), Chijamts kaj Gendun-Galsan (tibeta civitano).

Ĉiukaze la sendependo de kaj Tibeto kaj Mongolio daŭre ne estis agnoskita de la plej multaj ŝtatoj, kiuj daŭre agnoskis la suverenecon de la respubliko de Ĉinio super tiuj regionoj. La interesoj de okcidentaj potencoj (ĉefe [[Rusio]] kaj [[Britio]]) en tiuj regionoj estis garantiitaj de traktatoj kun la [[dinastio Qing]], kiujn la respubliko de Ĉinio promesis apogi. Agnoskinte la sendependecon de Mongolio aŭ Tibeto la okcidentaj potencoj malvalidigus tiujn traktatojn. Aldone, ekzistis opinio inter la okcidentaj ŝtatoj (denove ĉefe Rusio kaj Britio), ke agnosko de la sendependeco de Mongolio kaj Tibeto riskus, ke tiuj regionoj falu sub la influon de aliaj potencoj. Tion ili konsideris pli malbona ol la kazo, ke tiuj regionoj restu sub la kontrolo de tiam malforta Ĉinio.

 

Novaĵoj pri la traktato kaŭzis gravan suspekton inter la britaj negociistoj ĉe la Simla-konvencio, kiuj timis, ke Rusio profitus la traktaton por gajni influon rilate al Tibeto.<ref name="bell"/>

Kvankam Ĉinio fine ne subskribis la Simla-konvencion<ref>Teksto de la [http://www.tibetjustice.org/materials/treaties/treaties16.html Simla-konvencio de 1914]</ref><ref name=Goldstein1989-75>La ĉina registaro iniciis, sed rifuzis subskribi la konsenton. Vidu Goldstein, Melvyn C., ''A History of Modern Tibet'' (historio de moderna Tibeto), p75</ref>, simila traktato, la tripartia traktato de Kyakhta estis subskribita de Mongolio, de la respubliko de Ĉinio kaj de Rusio la [[25-an de majo]] [[1915]].<ref>[http://countrystudies.us/mongolia/26.htm Mongolia - Moderna Mongolio, 1911-84], Country Studies US</ref>

La konsento menciis, ke Mongolio havis kompletan aŭtonomion rilate al internaj aferoj kaj Rusio specialajn privilegiojn, sed samtempe formale agnoskis la suverenecon de Ĉinio super la lando.<ref>Treaty text quoted from B.L. Putnam Weale, [http://www.fullbooks.com/The-Fight-For-The-Republic-In-China8.html Luktado por la respubliko en Ĉinio]</ref>

 

{{Referencoj|2}}

 

* [[Historio de Tibeto]]

 

* [http://www.tibetjustice.org/materials/treaties/treaties14.html English translation of the Treaty from Tibetan]

 

[[Kategorio:Historio de Mongolio]]

[[de:Freundschafts- und Bündnisvertrag zwischen der Mongolei und Tibet]]

[[en:Treaty of friendship and alliance between the Government of Mongolia and Tibet]]

[[eu:Mongoliako gobernuaren eta Tibeten arteko laguntasun eta aliantza ituna]]

[[fi:Mongolian ja Tiibetin ystävyys- ja yhteistyösopimus]]