Karnavalo: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
TXiKiBoT (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: io:Karnavalo
Xqbot (diskuto | kontribuoj)
e roboto aldono de: csb:Zôpùstë; cosmetic changes
Linio 1:
'''Karnavalo''' en plej ofte [[katolikismo|katolikaj]] landoj estas festaj tagoj, kiam oni festegas kaj eble diboĉas antaŭ la pentado kaj [[fasto]] de la sekvaj kvardek tagoj da [[Karesmo]]. Malgraŭ la rilato al religio, ekleziestroj plurfoje klopodis malpermesi ĝin pro la oftaj agoj kontraŭ katolika moralo. Aliaj, kiaj Sankta [[Petro Canisius]], provis reformi ĝin. Ĝi ne nur ekzistas en katolikaj regionoj sed hodiaŭe estas festata en multaj regionoj. Kelkaj tradicioj ne venas de katolika antaŭfasta festo, sed de antaŭkristanaj kutimoj por forigi la vintran fantomon, kaj hodiaŭe tradicioj ofte estas miksitaj.
 
La ĉefa tagoj estas [[Malgrasa Vendredo]], Karnavala Dimanĉo, kaj [[Grasa Mardo]], post kiu venas [[Merkredo de la cindroj|Cindra Merkredo]], la eka tago de Karesmo.
Linio 6:
La ĝusta dato varias ĉiujare laŭ tiu de [[Pasko]].
 
== Eroj ==
La karnavalo miksas tradiciojn de [[inversa mondo]], kiam subuloj regas kaj peko estas permesita.
Ankaŭ ĝi koincidas kun ek[[printempo]].
Linio 16:
En iuj tradicioj, kiel en [[Kadizo]] aŭ en la Rejnvalaj urboj de Germanio, la kantoj estas satiraj kaj primokas la okazaĵojn de la ĵusa jaro.
 
== Plej famaj karnavaloj kaj ties apartaj stiloj kaj tradicioj ==
=== Latinameriko ===
==== '' [[Panamo]]'' ====
Unu el la plej interesaj festmanieroj karnavalaj de Panamo troviĝas en [[Azuero]]. Azuero estas duon-insulo en la mez-suda parto de Panamo. En ĝi, multaj urboj festas la Karnavalon kun granda pompo. Inter ili, la plej famaj karnavaloj oni trovas en la urboj Las Tablas kaj La Villa, ambaŭ en la provinco Los Santos.
 
Linio 31:
Sed, kio pri [[Panamurbo]] ? Ĉu oni ne festas karnavalon tie? Tute jes! Miloj da homoj iras al la ĉefa strato de la urbo por agi same ol en Azuero: danci, kanti kaj drinki. Sed en Panamurbo estas nur unu karnavala reĝino, ne du. Famaj internaciaj muzikistoj venas por kanti en tiu strato, antaŭ miloj da saltantaj panamanoj. Tute klare, oni ankaŭ ĵetas akvon.
 
==== ''[[Rio de Janeiro]]'' ====
La karnavalo de Rio estas mondfama.
Homoj el ĉiu kvartalo, riĉa aŭ malriĉa, arigitaj en [[sambo]]lernejoj, konkursas en defilo ĉe ''Sambódromo'' (sambejo).
Turistoj alvenas por danci surstrate kun la rianoj.
 
==== ''[[Salvador de Bahio]]'' ====
Ne nur en Rio sed ankaŭ en , kaj aliaj partoj de [[Latinameriko]], sklavaj negroj ĝuis en karnavalo la rajton diboĉi kaj neobei iliajn mastrojn.
Tial multaj dancoj kaj muzikoj de [[amerikaj negroj]] estas tipe karnavalaj kiel kuba ''[[conga]]''.
 
==== ''[[Recife]]'' ====
Ankaŭ tie disvolviĝas grandega karnavalo, kaj kiu estas dirita la plej demokrata Karnavalo en brazilo, ĉar ĝi ne estas spektaklo organizita sed libera irantaro.
 
Aliaj latinamerikaj karnavaloj estas en [[Trinidad]], [[Oruro]] (Bolivio), kaj ''[[New Orleans]]'' (Usono).
 
=== Eŭropo ===
* [[Binche]] (Belgio), kiu estis listigita far [[UNESCO]] kiel majstroverka [[Monda Kulturheredaĵo de Unesko|heredaĵo nemateria de homaro]] !
* [[Malmédy]] (Belgio)
* [[Stavelot]] (Belgio)
* [[Dunkirko]] (norda Francio)
* [[Limoŭ]] (sudokcidenta [[Francio]]) : tiu karnavalo ekzistas de la mezepoko kaj ĉiujare daŭras 3 monatojn de januaro ĝis la fino de marto.
* [[Nico]] (franca "[[Lazura Marbordo]]")
* [[Rijeka]] (Kroatio)
* [[Venecio]](Italio)
 
==== ''[[Rejnlando]]'' ====
La ĉefaj karnavalaj tagoj en Germanio komenciĝas je la ĵaŭdo antaŭ la [[Merkredo de la cindroj|Cindra Merkredo]], kaj ili daŭras ĝis la nokto antaŭ la [[Merkredo de la cindroj|Cindra Merkredo]]. La plej grava tago en Germanio (precipe en [[Rejnlando]]) estas inter la ĵaŭdo kaj la lundo, kiam okazas la plej gravaj paradoj en [[Duseldorfo]], [[Mainz]] kaj [[Kolonjo]].
La lastan tagon mardon ofte estas dancbaloj kun malnova vestaĵo kostumado kiel ĉifonaĵo, kaj en ĉiu bierejo estas sprito kaj muziko.
 
==== Alamana ''Fasenet'' ====
En suda-okcidenta Germanio, partoj de Francio [[Alzaco]] kaj Svislando estas la [[alemana]] karnavalo kio okazas ĝis dek tagoj post la Cindra Merkredo, en tiuj lastaj tagoj estas multaj baloj en Alzaco kaj en Germanio kaj Svislando, grandaj paradoj kun brua ofte malmelodia muziko kaj tradiciaj tre belaj faritaj kostumoj.
 
Linio 67:
Pro tio en germana lingvo ekzistas '''du''' malsamaj vortoj por la unu esperanta vorto karnevalo, nome ''Karneval'' kaj ''Fastnacht'' aŭ ''Fasenet'' (fasta nokto).
 
== Etimologio ==
Ne klaras, ĉu la vorto venas el latinaj ''Carne levare'' ("viandon forporti") aŭ ''Carne vale!'' ("al viando, adiaŭ").
Tamen en ambaŭ oni legas la deziron manĝegi la viandon, kion oni malhavos onte.
<br />
Alia klarigo estas, ke ĝi venas el latina ''Carrus navalis'' ("ŝipĉaro"), kiun uzis la antikvaj [[Romia imperio|romianoj]] dum komparebla diboĉa festo.
 
Linio 76:
kaj Nacht = nokto, ĉe tie signifas la antaŭa tempo de fasta tempo.
 
== Eksteraj ligoj ==
* [http://www.carnaval-dunkerque.com/ pri karnavalo de Dunkirko]
* [http://mincoin.free.fr/dunkerque.htm dua pri karnavalo de Dunkirko]
Linio 86:
* [http://www.radioarkivo.org/vidu.php/1823 radioelsendo E-lingva pri Karnavalo en Panamo]
* [http://www.carnival-cruises.net Carnival Cruises]
 
[[kategorio:festoj]]
<gallery>
Dosiero:Elferrat.jpg|<!-- thumb|left|180px|Estas (justa, ĵus) 11 ''_Elferräte_'' sur la stadio, sed estas iu pli (membroj, membras) de ĝi. -->
Linio 98 ⟶ 96:
{{projektoj|commonscat=Carnivals}}
{{Commons|Carnevale di Venezia}}
 
[[Kategorio:Festoj]]
 
{{LigoElstara|li}}
Linio 109:
[[ca:Carnaval]]
[[cs:Karneval]]
[[csb:Zôpùstë]]
[[cy:Carnifal]]
[[da:Fastelavn]]