Talibano: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
TobeBot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: yo:Taliban |
literumo |
||
Linio 1:
'''''Talibano''''', de ''taliban'' el [[Persa lingvo|perse]], '''طالبان''', "(islamaj) studentoj", tiu de [[Araba lingvo|arabe]]: '''طالب''' "(islama) studento", esperante '''talibanoj''' aŭ '''taliboj''', estas populara nomo por la afgana [[islamismo|islama fundamentisma]] movado reginta partojn de [[Afganio]] inter 1996 kaj 2001. Ilia gvidanto estis la [[Mulao]] [[Mohamed Omar]]. Iliaj anoj estis studantoj en pakistanaj [[islamlernejo]]j (''[[madrasa]]''). Ne konfuzu ''taliban'' kun [[talibé]].
La Talibanoj estis [[
Dum ilia regado, la Talibanoj devigis ĉiujn homojn sub ilia kontrolo sekvi nekredeble strikta interpreto de la [[Ŝario]] (Islama leĝo), eble la plej strikta iam ajn vidata en la Islama mondo. Ili fariĝis internacie konataj pro ilia leĝoj pri virinoj. Sub la Talibanoj, virinoj estis devigataj porti [[burĥo]] publike, kaj ili ne raitis studi aŭ labori post la aĝo de ok jaroj. virinoj ankaŭ ne raitis estis vizititaj de viraj kuracistoj. Homoj kiuj ne respektis la leĝojn de la Talibanoj riskis esti publike flaĝelitaj aŭ ekzekutitaj. La Talibanoj ankaŭ malpermesis ion ajn kion ili konsideris ne-islama, ekzemple tradiciaj Afganaj festoj kaj muziko, kaj simboloj de aliaj religioj. Unu el iliaj plej fi-famaj agoj estis la detruo de du gigantaj kaj antikvaj statuoj de [[Budho]] en [[Bamiyan]], en 2001.▼
▲Dum ilia regado, la Talibanoj devigis ĉiujn homojn sub ilia kontrolo sekvi nekredeble strikta interpreto de la [[Ŝario]] (Islama leĝo), eble la plej strikta iam ajn vidata en la Islama mondo. Ili fariĝis internacie konataj pro ilia leĝoj pri virinoj. Sub la Talibanoj, virinoj estis devigataj porti [[burĥo]] publike, kaj ili ne
Kiam la Talibanoj atingis la povon, ili estis fakte sufiĉe popularaj inter ordinaraj afganoj, kiuj esperis ke ili reportus pacon kaj ordon post jaroj de korupcio, kxaoso kaj senĉesa batalado inter malsamaj militaj estroj. Kvankvam la Talibanoj regis Kabul kaj la plej multo de Afganio por kvin jaroj, ilia registaro estis rekognita nur de tri landoj en la mondo: [[Pakistano]], [[Saŭda Arabio]] kaj la [[Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj]]. Aliaj landoj refuzis rekoni ilin pro ilia kompleta manko da respekto por homaj raitoj. La plej multo de la Talibanoj venis de la refuĝejoj por Afganoj en Pakistano, kaj ili ricevis helpon kaj treinado de la Pakistana registaro. Ili ankaŭ estis forte subtenataj de Saŭda Arabio, kaj oni supozas ke la [[Vahabismo|Vahabisma]] ideologio de la Saŭdoj influis ilin. Usono almenaŭ komence simpatiis kun la Talibanoj, kaj estas debatebla kiom longe la simpatio dauris.▼
▲Kiam la Talibanoj atingis la povon, ili estis fakte sufiĉe popularaj inter ordinaraj afganoj, kiuj esperis ke ili reportus pacon kaj ordon post jaroj de korupcio,
La Talibana registaro permesis al [[Osama Bin Laden]] refuĝiĝi en Afganio post kiam la Sudana registaro forpelis lin de ilia lando. La terorisma organizaĵo de Bin Laden nomita [[Al-Kaido]] reorganiziĝis en Afganio, kaj kreis fortan aliancon kun la Talibanoj. Unu el la filoj de Bin Laden eĉ geedziĝis kun filino de la mulao Omar. Kiam Al Kaeda organizis la atencojn kontraŭ la ĝemelajn turojn en la [[11-a de septembro 2001]], la Usonanoj organizis invadon de Afganio kaj venkis la Talibanoj kun la helpo de la "Norda Alianco", kolekcio da Afganaj milit-grupoj kiuj estis kontraŭ la Talibanoj kaj kutime apartenis al malsamaj etnaj grupoj.▼
▲La Talibana registaro permesis al [[
| |||