Kokopelli: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Xian (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Xian (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 3:
 
[[Image:Neutered kokopelli.svg|right|Kokopelli]]
'''Kokopelli''' estas mitologia persono prezentata kiel ĝiba flutludisto, devenanta de la malnovaj amerindianaj kredoj de la okcidenta sudo de [[Usono]], antaŭ pli ol 3000 jaroj. Kokopelli estis bildo de la [[mitologio]] de la indianoj [[Anasazi]], simbolo de fekundeco, de ĝojo, de festo, de longa vivo. Ĝi estas ankaŭ menestrelo, spirito de la muziko, rakontisto, komerca vojaĝisto, pluvigisto, resanigisto, profesoro, ŝerca magiisto, deloganto, fekundigisto (cetere oni konas lin ankaŭ kiel "anasazia Casanova" aŭ "Casanova de la klifloĝantoj" ĉar liĝi estas ofte prezentata kun maskla atributo je troigita grandeco). Kokopelli posedas la saĝecon de la aĝo. Tiu ĝoja vojaĝanto havas lecionon por ĉiu. LiaĜia plej grava leciono ŝajnas esti ke ni ne devus konsideri la vivon tro serioze.
LiĜi estas aparte viva en la regiono de la « Kvar anguloj », alta ebenaĵo situanta sur kvar ŝtatoj ([[Nova-Meksikio]], [[Kolorado]], [[Utaho]] kaj [[Arizono]]) kies intersekco troviĝas en la rezervejo de la indianoj [[navahoj]]. Tamen
surrokaj pentraĵoj montrante linĝin estis trovitaj en [[peruo]] kaj en [[Kanado]].
[[Image:Phallic_kokopelli.png|left|Kokopelli]]
 
== La mitoj ==
En iuj mitoj, la ĝibo de Kokopelli entenas semojn, plantojn, bebojn, mokasenojn kaj kovrilojn, kanzonsakojn, sakrajn aŭ medicinajn objektojn, la tuto estos donaco al la personoj, kiujn liĝi deziras delogi aŭ kontentigi. Semante la semojn kaŝitajn en la kavo de sia ĝibo, liĝi kantas kaj flutludas. LiĜi tiel enigas en la semojn,vivblovon en la vivblovonsemojn. LiĜi estas bonvenata een nlala sezono de la plantado de [[maizo]] kaj dezirata de la sterilaj edzinoj.
En aliaj mitoj, liĝi parolas al la vento kaj al la ĉielo. Oni aŭdas lianĝian fluton en la printempa venteto, alportantan la varmon post la vintra malvarmo. LiĜi enkorpigas ankaŭ la purecon kaj la spiriton de la muziko. Laŭ tiu legendo, Kokopelli alportas bonan sorton kaj prosperecon al tiu, kiu aŭskultas lianĝiajn kanzonojn. LiaĜia fluto anoncas lianĝian alvenon kaj ĉe liaĝia foriro la rikolto estas abunda kaj ĉiuj virinoj estas gravedaj.
 
Fine, en aliaj, liĝi posedas elstaran faluson, eĉ deligebladeligeblan, kiu flosas alvale kaj kiu, ne rimarkita, sorbigas la fraŭlinojn baniĝantajn en la riverego. Estis granda honoro por virino havi linĝin kiel "kunulo en sonĝtempo" dum liaĝia ĉeesto en la vilaĝo.
 
Kokopelli estas do pozitiva diaĵo, adorata de la indianoj [[navahoj]], [[hopioj]], [[zunioj]], [[anasazioj]], [[hohokamoj]], [[mogolonoj]], [[Kulturo Fremont|Fremonto]], [[Hope (indiano)|Hope]], [[mimbreo]]j, [[Tewa Nepokwa'i]]. Kokopelli estas ankaŭ respektegata nuntempe de la idoj de la [[Taos]] kaj de la popolo [[Acoma]]. LiaĜia nomo konsistas el « KOKO » por la ligno kaj « Pilau » por la ĝibo en navaĥala navaha lingvo kaj prononciĝas kô kô pel´ lê. Alia etimologio en zunia lingvo proksimigas « Koko » al Dio kaj « Pelli » al la nomo de ŝtela dezerta muŝo, kiu ankaŭ havas ĝibon kaj elstaran nazan rostron. LiĜi havas ankaŭ aliajn nomojn kiaj: « Kokopilau », « Kokopele », « Kokopetiyot » kaj "Olowlowishkya".
 
Ekzistas ankaŭ ina formo nomata « Kokopelli Mana » prezentata kelkfoje kiel la edzino de Kokopelli, kiu delogas la virojn. Ŝi ĉiam nokte vagas, serĉante por sekse helpi iun. En la hopia lingvo, Mana estas « virino; edzino. »
 
== Universala diaĵo ==
Kokopelli estas la sola persono antropomorfa konata sur roka pentraĵo, kiu havas nomon, identecon kaj klara genro. Iuj komparis lianĝian gravecon por la sudokcidentaj indianoj de la okcidenta sudo al tiu de [[Abrahamo]] por la judoj kaj al tiu de [[Paul de Tarse|sankta Paŭlo]] por la kristianoj.
 
Kokopelli similas al [[Osiris]] en la egipta religio. KaKaj, kiel Osiris, liĝi havas seksan ligilon. Ne en malpura senco, sed tiuj, kiuj adoras ĝin kredas en la kreado de la mondo. Osiris estas la Dio de la fekundeco (same kiel la signifo de la sekso), kiel pruvas al ni liaĝia verda koloro. Kokopelli estas bazita sur la sama veraĵo. Ambaŭ estas prezentataj en la ĉielo per la sama konstelacio - [[Oriono (konstelacio)|Oriono]].
 
En la kulturoj de multaj terpopoloj, estas kutime simbolo, kiu estas rekonebla de ĉiuj, indikanta la kernon de ilia kredsistemo. La egipto havis simbolon de eterneco - la Ankh. En aliaj antikvaj kulturoj [[okangulo]], aŭ cirklo, indikas senrompan linion, kiu simbolas la nedistingeblecon inter la Komenciĝo kaj la Fino. La kristanoj havas la krucon, simbolon de la elaĉeto, kiu kondukas al la eterna vivo. la indiĝenaj amerikanoj havas la [[preĝrado]]n (''Prayer Wheel''), simboligo de la kvar direktoj de kie ŝprucas la potenco kaj la vivo. La kristanaj amerikaj indianoj ofte kunigas la du, kio donas riĉan kombinon de tradicio kaj de nova kredo. La bildo de Kokopelli estas simbolo de la vivkreado. La popolo, kiu ĉiam konis kaj adoris Kokopelli pluvivigis tiun kredon netuŝita jarcenton post jarcento portante tiun konon proksime de siaj koroj kaj amante ĝin.
Linio 32:
 
== Lia portreto ==
La ĝibo de Kokopelli estas kelkfoje prezentata kiel arko, kiu kovras tute lian dorson. Alifoje, ĝi kovras nur la malsupran duonon. LiajĜiaj brakoj estas kutime prezentataj en formo de "Vo" kun kubutoj direktitaj malsupren, alteren. LiaĜia
antaŭa kruro estas ofte prezentata simetrie de la ĝibolinio. Same, la malantaŭa kruro estas kutime prezentata kiel daŭrigo de la korpolinio. La fluto, kiu vere estas nazo, estas kutime prezentata kiel rekta linio, aŭ paro de rektaj linioj. Kelkfoje, tamen, ĝi estas kurba. Ofte, ĝi prezentas bulban finon - kiel la fino de [[klarneto]] au de [[funelpafilo]]. Malpara nombro de elementoj konsistigas la kreston sur la kapo de Kokopelli. En la kulturo de la puebloj, la festa kresto prezentas la antenojn de la lokusto, al kiu ĝi estas kelkfoje asociita. Kiel reprezentanto de la spiritmondo, ĝi aperas kun plumoj sur la kapo. En aliaj priskriboj, la kresto sur la kapo prezentas la lumradiojn.
Kiam ĝi ĉeestas, la faluso de Kokopelli estas ege longa kaj rekta, simbolanta la fekundajn semojn de la homa reproduktado. Kutime, ĝi estas plilongigita al la korpa supro kaj kelkfoje prezentata kiel unika linio au sago. LiaĜia faluso estas klare pentrita sur muro pli ol miljara en la nacia parko [[Mesa Verde]]. Ofte diratas ke la bildo de Kokopelli estis "viŝita" laŭlonge de la jaroj (liaĝia faluso estas malpli ofte videbla) parte pro la influo de la katolikaj pastroj, kiuj forte pelis kristianismon al la loĝantoj de la amerika okcidenta suda regiono.
 
== La legendaj rakontoj ==
=== Kokopelli kaj la bestoj de la arbaro ===