Rifto: Malsamoj inter versioj

'''Rifto''' aŭ '''rifta zono''' respektive '''rifta valo''' (de la [[angla]] vorto "rift" por fendo aŭ disŝiraĵo) en la lingvaĵo de [[geologio]] estas fendo aŭ valo - super aŭ sub la [[marnivelo]], do eventuale sub la akvosurfaco - kiu ekestis iom post iom per [[tektoniko|tektonika]] disiĝo de du partoj de [[tektona plato|kontinenta plato]]. Ekzemploj estas la [[Granda Rifto]] en [[Afriko]], la [[valo Owens]] en [[Nordameriko]] aŭ la ''[[Supra Rejno|Suprarejna]] Rifto'' en [[Eŭropo]]. Se parto de la [[terkrusto]] ĉe la ekestinta fendo subensinkas, ekestas rifta valo, kaj se tia valo aparte larĝas, la ekestintan valegon oni geologie nomas "baseno" (ekzemple la [[Granda Baseno]] de okcidenta [[Nordameriko]]).

 

Riftaj zonoj ekestas en malfortaj zonoj de la [[litosfero]], se la oceana aŭ kontinenta [[terkrusto]] pro la fluaj moviĝoj de la [[termantelo]] en certa areo estas aparte disigita. Kiel ĉiu materialo, la litosfero sub tiu fizika tensio povas disŝiriĝi.

 

Malfortaj zonoj de la litosfero povas esti tie, kie la litosfero pro pli malnovaj geologiaj eventoj havas malsaman konsiston, aŭ kie ĝi nur aparte maldikas – tiajn punktojn oni nomas "varmegaj punktoj" (angle "hot spots"). En la riftaj zonoj aparte verŝajnas [[tertremo]]j kaj erupcioj de [[vulkano]].

 

La kontinenta litosfero povas malsamspece reagi al la disigaj fortoj. En aparte malnovaj partoj de la litosfero ofte ekestas relative malvastaj valoj kun altaj randoj de la du partoj de la [[tektona plato]] – ekzemple la [[Granda Rifto]] en orienta [[Afriko]]. En aliaj partoj, kie antaŭe la litosfero per kreo de montaroj estis aparte dikigita kaj plivarmigita, povas ekesti larĝaj basenoj – kiel la [[Granda Baseno]] en la sudokcidento de [[Nordameriko]].

 

 

[[Kategorio:Riftoj| ]]

[[de:Grabenbruch]]

[[en:Rift]]

[[eu:Rift gunea]]

[[fi:Hautavajoama]]