Kiel registrite je 03:13, 23 mar. 2010 redakti Xqbot (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 151 748 redaktoj e roboto aldono de: krc:Ватт ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 15:30, 24 mar. 2010 redakti malfari Fabio Bettani (diskuto \| kontribuoj) Patrolantoj 6 950 redaktoj Neniu resumo de redakto Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 1: {{apartigila paĝo\|Vato}} '''Vato''' (simbolo '''W''') estas, en la [[Sistemo Internacia de Unuoj]], la mezurunuo de [[povumo]], ~~t.e.~~tio estas la rapido de konsumado, produktado aŭ transformado de [[energio]]. ĜiUnu vato egalas al 1 [[ĵulo]] en sekundo (1 J/s),; per bazaj unuoj, tio estas 1 kg·m<sup>2</sup>·s<sup>-3</sup>,; per elektraj mezurunuoj, tio estas 1 [[Volto\|volt]]-[[ampero]] (1 V·A). Ofte estas uzataj pli grandaj aŭ pli malgrandaj mezurunuoj, kiujn markas [[SI-prefikso]]: ankaŭ en nia ĉiutaga ĉirkaŭaĵo oftas kilovato (kW), egala al mil vatoj, dum megavatoj (MW, miliono da vatoj) kaj gigavatoj (GW, miliardo da vatoj) estas bezonataj por grandaj teknikaj instalaĵoj. La mezurunuo vato estis oficiale agnoskita dum la Dua Kongreso de la [[Brita Asocio por Scienco]] en [[1889]]. La 11-a [[Konferenco Ĝenerala pri Pezoj kaj Mezuroj]], okazinta en [[1960]], inkluzivis ĝin en la tiam kreatan [[Sistemo Internacia de Unuoj\|Sistemon Internacian de Unuoj]]. Vato estas sufiĉe malgranda povumo: tradicia elektra lumilo kun arda drato (inkandeska lampo) uzas kelkdek vatojn kaj varmigiloj (hejmaj hejtiloj, fornoj, elektraj kuirpotoj) povas konsumi mil aŭ kelkmil vatojn. Tipa povumo de negranda personaŭto estas ĉ. 100 kilovatoj. La grandon de elektrocentraloj oni kutime esprimas per megavatoj: ekz. la plej granda nuklea elektrejo (unu reaktoro) nun konstruata havos povumon de ĉ. 1600 megavatoj, dum la plej granda jam funkcianta akvoenergia centralo donas elektron je pli ol 10 000 megavatoj (t.e. pli ol 10 gigavatoj). La tutmonda rapido de energi-konsumado estis en 2005 proksimume 15 TW (teravatoj, milionoj da milionoj da vatoj).▼ == Historio de vato == La nomo ''vato'' estas donita honore al la [[Skotio\|skota]] [[inĝeniero]] [[James Watt]], la inventinto de vapormotoro. La termino uzata en Esperanto iom ŝanceliĝis:. En la ''[[~~PIV~~Plena Ilustrita Vortaro]]'' de [[1970]] la vorto havis duoblan t-on ("vatto"), kaj estis krome menciita la alternativa termino "ŭato"; evidente oni sentis bezonon diferencigi de la [[Fundamento\|fundamenta]] [[homonimo]], kiu signifas kombitan [[kotono]]n. En la ''~~'t'~~Plena Ilustrita Vortaro'' de [[2002]], tamen, restas nur la terminoj "vato" kaj (malrekomendata) "~~vatto~~ŭato"),. kaj ekzistis krome la alternativa termino "ŭato"; evidente oni sentis bezonon diferencigi de la [[Fundamento\|fundamenta]] [[homonimo]], kiu signifas kombitan [[kotono]]n. En PIV 2002 restas nur la terminoj "vato" kaj (malrekomendata) "ŭato". == Dekoblaj kaj dekonaj unuoj == {{dekoblaj kaj dekonaj mezurunuoj \|mezurunuo = vato \|simbolo = W }} Vato estas sufiĉe malgranda povumo: tradicia elektra lumilo kun arda drato ([[inkandeska lampo]]) uzas kelkdek vatojn, kaj varmigiloj (hejmaj hejtiloj, fornoj, elektraj kuirpotoj) povas konsumi mil aŭ kelkmil vatojn. Tipa povumo de negranda personaŭto estas ĉirkaŭ 100 kilovatoj. Pro tio, en nia ĉiutaga ĉirkaŭaĵo ankaŭ oftas pli grandaj mezurunuoj, kiujn markas [[SI-prefikso]]. Ekzemple, kilovato (kW) estas egala al mil vatoj, dum megavatoj (MW, miliono da vatoj) kaj gigavatoj (GW, miliardo da vatoj) estas bezonataj por grandaj teknikaj instalaĵoj. ▲Vato estas sufiĉe malgranda povumo: tradicia elektra lumilo kun arda drato (inkandeska lampo) uzas kelkdek vatojn kaj varmigiloj (hejmaj hejtiloj, fornoj, elektraj kuirpotoj) povas konsumi mil aŭ kelkmil vatojn. Tipa povumo de negranda personaŭto estas ĉ. 100 kilovatoj. La grandon de elektrocentraloj oni kutime esprimas per megavatoj: ~~ekz.~~ekzemple la plej granda [[nuklea elektrejo]] (unu [[reaktoro]]) nun konstruata havos povumon de ĉ.ĉirkaŭ 1600 megavatoj, dum la plej granda jam funkcianta [[akvoenergia centralo]] donas elektron je pli ol 10 000 megavatoj (~~t.e.~~tio estas, pli ol 10 gigavatoj). La tutmonda rapido de energi-konsumado estis en [[2005]] proksimume 15 TW (teravatoj, milionoj da milionoj da vatoj). [[Kategorio:Mezurunuoj]]

Vato (mezurunuo): Malsamoj inter versioj