Kvarko: Malsamoj inter versioj

<p align="justify">'''Kvarkoj''' estas [[Partiklo|partikloj]] el kiuj [[Hadrono|hadronoj]] estas konstruitaj. Do, '''kvarkoj''' formas strukturnivelon de materio sub tiu de – ekzemple – [[ne&#365;trononeŭtrono]] kaj [[protono]]. &#264;iujĈiuj kvarkoj havas spinon &#189;½, kaj rilate elektran &#349;argonŝargon, kelkaj kvarkoj havas 1/3 kaj aliaj 2/3 (se &minus;1−1 estas la &#349;argoŝargo de [[elektrono]]). Kvarkoj estas influataj de forto nomata [[Forta nuklea forto|"Kolorforto"]], studata en la [[Kvantuma kromodinamiko]].

En la jaro 1964 la fizikistoj [[Murray Gell-Mann]] kaj [[George Zweig]], sendepende de unu la alia, elpensis [[Modelo|modelon]] kiu klarigas la [[Hadrono|hadronojn]], bazite sur [[Partiklo|partikloj]], kiujn [[Murray Gell-Mann|Gell-Mann]] nomis "kvarkoj". Komence temis pri nur tri specoj de kvarkoj, nomataj tri "gustoj" far la fizikistoj, sed nun estas ses specoj de "gustoj" (vidu &#265;iĉi-malsupre).</p>

Kvarkoj havas du proprecojn nomatajn [[gusto (fiziko)|gusto]] kaj [[kolorŝargo]], kaj la&#365;laŭ tiuj proprecoj ekzistas kvarkoj en ses variantoj la&#365;laŭ [[gusto (fiziko)|gusto]] kaj en 3 variantoj la&#365;laŭ [[kolorŝargo]].</p>

==== Specoj de kvarkoj la&#365;laŭ [[gusto (fiziko)|gusto]] : ====

<p align="justify">[[u-kvarko]] a&#365;aŭ "supra"; [[d-kvarko]] a&#365;aŭ "suba"; [[s-kvarko]] a&#365;aŭ "stranga"; [[c-kvarko]] a&#365;aŭ "ĉarma"; [[b-kvarko]] a&#365;aŭ "bela"; kaj [[t-kvarko]] a&#365;aŭ "vera".</p>

==== Elektraj &#349;argojŝargoj kaj masoj de kvarkoj ====

<tr><td align="center">'''Kvarko'''</td><td align="center">'''Elektra &#349;argoŝargo'''<br />Unuo = elektrona &#349;argoŝargo ''(e)''</td><td align="center">'''Maso'''</td></tr>

<tr><td align="center">d</td><td align="center">&minus;− 1/3</td><td align="center">inter 4 kaj 8 MeV/c²</td></tr>

<tr><td align="center">s</td><td align="center">&minus;− 1/3</td><td align="center">inter 80 kaj 130 MeV/c²</td></tr>

<tr><td align="center">t</td><td align="center">+ 2/3</td><td align="center">inter 174,3 &plusmn;± 5,1 GeV/c²</td></tr>

<tr><td align="center">b</td><td align="center">&minus;− 1/3</td><td align="center">inter 4,1 kaj 4,4 GeV/c²</td></tr></table>

==== Specoj de kvarkoj la&#365;laŭ [[kolorŝargo]] ====

<p align="justify">Do, [[neŭtrono]] estas [[bariono]] de kvarka formulo "udd" (tio estas: konsistanta el unu u-kvarko plus du d-kvarkoj, kaj [[protono]] estas [[bariono]] de kvarka formulo "uud" (tio estas: konsistanta el du u-kvarkoj plus unu d-kvarko; kaj simile por aliaj [[Bariono|barionoj]], &#265;iuĉiu estas triopo de kvarkoj: Ekzemple, [[bariono]] '''&#931;Σ'''⁺ havas kvarkan formulon "uus" (du u-kvarkoj plus unu s-kvarko); [[bariono]] '''&#931;Σ'''^- havas kvarkan formulon "dds" (du d-kvarkoj plus unu s-kvarko); [[mezono]] '''K'''⁺ konsistas el unu u-kvarko plus unu anti-s-kvarko); [[mezono]] '''K'''^- konsistas el unu anti-u-kvarko plus unu s-kvarko), k.t.p.</p>

== Eksteraj ligoj ==

[[id:QuarkKuark]]