Usona Terarmeo: Malsamoj inter versioj

 

La '''Usona terarmeo''', en la [[angla]] '''US Army''' aŭ '''United States Army''' estas la termino plej ofte uzata por la [[terarmeo]] de [[Usono]], dum la aliaj partoj de la militfortoj estus la armofloto, armoaviaro, marinaro kaj marbordogvardistaro.

 

Tiu ĉi estas la plej grava kaj multnombraj el la armeopartoj. Ties ĉefa respondeco estas la termilitaj operacioj. En [[2004]] ĝi estis formit de 494.295 soldatoj en aktiva servo, 342.918 en la [[Nacia Gardistaro]] (''Army National Guard'') kaj 204.134 en la Rezervo (''United States Army Reserve'').<ref>http://www.army.mil/references/FY04ArmyProfile.pdf</ref>

Tiu armeo devenas el la ''Kontinenta Armeo'' (''Continental Army''), kiu estis kreita la 14a de junio de [[1775]], antaŭ la setligo de [[Usono]], por lukti en la [[Usona Revolucio|Milito de la Sendependo]] sub la regado de [[George Washington]]. Post la milito kaj la malfondo de la Kontinenta Armeo, ĉar jam oni supozis, ke usonanoj ne bezonos armeon por defendi sin de ekstera ŝtato, la 3a de junio de [[1784]] la [[Konfederacia Kongreso]] kreis la Armeon de Usono je la neceso defendi sin (eŭropaj enmigrintoj) kontraŭ atakoj de [[indiĝeno]]j, ĉefe ĉirkaŭ [[1791]]. Spite tio, la propra Armeo konsideriĝas kiel evoluaĵo de la Kontinenta Armeo kaj markas sian originon en [[1775]].<ref>http://www.army.mil/cmh-pg/faq/birth.htm</ref>

Komence de la [[19-a jarcento]] la Milito de [[1812]] estis okazaĵo por malvenko kontraŭ la brita armeo: malsukcesa invado de [[Kanado]], incendio de [[Vaŝingtono]], ktp. Poste kaj dum la tuta jarcento kaj ĉefe ekde [[1815]] ĝis [[1860]], la armeo dediĉis sin al akompano de la civilaj pioniroj en la koloniigo de la okcidentaj teritorioj kaj lukto kontraŭ la indiĝenoj. Inter [[1846]] kaj [[1848]] la usona armeo engaĝigis en pli sukcesa milito, nome la [[Meksikusona Milito]], ĉefe pro la aneksio de [[Teksaso]], sed kiu rezultis en gravaj atingoj de Usono ĉe la plej parto de la sudokcidentaj aktualaj ŝtatoj, kiuj estis vole nevole akiritaj el [[Meksikio]].

 

 

La fina jardeko de la jarcento estis epoko de sukcesaj militoj, kiel la [[Hispana-usona milito]], per kiu Usono venkis unuafoje eksterlandan potencon kiel [[Hispanio]] kaj akiris gravajn teritoriojn kiel [[Kubo]], [[Puerto-Riko]] kaj [[Filipinoj]], kie eksplodis nova milito inter [[1899]] kaj [[1902]]. Tiamaniere Usono inaŭguris sian ĝeneralan politikan tendencon interveni ie en la mondo por defendi per la forto de la armiloj kaj de ĝia Usona armeo la supozitajn interesojn de Usono aŭ de usonanoj. Ekzemple en tiu epoko la Usona armeo ekintervenis en [[Latinameriko]] kaj eĉ en [[Ĉinio]] dum la [[Boksera ribelo]].

La agado de la Usona armeo disvolviĝis kaj ties organizado kompletiĝis dum la partopreno ĉefe en la du gravaj tutmondaj militaj konfliktoj, nome la [[Unua Mondmilito]] (1914-1918) kaj la [[Dua Mondmilito]] (1939-1945). Fakte la Usona armeo ne intervenis en tiuj militoj ekde la komenco, sed en preciza momento, kio permesis al ĝi pli akuratan preparadon. Dum la dua duono de la [[20-a jarcento]] la Usona armeo agadis unuflanke en la [[Malvarma milito]] kaj duaflanke en regionajn konfliktojn kie tiu "malvarma" milito eksplodis en malfermaj militoj ĉefe de kontraŭkomunismaj blokoj, regataj de Usono, kontraŭ [[komunismo|komunismaj]] ŝtatoj, apogitaj de [[Sovetunio]].

<references/>

{{el}} [http://www.army.mil Oficiala ttt-ejo de la Usona armeo (angle)]

{{el}} [http://www.globalsecurity.org Tutmonda sekureco (angle)]

[[en:United States Army]]

[[es:Ejército de los Estados Unidos]]

[[fa:نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا]]

[[fi:Yhdysvaltain maavoimat]]