Karbonhidrato: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto modifo de: tt:Күмерсулар |
|||
Linio 7:
</tr><tr><td align=center colspan=2>[[Ribozo]] - furanoza (aromata) formo<br />[[Dosiero:Ribosa1.png]]</td>
</tr></table>
En la biokemio, la karbonhidratoj estas relative baza klaso de la kemiaj kombinaĵoj. Ili estas primaraj biologiaj fontoj por deponado kaj spirado de la vivuloj. La nomo estas el tempo, kiam oni ne konis la kemian strukturon de la karbonhidratoj. Temas pri sakaridoj.
== Strukturo ==
La karbonhidratoj enhavas [[karbono|karbonajn]], [[hidrogeno|hidrogenajn]] kaj [[oksigeno|oksigenajn]] molekulojn en 1:2:1 rilato kaj formas la ĝeneralan [[formulo]]n de C<sub>n</sub>H<sub>2n</sub>O<sub>n</sub>. Menciinde, ke kelkaj gravaj karbonhidratoj - kiel la desoksiribozo- havas alian formulon. Kelkaj kombinaĵoj havas pliajn elementojn ligitajn al la karbonhidratoj, ekz kitino enhavas ankaŭ [[nitrogeno]]n.
Linio 25 ⟶ 21:
Ekz. glukozo estas aldoheksozo, fruktozo estas ketoheksozo kaj ribozo estas aldopentozo. Plue, ĉiu karbonatomo kun hidroksila grupo (escepte la unuan kaj la lastan) estas optike aktiva, permesante kelkajn diversajn karbonhidratoj kun la sama baza strukturo.
Ekz. [[galaktozo]] estas aldoheksozo, sed la diferenco en la proprecoj al glukozo estas, ke la atomoj estas diverse aranĝitaj.
La direkt-ĉena (alifata) strukturo povas priskribi nur unu formon de la monosakaridoj. La aldehida aŭ ketona grupo povas reagi kun la hidroksila grupo de la karbonatomo, tiukaze estiĝas ringa formo kun oksigena ponto, kiu estas en [[ekvilibro]] kun la alifataj formoj. Menciinde, ke la ringa formo estas pli aktiva optike ol la alifata formo kaj ambaŭ havas la alfan kaj betan formon, kiuj interkonvertiĝas restante en ekvilibra stato.
== [[Disakarido]]j ==
La plej konataj disakaridoj estas la [[sakarozo]] (kana aŭ beta [[sukero]] – kombinaĵo el unu glukozo kaj unu fruktozo), laktozo (laktosukero – konsistanta el unu [[glukozo]] kaj unu [[galaktozo]]) kaj [[maltozo]] (kombinaĵo el du glukozoj).
La ĝenerala formulo de la disakaridoj estas C<sub>12</sub>H<sub>22</sub>O<sub>11</sub>. La ligilo inter la du monosakaridoj rezultas la perdon de unu hidrogenmolekulo el la unu kaj de la hidroksilgrupo de la alia.
== [[Polisakarido]]j ==
Linio 47 ⟶ 40:
[[Kategorio:Nutraĵo]]
[[Kategorio:Karbonhidratoj]]
[[Kategorio:Havendaj artikoloj]]
[[af:Koolhidraat]]
| |||