Afrikato: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Kwamikagami (diskuto | kontribuoj)
e purigi AWB
Kwamikagami (diskuto | kontribuoj)
→‎Ekzemploj: rd., replaced: Naŭatl → Navatl, naŭatl → navatl AWB
Linio 8:
La [[Angla lingvo|anglaj]] sonoj literumataj ''"ch"'' kaj ''"j"'' (transskribataj {{IFA|[tʃ]}} kaj {{IFA|[dʒ]}} en la [[Internacia Fonetika Alfabeto|IFA]]), [[Germana lingvo|germana]] kaj [[Itala lingvo|itala]] ''z'' {{IFA|[ts]}} (Esperante ''c'') kaj itala ''z'' {{IFA|[dz]}} (Esperante ''dz'') estas tipaj afrikatoj. Tiuj sonoj sufiĉe komunas en la lingvoj de la mondo, kiel ankaŭ aliaj afrikatoj kun similaj sonoj, kiaj tiuj en la [[Pola lingvo|pola]] kaj la [[Ĉina lingvo|ĉina]]. Tamen, krom {{IFA|[dʒ]}}, voĉaj afrikatoj estas relative raraj. Por kelkaj lokoj de artikulacio ili tute ne atestiĝas.
 
Multe malpli komunaj estas ekz. [[labial-dentalo|labialdentalaj]] afrikatoj, kia {{IFA|[p͡f]}} en la germana, aŭ [[velaro|velaraj]] afrikatoj, kia {{IFA|[k͡x]}} en la [[Cvana lingvo|cvana ("Tswana")]] (skribita ''kg'') aŭ Alt-Alemanaj [[Svisa germana|Svisaj germanaj]] dialektoj (depende de la dialekto ankaŭ uvulara {{IFA|[q͡χ]}}). Tramonde, nur malmultaj lingvoj havas afrikatojn en tiaj pozicioj, eĉ kvankam la respektivaj [[halto|haltaj konsonantoj]] estas preskaŭ universalaj. Malpli komunaj ankaŭ estas alveolaraj afrikatoj en kiuj la frikativo estas [[lateralo|laterala]], kia la {{IFA|[tɬ]}} sono trovata en la [[NaŭatlaNavatla lingvo|naŭatlanavatla]] kaj la [[Totonaka lingvoj|totonaka]] lingvoj. Multaj [[Atapaska lingvaro|atapaskaj]] (kia la [[Dene-Sulina lingvo|Dene-Sulina]] kaj la [[Navaha lingvo|navaha]]) havas seriojn de koronalaj afrikatoj kiuj povas esti neaspiraciaj, [[Aspiracio|aspiraciaj]], aŭ [[Ejektivo|ejektivaj]] aldone al interdentalaj/[[Dentalo|dentalaj]], [[Alveolaro|alveolaraj]], [[postalveolaro|postalveolaraj]], aŭ lateralaj, ekz. {{IFA|[t̪͡θ]}}, {{IFA|[t̪͡θʰ]}}, {{IFA|[t̪͡θ’]}}, {{IFA|[ts]}}, {{IFA|[tsʰ]}}, {{IFA|[ts’]}}, {{IFA|[tʃ]}}, {{IFA|[tʃʰ]}}, {{IFA|[tʃ’]}}, {{IFA|[tɬ]}}, {{IFA|[tɬʰ]}}, kaj {{IFA|[tɬ’]}}. Afrikatoj ankaŭ povas esti kontrastigitaj per palataligo, kiel en la [[Erzja lingvo|erzja]], kie senvoĉaj alveolaraj, postalveolaraj kaj palatalaj afrikatoj estas kontrastaj. Afrikatoj ankaŭ povas havi foneman longon, tio estas, afektita de [[ĥronemo]], kiel en la [[Karela lingvo|karela]].
 
==Notacio==