Gbea lingvaro: Malsamoj inter versioj

[nekontrolita versio][nekontrolita versio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto aldono de: ru:Гбе
Kwamikagami (diskuto | kontribuoj)
literumo
Linio 13:
|- style="background: #ffffff;"
| Lingvoj ||
* [[EŭeaEvea lingvo]] (''Ewe'')
* [[Gena lingvo]] (''Gen'')
* [[FonaFonua lingvo]] (''Fon'')
* [[AjaAĝa lingvo]] (''Aja '')
* [[Fla-feraaj lingvoj]] (''Phla-Pherá'')
|- style="background: #ffffff;"
|}
 
La '''gbea lingvaro''' estas grupo de proksimume 20 parencaj lingvoj, kiuj parolatas en vasta areo inter orienta [[Ganao]] kaj okcidenta [[Niĝerio]]. La suma nombro de parolantoj de la gbea lingvaro estas inter 4 kaj 8 milionoj da homoj. La plej disvastiĝinta lingvo el la lingvaro estas la [[EŭeaEvea lingvo]] (''Ewe'') kun 3 milionoj da parolantoj en [[Ganao]] kaj [[Togolando]], sekvas la [[FonaFonua lingvo]] (''Fon'') (1.7 milionoj da parolantoj ĉefe en [[Benino]]. La gbea lingvaro apartenas al la [[Kvaa lingvaro]], branĉo de la [[Niĝerkonga lingvaro|niĝerkonga lingvofamilio]], kaj dispartigeblas al kvin ĉefaj lingvoj respektive dialektaroj: la [[eŭeaevea lingvo|eŭeaevea]] (''Ewe''), [[gena lingvo|gena]] (''Gen''), [[fonafonua lingvo|fonafonua]] (''Fon'') kaj [[ajaaĝa lingvo|ajaaĝa]] (''Aja '') lingvoj, plus la grupo de [[fla-feraaj lingvoj]] (''Phla-Pherá'').
 
La plej multaj parolantoj de la gbea lingvaro venis de pli orientaj regionoj de Afriko al la nunaj loĝlokoj en pluraj ondoj de translokiĝo inter la 10-a kaj 15-a jarcentoj. Iuj el la parolantoj de la [[fla-feraaj lingvoj]] tamen supozeble estis la originaj enloĝantoj de la areo, kaj miksiĝis kun la parolantoj de la gbea lingvaro, kaj la parolantoj de la [[gena lingvo]] probable devenas de regiono pli norda. Fine de la 18-a jarcento, multaj parolantoj de la gbea lingvaro sklaviĝis kaj transportiĝis al [[Ameriko]], sekve de kio la lingvoj de la gbea lingvaro influis plurajn kreolajn lingvojn de la [[Karibio]].