Apatito: Malsamoj inter versioj
[nekontrolita versio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto aldono de: sah:Апатиит |
Xqbot (diskuto | kontribuoj) e roboto aldono de: sh:Apatit; cosmetic changes |
||
Linio 2:
La '''apatito''' estas mineralo kun heksagonaj kristaloj ([[heksagona kristalsistemo]] kaj malmoleco 5 laŭ la [[skalo de Mohs]]. Ties proksimuma kemia enhavo estas Ca<sub>5</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>3</sub>(F,Cl,OH). La koloro estas varia, sed pli oftaj travideblaj kristaloj senkoloraj, aŭ iomete de koloro flava, blua, bruneca aŭ verdeca.
== Fizika datumaro ==
* Formulo:Ca<sub>5</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>3</sub>(F,Cl,OH)
* Denseco: 3,2 g/ml
Linio 8:
* Travideblo: travidebla ĝis duontravidebla
* Koloro en strio: blanko
* Refrakteco:
* Solveco: solvebla en [[Nitrata acido]] (HNO<sub>3</sub>)
* Relativa maso: 3,10-3,22
* Kristalformoj: varia laŭ la temperaturo de formiĝo
== [[Erco]]j ==
Apatito troviĝas ĉe ejoj [[hidroterma]]j, [[permatitoj]] kaj metamorfoza [[Kalkoŝtono]] krom ĉe sedimentoj kie oni produktas ĝin el organikaj amasejoj. Unu el la plej grandaj erc-kuŝejoj troviĝas en [[Maroko]]. Ĝi kristaliĝas el [[magmo]], kaj dum ĉiuj postmagmaj etapoj. Ĝi formiĝas ankaŭ el ekskrementoj de [[birdo]]j kaj [[vesperto]]j aŭ el maraj organismoj.
Linio 20:
La [[emajlo]] de oniaj [[dento]]j kaj granda parto de la [[osto]]j konsistiĝas el apatito.
== Variantoj ==
* Fluoro-apatito (Ca<sub>5</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>3</sub>F); estas la ĉefa mineralo de la emajlo de la dentaro. Rezistas ĝi pli bone la atakojn de la acidoj ol la normala apatito. Pro tio oni aldonas [[fluoruro]]n al la dentopastoj.
* Hidroksi-apatito (Ca<sub>5</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>3</sub>OH); estas la ĉefa mineralo de la ostoj. Ĝi estas produktebla artefarite laŭ la procezo de Tiselius el [[klorido]] de [[kalcio]] (CaCl<sub>2</sub>) kaj el [[fosfato]] de dunatrio (Na<sub>2</sub>HPO<sub>4</sub>) kaj uzeblas en la kromatografia separigo de la [[proteino]]j.
== Ekonomia graveco ==
La apatito estas la ĉefa deveo de fosforo kaj fosfato kaj pro tio nepra en la industria produktado de la mineralaj [[sterkaĵo]]j. Uzeblas la plej belaj ankaŭ en industrio de [[juvelarto]] kiel [[gemo]]. Alia utileco estas scienca ĉar oni povas supozi la geologian aĝon de kuŝejo el la proporcio de fluoro, hidroksilo kaj kloro en ostoj de [[fosilio]]j.
== Etimologio ==
La nomo de apatito devenas el la greka [[vorto]] ''apate'' (erari) ĉar ĝi povas esti konfuza kun aliaj mineraloj kiel la [[berilo]] aŭ la [[turmalino]].
== Referenco ==
Endre Dudich, "Ĉu vi konas la Teron? Ĉapitroj el la geologiaj sciencoj", Scienca Eldona Centro de UEA, Budapest, 1983.
[[
[[Kategorio:Gemoj]]
[[ar:أباتيت]]
Linio 64 ⟶ 65:
[[ru:Апатит]]
[[sah:Апатиит]]
[[sh:Apatit]]
[[sk:Apatit]]
[[sr:Апатит]]
|