|
'''skribarto''' laŭ vasta difino estas la arto uzi [[signo]]jn por prezenti seriojn de agoj. unuiuj signaroaŭtoroj kunrezervas siajla uzregulojvorton estasskribo skribsistemo.al parolskriboj, skribssistemojnkaj enaliajn tiuspecojn senconomas oni'''notacioj'''. povas klasigi[[skribsistemo]]j laŭskribado, laskribaĵoj specojkaj derilataj agoj,aferoj kiujnestas ilistudeblaj prezentas:laŭ multaj vidpunktoj.
== studo laŭ konsisto de skribo (precipe de parolskriboj):==▼
* [[dancoskribo]]j
* [[muzikskribo]]j
* [[skrib-familioj|parolskriboj]]
* ...
iuj aŭtoroj rezervas la vorton skribo al parolskriboj, kaj aliajn specojn nomas '''notacioj'''.
== klasigo de parolskriboj ==
=== klasigo laŭ tipo ===
(vidu ekzemplon en la artikolo [[skrib-familioj]].)
en '''klasigo laŭ tipo''' oni rigardas, kiel funkcias la signoj de la skribsistemo. ekzemple ĉu ili notas sonerojn (fonemojn), voĉerojn (silabojn), vortojn... la malfacilo ĉi tie estas, ke multaj sistemoj miksas diversajn specojn de signoj. ekzemple en la esperanta skribo la signo "a" notas sonon, nome [a], sed la signo "2" prezentas vorton, nome "du". ĝi do miksas signospecojn. alternative oni povas rigardi la sonliterojn kaj la ciferojn kiel du sistemojn. sed klare apenaŭ ekzistas "puraj" klasoj de skriboj.
=== klasigo laŭ historio ===
(vidu ekzemplon en la artikolo [[listo de lingvoj laŭ skribsistemo]].)
en '''klasigo laŭ historio''' oni atentas, kiel skribosistemoj naskis unu la alian kaj evoluis. la malfacilo ĉi tie estas en la mankoj de historia scio kaj en la kelkfoje miksita aŭ nerekta genealogio de sistemoj. ekzemple, en la komenco de vasta familio de sonskriboj, kiu daŭras ĝis nia nuna latinida, la sudarabia skribo, la ugarita kaj la fenica iel parencas. sed kiel? neniu ĝis nun klare montris historian linion.
=== aliaj klasigoj ===
aliaj klasigoj prezentas skribosistemojn ekzemple laŭ geografio aŭ laŭ aboca ordo de iliaj nomoj. tiaj klasigoj oportunas, sed ne helpas en la kompreno de la esenco de skribo.
== aspektoj de skribo, skribosciencoj ==
▲studo laŭ konsisto de skribo (precipe de parolskriboj):
* [[litero]]j kaj ĉiuj skribosignoj: [[ciferaroj|ciferoj]], [[interpunkcio]], [[mienoj]]...
* aboco aŭ [[alfabeto]] - orda listo de signoj.
== studo laŭ rimedoj kaj procedoj de skribado: ==
* [[belskribo]] aŭ [[kaligrafio]] - arto bele skribi
* [[transskribado (lingvoscienco)|transskribado]] kaj [[transliterado]] - adapto de skriboj al novaj notaĵoj
== studo laŭ rezultoj, laŭ dokumentspecoj: ==
* [[libroscienco]] aŭ bibliologio studas la materian konsiston de libroj (folifaldo, bindaĵo, enpaĝigo...)
* papirusscienco aŭ [[papirologio]] studas antikvajn skribaĵojn sur papiroj alinome papirusoj.
== studo laŭ uzo de skribo kaj de dokumentoj : ==▼
[[grafologio]], branĉo de [[psikologio|psiĥologio]], priskribas la karakteron de homo laŭ la propraĵoj de lia skribostilo. ĝia scienca statuso ne tute firmiĝis. ▼
▲studo laŭ uzo de skribo kaj de dokumentoj:
* [[bibliografio]] kolektas la normitajn referencojn de dokumentoj
* eldonscienco studas kvante (bibliometrio) kaj kvalite (eldonhistorio) la eldonadon
* legosociologio kaj okaze etnologio studas, kiel homoj en la diversaj socioj efektive uzas legadon kaj skribadon.
▲[[grafologio]], branĉo de [[psikologio|psiĥologio]], priskribas la karakteron de homo laŭ la propraĵoj de lia skribostilo. ĝia scienca statuso ne tute firmiĝis.
[[kategorio:skribo]]
| 