Kiel registrite je 23:07, 18 jun. 2010 redakti TobeBot (diskuto \| kontribuoj) 15 968 redaktoj e roboto aldono de: pnb:ڈنمارکی ← Iru al antaŭa ŝanĝo		Kiel registrite je 19:03, 7 okt. 2010 redakti malfari Xqbot (diskuto \| kontribuoj) Robotoj 151 716 redaktoj e roboto aldono de: yi:דעניש; cosmetic changes Iru al sekvanta ŝanĝo →
Linio 32: La '''dana lingvo''' (dane: ''Dansk'' [densk]) estas [[ĝermana lingvo\|ĝermanida lingvo]]. Oni skribas ĝin per [[latina alfabeto]] kun kelkaj kromsignoj: ~~Æ~~Æ, ~~æ~~æ [e, ''~~ä~~ä'']; ~~Ø~~Ø, ~~ø~~ø [o, ''~~ö~~ö'']; ~~Å~~Å, ~~å~~å [o]). La dana lege tre similas al la [[norvega lingvo\|norvega]] kaj la [[sveda lingvo\|sveda]], sed pro ĝia stranga son-evoluo la dana kutime kaŭzas problemojn por aliaj [[Skandinavio\|skandinavoj]] - kaj inverse - se parolata rapide. == Specimeno == La [[Patro Nia]]: Linio 55: La najbaroj de [[Danio]] kutimas diri, ke danoj parolas kun [[terpomo]] en la gorĝo, kaj ne malprave: Unu el la plej trafaj trajtoj de la dana estas ties ''~~stød~~stød'' [stoz] aŭ [[ekpuŝeto]] je vokaloj en certaj pozicioj: La ununura prononc-malsamo inter ''mand'' [men] "viro" kaj ''man'' "oni" estas, ke la unua eldiratas kun forta kunpremo de la laringo, aŭ raŭkigo de la gorĝa aer-fluo, simila al, sed pli forta ol, tiu trovata en nord-[[angla lingvo\|anglaj]] dialektoj (ekzemple en ''butter'' [ba?a]). La dana estas tre vokal-riĉa lingvo, kaj montras la naŭ vokal-signoj de ĝia [[alfabeto]] (a, e, i, o, u, y, ~~æ~~æ, ~~ø~~ø, ~~å~~å) nur malbone la realon: Pluraj vokalsonoj ne havas propran literon, ekzemple ''a'' povas reprezenti kaj e-ecan sonon similan al angla ''a'' en ''man'', kaj esperantan ''a'' en "galapaga". Aldone, ĉiu vokalo povas esti longa aŭ mallonga, kun-puŝeta aŭ sen-puŝeta, kaj formi parton de [[diftongo]] aŭ eĉ [[triftongo]]* (ekzemple ''~~færge~~færge'' [fa<sup>o</sup>ŭe]). Kiam la signoj ''g'' aŭ ''r'' troviĝas postvokale, ili iĝas parto de diftongo, aŭ tute malaperas: ''og'' [oŭ] "kaj", ''flag'' [flej] "flago", ''bar'' [ba<sup>o</sup>] "nuda", ''Norge'' [noŭ] "Norvegio". Preskaŭ ĉiuj vortolastaj, senakcentaj vokaloj de la [[praskandinava lingvo]] havis evoluon en la dana jene: Linio 62: Konsonante, la ĉefaj diverĝoj de la aliaj skandinavaj lingvoj jenas: * ''r-'' prononcatas gorĝe, sed multe pli malforte ol en la [[franca lingvo\|franca]]: ''rige'' [ĥij(e)] "regno". * postvokalaj p, t, k fariĝis b, d, g skribe, kio siavice elbuŝiĝis b/ŭ, z (kiel en la angla vorto ''the'' "la"), j/ŭ/-. Norvege: ''~~løpe~~løpe'' "kuri", ''~~måte~~måte'' "maniero", ''bake'' "baki" Dane: ''~~løbe~~løbe'' [lob(e), loŭ(e)], ''~~måde~~måde'' [moz(e)], ''bage'' [bej(e)] == Gramatiko == Linio 77: Genitivecon donas al substantivoj ''-s'': ''Manden'' "La viro"; ''Mandens hus'' "La domo de la viro". La substantivoj apartenas al komuna (pli fruaj ina kaj malina kunfandiĝis) aŭ neŭtra seksoj; kaj la-a kaj mal-la-a artikoloj troviĝas, la la-aj aldoniĝas al la vortradikoj sufikse: * ''hest'' "ĉevalo"; ''en hest'' "(iu) ĉevalo"; ''hesten'' "la ĉevalo"; ''heste'' "ĉevaloj"; ''hestene'' "la ĉevaloj" * ''~~træ~~træ'' "arbo"; ''et ~~træ~~træ'' "(iu) arbo"; ''~~træet~~træet'' "la arbo"; ''~~træer~~træer'' "arboj"; ''~~træerne~~træerne'' "la arboj" Ankaŭ pronomoj kaj adjektivoj flekseblas: ''gul'' "flava" - ''en gul hest'' - ''gule heste''; ''et gult ~~træ~~træ'' - ''gule ~~træer~~træer''; ''min'', ''mit'', ''mine'' "mia(j(n))" La verboj falas en du grupojn, fortaj aŭ malfortaj. La malfortaj formas pasintecon per sufikso, dum la fortaj per vokalŝanĝo je la radiko aŭ per nura redono de la radiko:<br /> ''~~løbe~~løbe'' "kuri" - ''~~løber~~løber'' "kuras" - ''~~løb~~løb'' "kuris" - ''er ~~løbet~~løbet'' "kurintas" (forta)<br /> ''skyde'' "pafi" - ''skyder'' "pafas" - ''~~skød~~skød'' "pafis" - ''har skudt'' "pafintas" (forta)<br /> ''ae'' "man-karesi" - ''aer'' "man-karesas" - ''aede'' "man-karesis" - ''har aet'' "man-karesintas" (malforta) Linio 93: Pro la interponta funkcio de [[Danio]], la dana enhavas pli da [[fremdvortoj]] ol ĝiaj skandinavaj kuzoj. Tamen la kernon konsistigas praĝermanaj vortoj parencaj al germanaj, nederlandaj ktp: ''mand'' "viro", ''kvinde'' "virino", ''hund'' "hundo", ''hjem'' "hejmo", ''~~gård~~gård'' "bieno", ''~~rød~~rød'' "ruĝa" Kelkaj estas pli nure skandinavaj: Linio 105: Malgraŭ la eteco de la [[Danio\|Dana reĝlando]], antaŭ cent jaroj estis centoj da dialektoj en Danio; tiugrade, ke la nordaj enloĝantoj de insuleto [[Samsø]] malbone komprenis la saminsulajn sudulojn! Hodiaŭ la [[Kopenhago\|Kopenhagiĝo]] de la lando preskaŭ forigis la verajn dialektojn, restas nur regionaj diferencoj je vortomelodio ktp, tiel, ke oni facile aŭdas, ĉu persono devenas de [[Jutlando]] aŭ [[Fyn]], ekzemple. En kelkaj kamparaj areoj sudaj kaj okcidentaj en [[Jutlando]] restas iuj puraj dialektoj kiuj ankoraŭ tre malsamas al la ĉefurba lingvo. Interalie ili havas tute alian artikolan sistemon kaj prononcmanieron, kia plisimiligas ilin al la [[angla lingvo\|angla]]: ordinar-dane ''ormen'' "la vermo" - dialekte ''~~æ~~æ worm'' (kp. angle ''the worm'') ordinar-dane ''~~æblet~~æblet'' "la pomo" - dialekte ''~~æ~~æ ~~æwl~~æwl'' (kp. angle ''the apple'', [[kimra lingvo\|kimre]] ''y aval'') Kelkaj famaj aŭtoroj jutlandaj de la [[19-a jarcento\|19-a]] frua [[20-a jarcento\|20-a]] jarcentoj parte verkis dialekte. Linio 118: [[Hans Christian Andersen]], [[Karen Blixen]], [[Johannes V. Jensen]], [[Piet Hein]], [[Adam Oehlenschläger]], [[N. F. S. Grundtvig]] * Noto: Laŭ ies analizo de antaŭvokala ''j-'', eĉ troviĝas "tetraftongo", t. e. kvar-ona vokalĉeno: ''~~jærv~~jærv'' [je<sup>o</sup>ŭ] "gulo". == Vidu ankaŭ == {{projektoj\|commons=Category:Danish language}} * [[Danlingvaj idiotismoj]] [[Kategorio:Dana lingvo]] Linio 230: [[vi:Tiếng Đan Mạch]] [[xal:Данмудн келн]] [[yi:דעניש]] [[zh:丹麦语]]

Dana lingvo: Malsamoj inter versioj