Berlina muro: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [nekontrolita versio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
e roboto aldono de: pap:Muraya di Berlin |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 33:
[[Dosiero:Berlin Wall 1961-11-20.jpg|thumb|240px|Orientgermanaj konstrulaboristoj konstruas la muron ([[20-an de novembro]] [[1961]])]]
[[Dosiero:Winken_ueber_die_Berliner_Mauer.jpg|thumb|240px|Maljunulino mansvingas el la okcidenta sektoro post trihora atendo al konatoj en la orienta sektoro ([[1961]])]]
La konstruplano de la berlina muro estis ŝtata sekreto de la GDR-registaro. La muro estis konstruita laŭ
:''"Mi komprenas vian demandon tiel, ke ekzistas en okcidenta Germanio homoj, kiuj deziras, ke ni instigu konstrulaboristojn de la ĉefurbo de la GDR por starigi muron. Mi ne scias, ke tia intenco ekzistas, ĉar la konstrulaboristoj de la ĉefurbo estas ĉefe okupata pri loĝejkonstruado kaj ilia laborforto estas tute uzata. Neniu intencas starigi muron!"''
Linio 39:
Kvankam la okcidentaliancanoj sciis per perantoj pri la plano de "drastaj decidaĵoj" pri la ŝloso de okcidenta Berlino, ili montris surprizon pri la ekzakta momento kaj grandeco de la barilo. Ĉar siaj alirrajtoj al okcidenta Berlino ne estis limigitaj, ili ne ekagis milite. Ankaŭ la ''federacia servo pri novaĵoj'' (''BND'') ricevis tiajn informojn jam meze de julio. Post la renkontiĝo de Ulbricht kaj [[Nikita Ĥruŝĉov]] en [[Moskvo]] de la [[3-a de aŭgusto|3-a]] ĝis la [[5-a de aŭgusto]], legeblis en la semajna ''BND''-raporto de la [[9-a de aŭgusto]]:
:''Ekzistaj mesaĝoj montras, ke<!-- Sic --> la [[Pankow]]-a reĝimo klopodas ricevi konsenton de Moskvo pri la ekstarigo de specife efikaj barmetodoj - inkluzive fermo de la berlina sektorlimo kaj interrompo de la S-trajna (enurba trajno) kaj U-trajna ( Metro) trafikoj en Berlino. [...] Necesas atendi, ĉu kaj ĝis kie Ulbricht [...] sukcesis en Moskvo [...] trovi konsenton pri tiaj postuloj.''
En publikigita klarigo de la ŝtatoj partoprenantaj la kontrakton de Varsovio oni proponis, ke ''"ĉe la okcidentberlina limo oni haltigu la elfosagadon kontraŭ la landoj de la socialisma kampo kaj starigu efikan gardon kaj kontrolon ĉirkaŭ la regiono de okcidenta Berlino ."'' La [[11-an de aŭgusto]] la popolĉambro de la GDR akceptis la rezultojn de la moskva konsilo kaj rajtigis la konsilion de ministroj al ĉiaj korespondaj agadoj. La konsilio de ministroj de la GDR decidis la [[12-an de aŭgusto]] uzon de ''"armitaj organoj"'' por okupi la limon al okcidenta Berlino kaj por starigi limbarilojn.
Sabaton, la [[12-an de aŭgusto]] alvenis al ''BND'' jena informo el orienta Berlino: ''"La [[11-an de aŭgusto]] [[1961]] okazis konferenco de la partisekretarioj de partiligitaj eldonejoj kaj aliaj partiaj oficistoj ĉe la ZK ( centra komitato) de la [[SED] ( socialista unuiĝa partio) ]. Interalie oni klarigis: [...] La situo de la daŭre pligrandiĝanta
Dum la nokto de la [[12-a de aŭgusto|12-a]] al la [[13-a de aŭgusto]] [[1961]] la nacia popolarmeo, 5.000 anoj de la germana limpolico (antaŭanto de la limtrupoj), 5.000 anoj de la popolpolico kaj 4.500 anoj de la batalgrupoj fermis la stratojn kaj relojn al okcidenta Berlino. Sovetaj trupoj estis pretaj batali kaj ĉeestis ĉe la aliancanaj limtransirejoj. Ĉiuj ankoraŭ ekzistaj trafikligoj inter la du partoj de Berlino estis interrompitaj. Tio validis por la U-trajno ([[metroo]]) kaj la S-trajno (rapida [[tramo]]). Nur la trajnoj, kiuj trairis orientberlinan regionon en tuneloj ne estis koncernitaj. Ekde la 13-a vespere la trajnoj senhalte transpasis la nunajn fantomstaciojn. Nur la linioj, kiuj trafis la stacion Friedrichstrasse havis haltejon por atingi la tie instalitan limtransirejon.
[[Erich Honecker]], kiel tiama ZK-sekretario pri sekurecproblemoj respondecis pri la tuta plano kaj realigo de la murkonstruo politike en la nomo de la SED-estraro. Ĝis septembro [[1961]] nur el inter la sekurigaj fortoj, 85 viroj transiris al okcidenta Berlino, aldone sukcesis 216 el 400 homoj fuĝi. Neforgesitaj estas bildoj de fuĝantoj malsuprenirante laŭ littukoj el limdomoj kaj la pikddraton transsaltanta juna limpolicano [[Conrad Schumann]] sur la strato Bernauer.
<!--
Linio 68:
La usona prezidento John F. Kennedy ja firme subtenis la "liberan urbon" Berlino. Li sendis aldonan bataltrupojn de 1.500 homoj al okcidenta Berlino. La [[19-an de aŭgusto]] [[1961]] la generalo [[Lucius D. Clay]] kaj la usona vicprezidento [[Lyndon B. Johnson]] alvenis al okcidenta Berlino.
La tensio inter la okcidentaj aliancanoj kaj la sovetianoj pligrandiĝis ĝis kiam la [[27-an de oktobro]] [[1961]] ĉe [[Checkpoint Charlie]] limgardistoj de la GDR postulas kontrolon de aliancanaj militistoj, kiu volas iri al la orienta sektoro. Tio estis kontraŭe al la rajto de
<!--
Linio 77:
[[Dosiero:Berlin entering.jpg|thumb|240px|left|Limŝildo ĉe la ''Glienicker Brücke'', [[1985]]]]
[[Dosiero:mauer_axb01.jpg|thumb|240px|left|Orientsektora enirejo de la S-trajno, Liesenstraße/Gartenstraße, [[1980]]]]
Ekde la [[1-a de junio]] [[1952]] la loĝantoj de okcidenta Berlino ne plu rajtis libere eniri la Germanan Demokratian Respublikon. Tiu enfermo iĝas pli efika pro la fermo de la transirejoj: 69 transirejoj el la 81
Fine de [[1961]] restis nur 7 transirejoj inter la oriento kaj la okcidento de Berlino. La [[Potsdamer Platz]] estis duonigita. La historia centro de la urbo iĝis iom post iom granda malpleno sur la mapo, konsistanta el ''No man's land'' (nenies lando) inter la disiga muro oriente kaj nekonstruita tereno okcidente<ref name="berlin.de2">http://www.berlin.de/mauer/orte/potsdamer_leipziger_platz/index.fr.php Potsdamer Platz
Ekde sia konstruo la berlina muro iĝis simbolo de la [[malvarma milito]] kaj de la disiĝo de la mondo al du
La konstruo de la muro montris la orientan blokon tre negativa kaj simbolis ties ekonomian malvenkon rilate al la okcidenta bloko. ''"La sovetia bloko nun similas al vasta malliberejo, en kiun la estraranoj devas malliberigi siajn civitanojn, kiuj havas nur unu ideon: fuĝi! La muro estas malvenkkonfeso kaj humiligo al la tuta orienta Eŭropo.''"<ref name="soulet">Jean-François Soulet, ''La "question allemande" et la désintégration de l'empire soviétique est-européen''(la germana demando kaj la neniiĝo de la sovetia orienteŭropa imperio), Cahiers d'histoire immédiate, n°15, 1999, pp. 259-274</ref> La muro partoprenas do al plimalboniĝo de la bildo pri la [[komunismo|komunisma]] mondo.
Linio 92:
Daŭrigante evoluigon de la socialisma ekonomio, la reĝimo inaŭguris en [[1967]] en la industria zono de [[Oberschöneweide]], la unuan industrian kombinaĵon de la GDR, la ''"Kombinat VEB Kabelwerke Oberspree (KWO)"'' por [[kablo]]j. En 1970 ekis konstruado de 11 ĝis 25-etaĝaj domoj en la strato de Leipzig, kiuj transformaĉis la urban spacon.<ref name="berlin.de"/>
La GDR-[[propagando]] daŭre nomis la muron kaj ĉiajn siajn limkonstruaĵojn ''"kontraŭfaŝisman remparon"'' protektante la [[Germana Demokratia Respubliko|Germanan Demokratian Respublikon]] kontraŭ ''"elmigro, kerniĝo, spionado, sabotado,
[[Okcidenta Berlino]] iĝis rapide [[montrofenestro]] de la okcidento. La monreformo haltigis la mankon kaj la rekonstrulaboroj antaŭeniris multe rapide ol en la orienta parto. [[Potsdamer Platz]] restis memorloko. Panorama platformo ebligis vidon trans la muron, kaj iĝis celo de vizitantoj ĉefe inter la jaroj [[1970]] kaj [[1980]].<ref name="berlin.de2"/>
Tamen la dispartigo malfortigis la ekonomion de la okcidenta sektoro. Fakte la industrio devis eksporti produktaĵojn el GDR. Por eviti industrian spionadon altteknikaj industrioj nur malofte instaliĝis en okcidenta Berlino.<ref>Henri Ménudier, article ''Berlin'', Encyclopaedia Universalis, DVD, 2007</ref> Aparta eco de la okcidenta parto ekde [[1967]] iĝis la [[studento|studenta]]
Okazis en 68- aj jaroj manifestacioj kontrau Usono ( precipe la vjetnama milito) kaj novfaŝismo en germanio)
=== Falo de la muro ===
Linio 183 ⟶ 184:
La larĝeco de tiuj instalaĵoj dependis de la denseco de la domoj ĉe la landlimo kaj variis inter ĉirkaŭ 30 kaj 500 metroj. Ne estis konstruitaj minkampoj kaj aŭtomataj pafiloj ne ekzistis ĉe la muro en Berlino, kontraŭe al la ena interna germana landlimo (sed tion oni ĝenerale ne sciis en GDR).
La detalo de tiuj instalaĵoj, nomitaj interne "agadzono", estis sub militista sekreto kaj do malbone konata de civitanoj de la GDR. La TV kaj ĵurnaloj en okcidenta germanio vaste kaj detale raportis pri ĉia incidento je la landlimo. Ĉiu orientgermano estis informita pri la danĝero trapasi la limon. La ĉelandlimaj soldatoj devis prisilenti tiajn aferojn. La etoso estis tiel, ke neniu sciis, ĉu la najbaro estis aŭ ne spiono de la ŝtata polico, kaj la plimultaj do silentis. Tiu, kiu interesiĝis tro pri la ĉelandlimaj instalaĵoj riskis almenaŭ arestiĝon kaj identeckontrolon. Sed povis sekvi ankaŭ kondamno al malliberejo pro plano de fuĝo. Por aliri la zonon proksime de la muro en la orienta parto de Berlino, necesis speciala permesilo.
En 2007 Deutsche Welle prezentis dokumentan [[animeo]]n, kiu detale montras la unuopajn instalaĵojn kaj klarigas ilian funkciadon ([http://www.youtube.com/watch?v=BHpAJYAOYI0 spektebla kun esperanto subtekstoj]).
Linio 219 ⟶ 220:
Oni taksas ĝis 75.000 la nombro de viroj kaj virinoj kondamnitaj ĝis dujara mallibereco pro ''respublika dizerto''. La kondamno superis kutime kvin jarojn se la fuĝemulo difektis liminstalaĵojn, portis armilon, estis soldato aŭ detenis sekretojn.
Inter la viktimoj de la muro estis ankaŭ kelkaj soldatoj. La plej fama kazo estas sendube tiu de la soldato Reinhold Huhn, mortigita per transkondukanto.<ref>Somere [[1962]], estis elfosita tunelo de fuĝinto loĝanta en okcidenta Berlino kaj dezirante venigi sian familion. La fuĝo sukcesis, sed la transkondukanto mortpafis 20-jaran junan suboficiron, Reinhold Huhn, kiu provis malhelpi la
=== Memorejoj ===
Linio 229 ⟶ 230:
==== Memorejo ĉe la ''Bernauer Straße'' ====
Ekde la fino de la 1990-aj jaroj ekzistas ĉe la ''Bernauer Straße'' inter la iamaj kvartaloj ''Wedding'' kaj ''[[Berlin-Mitte]]'' memorejo pri la berlina muro kaj la ''Kapelle der Versöhnung' (kapelo de repacigo) '.
La memorejo konsistas el nova konstruita murparto ĉe la iama loko. Ekzistas dokumentejo ekde la [[9-a de novembro]] [[1999]] kaj ekde [[2003]] turo, el kies supero bone videblas la murkonstruaĵo de la memorejo. Estas organizataj tie seminarioj kaj aliaj okazaĵoj.
==== Historia mejlo de la berlina muro ====
La ''historia mejlo de la berlina muro'' estas kvarlingva permanenta ekspozicio, kiu konsistas el 21 informtabuloj, kiuj troviĝas laŭ la ena linio de la iama muro. Ili surhavas fotojn kaj tekstojn pri eventoj kie okazas en la koncernaj lokoj, ekzemple sukcesaj aŭ malsukcesaj
=== Procesoj de la respondeculoj ===
Linio 253 ⟶ 254:
En la ĉie dense konstruita berlina urbo la strio estis rapide vendita kaj konstruita. Sed ĝi estas diverse utiligita, tiel ekzemple en la kvartalo [[Prenzlauer Berg]], kie parto de la iama murstrio iĝis parko, la tiel nomata ''murparko''. La parto ĉe la orienta [[Teltowkanalo]] iĝis parto de la aŭtovojo A113 de la berlina urboringo al [[Schönefeld]].
Disputo pri la redono de la murterenoj tamen ankoraŭ ne finiĝis. La posedintoj de terenoj antaŭ konstruo de la muro estis eksposedigitaj kaj la loĝantoj
=== La berlina murpado ===
Linio 271 ⟶ 272:
* la nura el la malplidikaj observadturoj sur la ''Stresemannstraße'', proksime de [[Potsdamer Platz]]. Ĝi tamen estis, pro konstrulaboroj flankenpuŝita je kelkaj metroj kaj ne plu staras je sia originala loko.
* iom sude de ''Nieder-Neuendorf'', kvartalo de [[Hennigsdorf]]. Ĉi tie troviĝas nuntempe ''permanenta ekspozicio pri la historio de la limkonstruaĵoj inter ambaŭ germanaj ŝtatoj''.
* ĉe [[Hohen Neuendorf]]. La turo troviĝas en la nun denove
En la [[1990-aj jaroj]] ekestis en la berlina politiko diskuto pri diversaj ideoj por vidigi kaj marki la iaman murvojon. Proponita estis ekzemple duobla vico de kvadrataj [[pavimo]]ŝtonoj enmetota en la vojon, enmetota [[bronzo|bronza]] bendo kaj markado de ambaŭ muroj (la ekstera kaj la inlanda muroj) per diverskoloraj strioj. Ĉiuj tri variantoj estis montrita ĉe la domo de deputitoj sur mallonga vojo. Kiel rezulto de tiu diskuto, pluraj partoj, ĉefe en la urbocentro, sur entute 8 km estis markitaj per duobla vico de pavimŝtonoj.
| |||