Leĝoj de Newton pri movo: Malsamoj inter versioj

[kontrolita revizio][kontrolita revizio]
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Luckas-bot (diskuto | kontribuoj)
Neniu resumo de redakto
Linio 26:
Malgraŭ la fakto ke unua leĝo de Newton ŝajnas esti speciala kazo de la dua lego de Newton, la unua leĝo difinas la [[kadro de referencokadro|kadrojn de referenco]], en kiuj la aliaj du leĝoj validas. Tiuj ĉi referencaj kadroj nomiĝas [[inercia kadro de referenco|inerciaj kadroj de referenco]] aŭ '''referencaj kadroj Galileo''', kaj moviĝas kun konstanta rapido; tio estas sen akcelo. (Notu ke objekto povas havi konstanta magnitudo de rapido kaj ankoraj havi ne-nula akcelado, kiel en la kazo de uniforma cirkla movado. Tio ĉi signifas ke la surfaco de la Tero ne estas inercia referenca kadro, ĉar la Tero rotacias ĉirkaŭ sia akso kaj orbitas ĉirkaŭ la Suno. Tamen, por multaj eksperimentoj, la Tera surfaco povas sekure esti rigardata kiel inercia. La eraro enkondukita de la akcelado de la Tera surfaco estas eta.
 
Laŭ malpli formalaj terminoj, [[Aristotolo]] pensis ke aĵoj staris senmovaj se oni lasas ilin solaj, ke esti senmova estas natura kaj ke movado bezonas kaŭzon. Estis nature pensi tiel ĉar ajna movo (alia ol tiu de ĉielaj objektoj, kiujn oni supozis perfektaj) kiun oni observas finfine haltas pro [[froto]]. Sed eksperimentoj de [[Galileo Galiliei|GalileoGalilejo]] kun pilko rulanta malsupren laŭ [[dekliva ebeno]], trovis ke "Aĵoj veturas nature ĉe senvaria rapido (kiu eble estas aŭ eble ne estas nulo), se lasita sola.
 
La ŝanĝo de "Korpo estas en sia natura stato kiam ĝi estas senmova" de Aristotolo al la [[malkovro de Neutono]] (la unua leĝo de Newton) estis unu el la plej profundaj kaj gravaj malkovroj de fiziko. En ĉiutaga vivo, la forto [[froto]] kutime priagas movantajn objektojn malrapidigante ilin kaj eventuale igante ilin senmovaj. Neŭtono priskribis matematikan modelon de kiu oni povas derivi la movadojn de korpoj per elementaj kaŭzoj: ''fortoj"".