Vsetín: Malsamoj inter versioj
| [nekontrolita versio] | [kontrolita revizio] |
Enhavo forigita Enhavo aldonita
Jujijo (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
Neniu resumo de redakto |
||
Linio 1:
{{Geokesto | urbo
<!-- *** Kapo *** -->
| nomo = Vsetín
| devena_nomo =
| alia_nomo = {{LingvoKunNomo|de|german|''Wsetin''}}
| kategorio = urbo
<!-- *** Nomo *** -->
| etimologio =
| oficiala_nomo = Vsetín
| moto =
| kromnomo =
<!-- *** Dosiero *** -->
| dosiero = Vsetín - panorama ze zamecke veze.jpg
| dosiero_priskribo = Vsetín - panoramo el kastela turo
<!-- *** Simboloj *** -->
| flago = Vsetín_prapor.png
| blazono = Vsetin_CoA_CZ.png
<!-- *** Lando ktp. *** -->
| lando = Ĉeĥio
| lando_tipo = Ŝtato
| lando_flago = 1
| ŝtato =
| regiono = [[Regiono Zlín|Zlín]]
| distrikto = [[Distrikto Vsetín|Vsetín]]
| municipo = Vsetín
| municipo_tipo = Administra municipo
| histregiono = Moravio
| histregiono1 = [[Valaĥio (Moravio)|Valaĥio]]
| histregiono2 =
| histregiono_tipo =
<!-- *** Familio *** -->
| parenco =
| parto =
| rivero = Vsetínská Bečva
| memorindaĵo =
| memorindaĵo_tipo = Memorindaĵo
| ŝoseo =
| montaro = Hostýnské vrchy
| montaro1 =
<!-- *** Situo *** -->
| situo = Vsetín
| koordinatoj_ne_en_titolo = true
| leviĝo = 348
| lat_d = 49
| lat_m = 20
| lat_s = 19
| lat_NS = N
| long_d = 17
| long_m = 59
| long_s = 35
| long_EW = E
| plej_alta =
| plej_alta_lat_d =
| plej_alta_long_d =
| plej_malalta =
| plej_malalta_lat_d =
| plej_malalta_long_d =
<!-- *** Dimensioj *** -->
| areo = 57.61
| areo_rondumo = 2
<!-- *** Loĝantaro *** -->
| loĝantaro = 27773
| loĝantaro_dato = 18.6.2010
| loĝantaro_denseco = auto
<!-- *** Historio & gvidantaro *** -->
| establita = 1297 ĝis 1308
| establita_tipo = Unua skribmencio
| dato =
| ĉefulo =
| ĉefulo_tipo =
| ĉefulo_partio =
<!-- *** Kodoj *** -->
| horzono = [[Mez-Eŭropa tempo|MET]] | utc_offset =+1
| horzono_DST = [[Mez-Eŭropa tempo|MET]] | utc_offset_DST =+2
| poŝtkodo = 755 01
| areo_kodo =
| areo_kodo_tipo =
| kodo = CZ0712 505188
| kodo_tipo = [[NUTS]] 5
| kodo1 =
| kodo1_tipo =
| kodo2 =
| kodo2_tipo =
<!-- *** UNESCO ktp. *** -->
<!-- *** Liberaj kampoj *** -->
| libera = 3
| libera_tipo = Katastraj teritorioj
| libera1 = 4
| libera1_tipo = Partoj de urbo
<!-- *** Mapoj *** -->
| mapo = Czechia - outline map.svg
| mapo_fono = Czechia - background map.png
| mapo_priskribo = Situo enkadre de Ĉeĥio
| mapo_lokumilo = Ĉeĥio
| mapo1 =
| mapo1_fono =
| mapo1_priskribo =
| mapo1_lokumilo =
<!-- *** Retpaĝoj *** -->
| retpaĝo = [http://www.vsetin.cz www.vsetin.cz]
| commons = Vsetín
<!-- *** Notoj *** -->
| notoj = [[Dosiero:Portal.svg|15px]] [[Portalo:Ĉeĥio|Portalo pri Ĉeĥio]]
}}
'''Vsetín''' estas distrikta urbo kun 30 400 loĝantoj, ĝi estas signifa ekonomia kaj kultura centro de orienta [[Moravio]], proksimume 30 km oriente de urbo [[Zlín]]. Ĝi situas grandparte en plilarĝiĝinta valo de rivero [[Vsetínská Bečva]] kaj ties alfluoj. Vsetín kun vico da kulturaj kaj historiaj memorigaĵoj kaj popoltradicioj estas konsiderata kiel koro de regiono nomata [[Valaĥio (Moravio)|Valaĥio]]. Ĝi donas vicon da eblecoj por refreŝigado, turismo kaj sporto, ĝi estas bona elirloko por viziti kaj promeni en la ĉirkaŭa karpata montaro.
La unua skribmencio pri Vsetín estas el la jaro [[1308]] (ĝi estas markata kiel Setteinz), kiam ĝi transiris el posedaĵo de ordeno de templaj kavaliroj en luon de [[senjoroj el Kravaře]] - senjoro [[Vok la 1-a z Kravař]]. Rivero [[Vsetínská Bečva]], kreanta naturakson de la urbo, apartigas ĝin en du devene memstarajn partojn. Supra urbo, sur alta monteto, estis fondita en la jaroj [[1297]] – [[1308]], Suba urbo estiĝadis ekde duono de la [[17-a jarcento]] sur riveraj aluvioj sur la maldekstra bordo de rivero [[Bečva]] kaj ĝi akiris memstaran statuton en la jaro [[1647]]. Ambaŭ urboj unuiĝis nur en la jaro [[1849]].
Al posedantoj de Vsetín apartenis vico da nobelaraj familioj. Estas bezone nomi [[Albrecht z Valdštejna|Albrecht-on el Valdštejn]], kiu proprumis la sinjorujon en la jaroj [[1610]] – [[1623]]. En tiu ĉi tempo kaj ankaŭ dum la [[tridekjara milito]] eksplodis kelke da valaĥiaj ribeloj kun centro en Vsetín. Post definitiva malvenko de la ribeluloj estis 200 partoprenintoj la [[15-a de februaro|15-an de februaro]] de [[1644]] en Vsetín ekzekutita, en la paso de la ribelo estis la urbo multe ruinigita. Preskaŭ 200 jarojn Vsetín apartenis al hungara nobelaro, plej karakterize intervenis en la evoluon de la urbo Illesházy-anoj. La urbo suferis ankaŭ pro invadoj de turkoj kaj tataroj ([[1663]] kaj [[1683]]), preskaŭ tute ĝi estis forbruligita dum invado de kurucoj ([[1708]]). En la jaro [[1742]] konkeris la urbon prusoj, sed sub premo de la valaĥia propravola korpuso ili detiriĝis. Ekde la duono de la [[19-a jarcento]] en la urbo forte komenciĝis evolui industrio. Estis fondita fabriko por meblaro el fleksligno de firmaoj Kohn ([[1873]]) kaj Thonet ([[1862]]), vitrofabriko ([[1868]]), en la jaro [[1885]] estis en la urbon alkondukita fervojo. Pri plua evoluo de la urbo meritis ankaŭ [[Tomáš Garrigue Masaryk]], kiu kiel deputito por orienta [[Moravio]] subtenis konstruadon de vico da publikaj konstruaĵoj. Vsetín fariĝis [[distrikto|distrikta]] urbo. Komence de la [[20-a jarcento]] ([[1919]]) komencis ĉi tie labori konata elektroteknika fabriko de [[J. Sousedík]], kiu estis aŭtoro de multaj patentoj. Tre plimultiĝis okupiteco pro establo de Ĉeĥa armilfabriko en la jaro [[1937]]. Dank‘ al bezonoj de armilproduktado en la [[dua mondmilito]] la nombro de loĝantoj en Vsetín duobliĝis al 14 000 (multnombra grupo venis el [[Brno]]). En Vsetín laboris vico da rezistmovadaj grupoj, en la ĉirkaŭaĵo agadis [[partizana brigado de Jan Žižka]]. Post eksplodo de ribelo la [[4-a de majo|4-an de majo]] de [[1945]] Vsetín estis liberigita per la [[1-a ĉeĥoslovaka armea korpuso]].
Karakteriza dominaĵo de Vsetín, elstaranta super Supra urbo, estas kvarala renesanca [[kastelo]], kun interna kortego kunarkadoj, [[turo]] 59 m alta, kiu estis la sidejo de la posedantoj de la sinjorujo. Nun la kastelo estas socia kaj kultura centro kaj sidejo de Distrikta patrujgrafia [[muzeo]]. Panoramon de Supra urbo finkreas katolika preĝejo, kiu estis alikonstruita el la tn. Nova kastelo post la jaro [[1689]].
En la katastro de la urbo estas vico da valoraj naturteritorioj. Vsetín donas vicon da loĝigeblecoj en hoteloj, vintran kaj someran sportadon (skitelferoj, vintra stadiono, ciklovojoj, balonflugado, tegmentita baseno), viziton en observatorio, ĝi estas bona elirloko en la ĉirkaŭan [[Valaĥio|valaĥian]] montaron.
{{KapoMunicipoNav|Vsetín|Vsetín|Urbo}}
[[Horní Jasenka]] |
[[Rokytnice (Vsetín)|Rokytnice]] |
[[Semetín]] |
[[Vsetín]]
{{PiedoMunicipoNav}}
{{Municipoj de Regiono Zlín|Distrikto Vsetín}}
| |||